Polacy wezmą udział w misji badawczej IMAP; 16 mln zł na ich badania przeznaczy MEiN

Specjaliści z Centrum Badań Kosmicznych PAN wezmą udział w misji badawczej NASA o nazwie IMAP, dotyczącej badań heliosfery. 16 mln zł na budowę i przeprowadzenie przez nich eksperymentu GLOWS przeznaczy Ministerstwo Edukacji i Nauki.

Umowę, zgodnie z którą Ministerstwo Edukacji i Nauki przeznaczy kwotę 16 mln zł (rozłożoną na lata 2021-2026) na budowę instrumentu oraz przeprowadzenie eksperymentu GLOWS podpisali w czwartek minister Przemysław Czarnek i prof. Iwona Stanisławska, dyrektor Centrum Badań Kosmicznych PAN (CBK PAN) - poinformowało w prasowym komunikacie Centrum.

Satelita badawczy IMAP ma zostać wyniesiony na orbitę w 2025 roku rakietą firmy SpaceX. Działać będzie w pobliżu tzw. punktu libracji L1 między Ziemią a Słońcem, ok. 1,5 mln km od Ziemi.

W międzynarodowym konsorcjum przygotowującym misję badawczą NASA o nazwie IMAP, obok CBK PAN znalazły się takie instytucje, jak m.in. MIT, Caltech, JPL i kilkanaście innych cenionych ośrodków badawczych i uniwersyteckich. Sonda kosmiczna IMAP wyposażona będzie w dziesięć instrumentów naukowych, z których jeden - GLOWS właśnie - powstaje w CBK PAN. CBK PAN jest odpowiedzialne za cały proces związany z GLOWS, od złożenia propozycji eksperymentu, przez projekt i budowę instrumentu aż po analizę zebranych dzięki niemu danych.

"Współpraca z NASA jest dla Ministerstwa Edukacji i Nauki potwierdzeniem, że wydatki do tej pory przeznaczone na rozwój badań naukowych w obszarze przestrzeni kosmicznej to znakomita inwestycja. Liczymy, że Centrum Badań Kosmicznych PAN będzie naszą wizytówką w NASA i pomostem do dalszego rozszerzania współpracy dwustronnej" – powiedział minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek, cytowany w prasowym komunikacie.

Centrum Badań Kosmicznych PAN zostało wybrane jako partner misji NASA IMAP ze względu na wieloletnie doświadczenie w badaniach heliosfery.

"Nasze naukowe zaangażowanie w misję NASA IBEX (Interstellar Boundary Explorer), szczególnie opracowanie uzyskanych danych, jak również wieloletnie inżynierskie doświadczenie w tworzeniu instrumentów badawczych na misje Europejskiej Agencji Kosmicznej i współpraca z partnerami z całego świata pozwoliły wygrać konkurs na udział w misji IMAP. Jesteśmy odpowiedzialni za projekt i wykonanie instrumentu badawczego GLOWS oraz przeprowadzenie całego eksperymentu. To długi, rozłożony na wiele lat proces, wymagający skrupulatności i stałego zaangażowania" – podkreśla profesor Iwona Stanisławska, dyrektor Centrum Badań Kosmicznych PAN.

GLOWS, czyli GLObal solar Wind Structure, to fotometr do obserwacji fluorescencyjnej poświaty heliosferycznej wodoru w Układzie Słonecznym. Dane uzyskane dzięki fotometrowi umożliwią zbadanie zależności strumienia wiatru słonecznego od szerokości heliograficznej oraz rozkładu w przestrzeni międzyplanetarnej wodoru międzygwiazdowego.

"Dzięki GLOWS po raz pierwszy będziemy w stanie przeprowadzić ważny eksperyment naukowy od początku do końca: poczynając od określenia celu badawczego, poprzez dobór sposobu pomiaru i niezbędnych właściwości instrumentu, projekt i budowę przyrządu pomiarowego, zaplanowanie i realizowanie pomiaru aż do analizy wyników i sformułowania wniosków. Czujemy się do tego dobrze przygotowani dzięki badaniom heliosfery i wiatru słonecznego prowadzonych w CBK przy użyciu opracowanych przez nas modeli oraz doświadczeniom uzyskanym m.in. w ramach rozpoczętej wcześniej i wciąż prowadzonej misji heliosferycznej IBEX" - mówi dr hab. Maciej Bzowski, kierujący zespołem naukowców i inżynierów z CBK PAN pracujących nad GLOWS.

Misja IMAP, dla której przygotowywany jest eksperyment GLOWS, pomoże zbadać dwa ważne i powiązane ze sobą zagadnienia naukowe w heliosferze: przyspieszenie cząstek energetycznych oraz interakcje wiatru słonecznego z lokalnym ośrodkiem międzygwiazdowym.

Misja jest tworzona przez międzynarodowy zespół naukowy pod kierownictwem profesora Davida J. McComasa z Uniwersytetu Princeton, a realizację projektu koordynuje Applied Physics Laboratory (APL) z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa. Z ramienia NASA misję koordynuje Heliophysics Division w Science Mission Directorate.

Instrument GLOWS budowany jest przez kilkunastoosobowy zespół inżynierów z Laboratorium Satelitarnych Aplikacji Układów FPGA, Laboratorium Fotoniki i Mikromechaniki i Laboratorium Robotyki i Mechatroniki Satelitarnej CBK PAN, kierowany przez dra inż. Romana Wawrzaszka, głównego inżyniera projektu. W ramach tych prac skonstruowana zostanie część detektorowa ze specjalnie zaprojektowanym układem optycznym, układ zasilania elektrycznego, komputer instrumentu wraz z oprogramowaniem oraz niezbędna naziemna aparatura wspomagająca i testowa oraz oprogramowanie naukowe. Menedżerem projektu jest dr hab. inż. Piotr Orleański. (PAP)

ekr/