Z serii "Spotkania przy samolocie": Hawker Typhoon, Tempest, Sea Fury

W dniu 14 marca 2020 r. (niedziela), o godzinie 12.00 Muzeum Lotnictwa Polskiego zaprasza na kolejne spotkanie prowadzone przez Jana Hoffmanna.

Zaproszenie na opowieść o historii lotnictwa kierowane jest zarówno do młodzieży, jak i dorosłych.

Prowadzone będą rozmowy o ostatnich myśliwcach, napędzanych silnikami tłokowymi, angielskiej firmy Hawker. Typhoon po poważnych problemach z silnikiem okazał się potem dość udanym samolotem myśliwsko-bombowym. Tempest i Sea Fury korzystały z doświadczeń swojego poprzednika. Uczestnicy spotkania poznają historię i konstrukcję tych ciekawych samolotów.

W drugiej połowie lat trzydziestych w Wielkiej Brytanii przystąpiono do projektowania i budowy nowoczesnych, szybkich samolotów myśliwskich o silnym uzbrojeniu. W 1937 r. Ministerstwo Lotnictwa wydało specyfikację nr F18/37, która dotyczyła powstania silnie uzbrojonego myśliwca przechwytującego przeznaczonego do niszczenia ciężkich samolotów myśliwskich dalekiego zasięgu eskortujących bombowce.Konstruktor z firmy Hawker Aircraft Limited inż. Sydney Camm szybko przedstawił nowe projekty: Typ R i Typ H, które odpowiadały tym wymaganiom. Były to jednosilnikowe dolnopłaty o konstrukcji półskorupowej, całkowicie metalowej, z wciąganym podwoziem.

Typ R – prototyp samolotu oznaczono Hawker ”Tornado”. Samolot został oblatany 6.10.1939 r. Z uwagi jednak na sprzeciw Ministerstwa, które nie chciało aby naraz rozwój szedł w zbyt wielu kierunkach, projektu tego dalej nie rozwijano.

Projekt oznaczony jako Typ H, miał być napędzany silnikiem Napier ”Sabre I”, rzędowy 24-cylindrowy w układzie litery H. Prototyp otrzymał nazwę Hawker ”Typhoon” i został oblatany 24.02.1940 r. Samolot był zewnętrznie bardzo podobny do samolotu ”Tornado”, różnił się tylko kształtem rur wydechowych silnika. Podczas testów głównym problemem okazały się wibracja całej konstrukcji samolotu. Dużą rolę w usunięciu tych drgań odegrał polski inżynier, konstruktor lotniczy inż. Władysław Fiszdon. Samolot ten jako pierwszy brytyjski samolot myśliwski, przekroczył prędkość 600 km/h. Pomimo problemów samolot skierowano do produkcji, pierwsze egzemplarze były gotowe w maju 1941 r. Do jednostek trafiły w sierpniu 1941 r. Produkcję seryjną uruchomiono w firmach: Gloster Aircraft Company (pierwszy seryjny samolot oblatano 27.05.1941 r.) i Hawker Aircraft Limited (pierwszy samolot seryjny oblatano 16.11.1941 r.).

Pierwsze samoloty Hawker Typhoon dostarczono do 56 dywizjonu myśliwskiego RAF w okresie lipiec – wrzesień 1941 roku. Następnie otrzymały je inne dywizjony RAF m.in. 609, 266, 195 i 274. Samoloty Hawker Typhoon wykonywały zadania przechwytywania i myśliwsko-bombowe. Na samolotach Hawker Typhoon Mk IB latali także polscy piloci. 10 polskich pilotów walczyło na tych samolotach w brytyjskich dywizjonach myśliwskich 195 i 274. Wykonywali oni przede wszystkim działania myśliwsko-bombowe.

Późny model Typhoona należącego do 440 Dywizjonu RCAF na lotnisku
(fot. Canadian Forces/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

