Z historii promocji oficerskich w Szkole Orląt

"Dajcie lotnictwu polskiemu orli lot i orle szpony, aby lotnik polski nie ustąpił żadnemu lotnikowi w świecie".

Słowa generała Edwarda Rydza-Śmigłego, wypowiedziane do kadry i podchorążych w Dęblinie w 1937 r., podczas uroczystości 10. rocznicy powstania „Gniazda Orląt”, i wyhaftowane na zaginionym sztandarze w 1939r., są do dziś drogowskazem dla współczesnych dowódców, wykładowców, instruktorów i podchorążych  szacownej Alma Mater.

W 2021 roku mija 96 lat od chwili, gdy w 1927 roku pod dęblińskim niebem rozpoczęła działalność „Szkoła Orląt” – uczelnia znana pod tą nazwą w Polsce, Europie i Świecie. Powstała ona dwa lata wcześniej w Grudziądzu (1925r.), jako Oficerska Szkoła Lotnictwa (OSL).

W tym roku 4 grudnia 2021 r., w Szkole Orląt” po raz 125 w jej dziejach, będzie miała miejsce uroczysta promocja. Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, gen. Rajmund T. Andrzejczak dokona aktu uroczystego pasowania na oficerów podchorążych i uczestników kursu oficerskiego – absolwentów Lotniczej Akademii Wojskowej.

Absolwenci dęblińskiej „Szkoły Orląt” stanowili i nadal stanowią trzon Sił Powietrznych RP. Ich czyny przedwojenne i wojenne, oraz powojenne dokonania przynosiły chwałę naszej Uczelni, świadczyły o ich mistrzostwie lotniczym, które w niej zdobywali. W okresie międzywojennym Szkoła istniała 14 lat. Wniosła ona szczególne zasługi w dzieło przygotowania kadr oficerskich polskiego lotnictwa wojskowego. Jej mury w latach 1927-1939 opuściło około 1000 pilotów i obserwatorów. Dzięki temu lotnictwo polskie zyskało nowoczesną kadrę oficerską, wszechstronnie wykształconą i jednolitą pod względem ideowo- moralnym.

Autorytet jej absolwentów i instruktorów został utrwalony dzięki ich lotniczym wyczynom w krajowych i międzynarodowych zawodach i pokazach lotniczych. Umacniali oni pozycję polskiego lotnictwa wojskowego, bijąc rekordy sportowe i wzbudzając podziw mieszkańców Warszawy podczas lotniczych defilad, które odbywały się nad Polami Mokotowskimi w latach 30. ubiegłego wieku z okazji rocznic państwowych i wojskowych  po wojnie. Na wszystkich frontach II wojny światowej walczyli absolwenci Szkoły. To dzięki nim sława polskich skrzydeł obiegła cały świat. We wrześniu 1939 r. w nierównej walce próbowali bronić polskiego nieba przed nawałą hitlerowskiej Luftwaffe.

Polskie eskadry składały się w większości z jej wychowanków. We wszystkich eskadrach przeważali wówczas młodzi piloci i obserwatorzy, legitymujący się kilkuletnią służbą w lotnictwie. W zasadzie wszyscy byli absolwentami Szkoły Podchorążych Lotnictwa (SPL, tak brzmiała nazwa  szkoły w latach 1928-1939), lub też absolwentami kursów pilotażu w niej organizowanych dla oficerów młodszych. Doskonałe wyszkolenie i przygotowanie taktyczne polskiego lotnictwa oraz inny jakościowo sprzęt, dały efekty podczas walk w obronie Francji i Anglii, we Włoszech, Afryce i Azji. Polskie dywizjony myśliwskie 303 i 302, powstałe w 1940 roku na Wyspie „Ostatniej Nadziei” – w Wielkiej Brytanii, były honorowane i odznaczane za osiągnięcia bojowe przez najwyższych dostojników alianckich. Nazwiska ich dowódców, asów lotniczych znajdują się w wykazach poszczególnych przedwojennych promocji, umieszczonych w „Księdze Absolwentów …” wydanej w 2003 roku.

Efekty działań lotników polskich na Zachodzie były imponujące. Około 1000 samolotów zestrzelono na pewno, i 2000 prawdopodobnie, 280 uszkodzono, zniszczono ok. 190 pocisków V-l, w tym ponad 50 przez 315 Dywizjon Myśliwski „Dębliński”, w którym służyło najwięcej „dębliniaków”. Po wojnie wiosną 1945 roku Uczelnia reaktywowała działalność w „Gnieździe Orląt”. W latach 1947-1967 funkcjonowała pod nazwą Oficerska Szkoła Lotnicza (OSL). Kolejne roczniki  absolwentów latały na coraz nowocześniejszym sprzęcie i wzorowo realizowały zadania, stojąc na straży powietrznych granic Polski.

