"Polska - Bułgaria..." - Lotnicza wystawa w BIK w Warszawie

W dniu 4 sierpnia 2015 r. w Bułgarskim Instytucie Kultury została otwarta wystawa „Polska – Bułgaria. Współpraca w dziedzinie lotnictwa w latach 1936–1939 i 1950–1980”. Ekspozycja została udostępniona przez Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.

Na otwarciu wystawy gośćmi byli Pan Ivan Kitov – II Sekretarz Ambasady Bułgarii, Pan Krasimir Stoyanov – Attaché Obrony Republiki Bułgarii w Polsce i Pani Katarzyna Zielińska – przedstawicielka Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Pan Ivan Kitov krótko i treściwie zapoznał publiczność z osiągnięciami lotnictwa wojskowego i cywilnego w Bułgarii, podkreślając ogromną rolę współpracy z Polską w tej dziedzinie.

Ekspozycja była już prezentowana w Krakowie, w chwili obecnej jest dostępna w Galerii Bułgarskiego Instytutu Kultury w Warszawie i ma szeroki odzew wśród publiczności. W związku z tym, iż przede wszystkim otwiera nieznane i ciekawe strony historii, akcentując współpracę między Polską a Bułgarią, wystawa będzie otwarta również w Sofii i innych bułgarskich miastach.

O samej ekspozycji więcej powiedzieli kurator – Pan Ryszard Jędrusik i Pani Katarzyna Zielińska. Na 19 planszach pokazana jest możliwie pełna historia nawiązania współpracy, jej zakres w okresie lat trzydziestych i wznowienie współpracy po przerwie spowodowanej wojenną zawieruchą, kiedy Polska ponownie stała się dostawcą sprzętu lotniczego.

Początkowo rozpatrywany był projekt opracowania wspólnej ekspozycji muzeów lotnictwa Polski i Bułgarii, lecz z różnych powodów stało się to niemożliwe. Wówczas zapadła decyzja zorganizowania polskiej wystawy w oparciu o posiadane materiały. Dzięki pomocy wielu osób, m. in. p.p. kmdra Mariusza Konarskiego, Bartłomieja Belcarza z wydawnictwa „Stratus”, Wawrzyńca Markowskiego (polskiego historyka), Veselilna Stojanowa (syna gen. Stojana Stojanowa, najlepszego bułgarskiego pilota myśliwskiego podczas wojny), płk. Dymitra Niediałkowa oraz Presława Panczelijewa (redaktora czasopisma „Klub Krile” z Bułgarii), zostały pozyskane ciekawe materiały ze szkolenia bułgarskich lotników w Polsce i zdjęcia samolotów PZL P.24 „Jastreb” i PZL.43 „Czajka” w bułgarskich barwach oraz powojennych konstrukcji (PZL-101 „Gawron”, PZL-104 „Wilga”, An-2 i Mi-2) wykorzystywanych w bułgarskim lotnictwie cywilnym i wojskowym.

Dodatkowym walorem są wspomnienia bułgarskiego weterana Petera Manolewa (1915 – 2013), który należał do pierwszej grupy podchorążych, szkolonych na pilotów w Rumii w 1938 r. i następnie w 1939 r. uczęszczał do szkoły wyższego pilotażu w Dęblinie.

Jedna z planszy poświęcona jest mało znanemu epizodowi wrześniowej kampanii – przelotowi do Bułgarii porwanego z lotniska w Rumunii samolotu szkoleniowo-treningowego PWS-26 przez trzech polskich podchorążych, którzy najprawdopodobniej chcieli dostać się do Jugosławii, nie posiadali jednak map i zmuszeni byli wylądować awaryjnie pod Sofią. Samolot nie uległ znacznemu uszkodzeniu podczas lądowania i po remoncie pod nazwą „Junak” został wcielony do bułgarskiego lotnictwa wojskowego.

Oprócz zdjęć i opracowanego tekstu podane są dane techniczne opisywanych samolotów. Dodatkowo pracownia modelarska wykonała efektowne modele myśliwca PZL P.24 „Jastreb” i PZL P.43 „Czajka” w klasycznym ubarwieniu bułgarskiego lotnictwa wojskowego.