Konstruktor wytwórni Hawker Aircraft Limited inż. Sydney Camm po wprowadzeniu do produkcji seryjnej samolotu Hawker Typhoon, już od marca 1940 r. podjął dalsze prace konstrukcyjne nad tym samolotem, zwłaszcza nad poprawą jego osiągów i właściwości na dużych wysokościach. Ponieważ główną przyczyną problemów w Typhoonie był wąski i długi płat, wśród studiów pojawił się projekt nowego – o cieńszym profilu i obrysie eliptycznym, ale o profilu laminarnym. Skrzydło było też szersze, a ponieważ uzbrojenie stanowiły 4 działka Hispano-Suiza kal. 20 mm o długiej lufie umieszczone w skrzydłach, udało się je cofnąć i umieścić w płacie głębiej. Chłodnicę dla silnika Sabre IV postanowiono zamontować w krawędzi natarcia płata od strony kadłuba, likwidując tym samym charakterystyczną „brodę” z Typhoona mieszczącą tę chłodnicę. Poprawiło to też aerodynamikę i opór stawiany przez chłodnicę o ok. 2/3 oraz wymusiło przeniesienie stąd zbiorników paliwa do przedniej krawędzi skrzydła bardziej na zewnątrz.

Jednocześnie zbiorniki uległy zmniejszeniu, ponieważ płat był cieńszy niż w Typhoonie; wydłużono więc o 53 cm kadłub, przesuwając silnik do przodu, i przed kabiną umieszczono kolejny zbiornik paliwa, aby nie uległ zmniejszeniu zasięg samolotu. Zastosowano też inny kształt płetwy grzbietowej i wydłużono ogon samolotu. Nowy, cieńszy płat wymagał również przeprojektowania podwozia głównego. Projekt był gotowy w październiku 1941 roku. Miesiąc później Ministerstwo Lotnictwa wydało specyfikację F10/41 i zamówiło 2 prototypy. Projekt początkowo oznaczono jako Typhoon Mark II, ale w dniu 28 lutego 1942 roku zmieniono nazwę samolotu i jako nowa konstrukcja otrzymał nazwę Hawker Tempest. Łącznie w latach 1943–1946 wyprodukowano 1397 samolotów Hawker Tempest wszystkich wersji.

Hawker Tempest Mk V (fot. United Kingdom Government/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

W 1942 roku Sydney Camm, główny konstruktor wytwórni Hawker, pracował nad koncepcją stworzenia samolotu myśliwskiego o lekkiej konstrukcji nieustępującej osiągami dotychczas istniejącym samolotom. Przyczyną, dla której podjęto te prace, był fakt, że do tej pory wraz ze wzrostem osiągów samolotu zawsze rosła też jego masa w związku z wymogami co do konstrukcji, silnika czy uzbrojenia. Camm zaproponował zmianę konstrukcyjną płatowca Tempest poprzez usunięcie centralnych segmentów skrzydeł. Dzięki zmniejszeniu w ten sposób masy samolotu miałaby poprawić się zwłaszcza jego zwrotność. Zmiany miały też objąć kadłub i polegać na podniesieniu do góry kabiny pilota, przez co poprawiłaby się widoczność, oraz na modyfikacji usterzenia maszyny.

Pierwszy prototyp (NX798) został oblatany 1 września 1944 roku, napędzany był silnikiem Bristol Centaurus XII z 4-łopatowym śmigłem Rotol. Testy wykazały wyśmienite właściwości. W kwietniu 1944 roku zamówiono 200 maszyn wersji lądowej pod nazwą Hawker Fury dla RAF i 200 maszyn dla Royal Navy, nazwanych Hawker Sea Fury, przy czym 100 maszyn miała zbudować wytwórnia Boulton-Paul.

Pierwszy prototyp myśliwca pokładowego (SR661) oblatano 21 lutego 1945 roku. Był napędzany silnikiem Bristol Centaurus XII z czterołopatowym śmigłem, miał już hak do lądowania pod sterem kierunku, ale jeszcze nieskładane skrzydła. Drugi prototyp (SSR666) był napędzany silnikiem Centaurus XV o mocy 2550 KM z 5-łopatowym śmigłem i miał już składane hydraulicznie skrzydła. Pierwsza maszyna wyprodukowana przez wytwórnię Boulton Paul (VB857) była taka sama jak drugi prototyp i została oblatana 31 stycznia 1946 roku.

Hawker Sea Fury był jednym z najszybszych seryjnie produkowanych jednosilnikowych samolotów z silnikiem tłokowym i jednym z ostatnich samolotów śmigłowych, który zestrzelił myśliwiec o napędzie odrzutowym.
(Źródło: Wikipedia)

Hawker Sea Fury (fot. Kogo/CC BY-SA 2.0/Wikimedia Commons)

Muzeum Lotnictwa Polskiego bardzo prosi o zgłoszenie w kasie chęci uczestnictwa w spotkaniu, gdyż wszyscy słuchacze będą mogli wykupić specjalne bilety wstępu.