Piloci, nawigatorzy i oficerowie sztabów – wychowankowie „Szkoły Orląt”, demonstrowali swoje umiejętności w toku licznych ćwiczeń i sprawdzianów ogniowych, a także w czasie zawodów użyteczno – bojowych organizowanych w poszczególnych rodzajach lotnictwa. Swoje mistrzowskie wyszkolenie i precyzję latania absolwenci szkoły prezentowali również na licznych defiladach i pokazach lotniczych organizowanych z okazji obchodów rocznic państwowych i wojskowych, wzbudzając podziw i zachwyt społeczeństwa. W 1968 roku OSL otrzymała status wyższej uczelni wojskowej i po czterech latach studiów prawo nadawania tytułu inżyniera, jako Wyższa Oficerska Szkoła Lotnicza (WOSL). W 1994 roku nastąpiła kolejna reorganizacja Szkoły, i przyjęła ona nazwę -Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych (WSOSP). 1 października 2018 roku, po spełnieniu niezbędnych wymagań naukowych i dydaktycznych, otrzymała status akademii i nazwę – Lotnicza Akademia Wojskowa (LAW).

Przebieg uroczystości promocyjnych w Dęblinie, tych przedwojennych jak i powojennych, w sposób bardzo sugestywny i obrazowy, opisał ówczesny Komendant-Rektor gen. bryg. pil. Tadeusz Kuziora, w artykule zamieszczonym w „Zeszytach Naukowych” WSOSP, nr 4 z 2003 roku.

Zgodnie z ustaleniami zawartymi w piśmie gen. bryg. dr. Jana Celka (wieloletniego badacza dziejów „Szkoły Orląt”) do Komendanta gen. bryg. pil. dr. Edwarda Hyry, z dnia 10.07.1993 r., za promocję absolwentów należy uznać akt zakończenia nauki podchorążych lotnictwa i mianowania ich na pierwszy stopień oficerski.

Ustalając listę absolwentów okresu międzywojennego, przyjęto, że akt ten niekoniecznie musiał nastąpić w samej uczelni i w przepisowym terminie. Rocznikiem promocyjnym są więc wszyscy podchorążowie, nie zwolnieni oficjalnie ze szkoły w czasie nauki, którzy na skutek wojny musieli ukończyć ją w innych terminach i poza szkołą macierzystą lub uzyskujący stopnie oficerskie w sposób nietypowy (np. w konspiracji). Dotyczy to zwłaszcza absolwentów OSL z 1927 roku (I promocja) i SPL trzech ostatnich przedwojennych promocji, którzy byli podchorążymi naszej szkoły, ale byli promowani w różnych terminach i poza nią. Decydujący jest tu czas pobytu w szkole i ukończenie w niej szkolenia podstawowego, uprawniającego do uzyskania pierwszego stopnia oficerskiego w korpusie personelu latającego lub naziemnego. Na listach promocyjnych z okresu powojennego z tego względu nie umieszczono absolwentów, którzy drogą różnego typu kursów, przeszkoleń lub eksternistycznie uzyskali gwiazdki oficerskie.

(Pełne wykazy promocji z lat 1927-2002, zainteresowani znajdą we wspomnianej „Księdze Absolwentów…” z 2003r.)

"Wieczna cześć i chwała lotnikom polskim – absolwentom dęblińskiej "Szkoły Orląt", którzy oddali swoje życie walcząc na frontach II wojny światowej i podczas szkolenia lotniczego oraz szacunek i uznanie żyjącym za trud i wysiłek w obronie polskiego nieba w XX i XXI wieku."

Opracował: dr Roman Kozłowski

Zapraszamy dozapoznania się z prezentacją "Stopnie wojskowe w Siłach Powietrznych" opracowaną przez Malwinę Markiewicz na stronie www. muzeumsp.pl

W prezentacji wykorzystano materiały zdjęciowe ze zbiorów Lotniczej Akademii Wojskowej, 4 Skrzydła Lotnictwa Szkolnego, Polska Press, TVP Info, małopolskieinfo. Zdjęcie wprowadzające - Lotnicza akademia Wojskowa.