"Avro Lancaster" – Wtorkowy seans w Kinie Lotnik MLP

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie serdecznie zaprasza w dniu 22.05.2018r. o godz. 11:00 i 16:30 na bezpłatną projekcję filmu pt. "Avro Lancaster".

"Avro Lancaster" – Historia powstania i rozwoju maszyny uważanej za najbardziej udany angielski ciężki bombowiec okresu drugiej wojny światowej, a także wkład tej maszyny w ofensywę bombową przeciwko III Rzeszy.

Avro Lancaster – ciężki czterosilnikowy brytyjski samolot bombowy z okresu II wojny światowej, powstały w zakładach A. V. Roe (Avro), używany od 1942 roku. Obok samolotu Handley Page Halifax, Lancaster był podstawowym ciężkim bombowcem brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych (Royal Air Force) okresu II wojny światowej.

Projekt powstał z rozwinięcia dwusilnikowego ciężkiego bombowca Avro Manchester. Ponieważ użyte w Manchesterze silniki Rolls-Royce Vulture okazały się zawodne i niedopracowane, samolot ten nie był w pełni udany i zbudowano jedynie 200 sztuk, a wycofano z użycia bojowego w 1942 roku. Główny konstruktor zakładów Avro, Roy Chadwick, przystosował następnie istniejący już projekt do zastosowania czterech dobrze znanych i sprawdzonych silników Rolls-Royce Merlin. W rezultacie powstał czterosilnikowy bombowiec Avro typ 683, nazwany początkowo Manchester Mk. III, a następnie Lancaster. Pierwszy lot prototypu miał miejsce 9 stycznia 1941 roku, pierwszy samolot seryjny został zbudowany w październiku 1941 roku.

Bombowce Lancaster budowano w zakładach Avro, Metropolitan-Vickers, Armstrong Whitworth, Vickers Armstrong i Victoria Aircraft (w Kanadzie) w czterech bardzo podobnych głównych wersjach seryjnych: Mk. I, II, III i X, z czego najliczniejszymi były Mk. I i Mk. III. Oznaczenia wszystkich wersji bombowych były poprzedzone literą "B", np. B. Mk. I, lecz jest ona często pomijana. Wszystkie wersje z wyjątkiem Mk. II napędzane były silnikami widlastymi Rolls-Royce Merlin. Ogółem, do 2 lutego 1946 roku zbudowano 7377 Lancasterów.

Avro Lancaster B. Mk. I (fot. Kogo/GFDL/Wikimedia Commons)

Jedną z zalet Lancastera była duża komora bombowa w kadłubie, długości 10,05 m. Maksymalny udźwig normalnych wersji bombowych wynosił 6356 kg bomb w różnych konfiguracjach. Początkowo najcięższą przenoszoną bombą była bomba o masie 1818 kg. Wersje Lancasterów ze specjalnie pogłębioną komorą bombową zabierały ciężką bombę o masie 3632 kg lub bombę Tallboy o masie 5448 kg. Służyły one do zwalczania szczególnie istotnych celów punktowych. W 1945 roku powstała specjalna wersja B. Mk. I (Special), z wyciętą podłogą komory bombowej i usuniętą częścią wyposażenia, przeznaczona do przenoszenia najcięższej bomby II wojny światowej Grand Slam o masie 9979 kg. Inna specjalna wersja Lancasterów, B. Mk. III (Special) została w 1943 roku przystosowana do przenoszenia skaczących bomb Wallisa, przeznaczonych do niszczenia zapór w Zagłębiu Ruhry. Lancaster miał bardzo dobre wyposażenie radiowe, późniejsze samoloty miały także radar H2S do obserwacji powierzchni ziemi w celu ułatwienia celowania. W samolocie zainstalowano również udoskonalony wyrzutnik bomb Świąteckiego oparty na systemie opracowanym przez polskiego inżyniera i wynalazcy Władysława Świąteckiego.

Samoloty Avro Lancaster cechowały się bardzo dobrymi właściwościami lotno-pilotażowymi. Nawet słabsze wersje Mk. I i Mk. III potrafiły, po awarii jednego silnika, z bombami dojść nad cel i powrócić szczęśliwie do bazy. Siły na sterach były nieduże, reakcja na stery szybka, pilotaż niemęczący, stateczność bez zarzutu, widoczność z kabiny dobra. Przy podobnej mocy jak Handley Page Halifax przenosiły większy ładunek bomb, uzyskiwały wyższy pułap lotu. Cechy te sprawiły, iż dowódca RAF Bomber Command Arthur Harris nie wyraził zgody na inne użycie tej maszyny (np. holowanie szybowców transportowych) niż loty na bombardowanie celów strategicznych wewnątrz Niemiec. Najwyższe osiągi miała wersja Mk. II z uwagi na moc zastosowanych silników gwiazdowych.

Avro Lancaster Mk. X (fot.  Balcer (Own work) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], via Wikimedia Commons)

Samoloty Lancaster weszły na uzbrojenie lotnictwa brytyjskiego począwszy od grudnia 1941 roku. W nowe maszyny jako pierwszy wyposażono stacjonujący w Waddington 44. Dywizjon RAF. Cztery Lancastery trafiły tam w wigilię Bożego Narodzenia 1941 roku. Lancaster z tego dywizjonu 3 marca 1942 roku wykonał misję, w trakcie której zaminował niemiecki szlak żeglugowy w pobliżu wyspy Helgoland. Zgodnie z brytyjską doktryną, Lancaster był przede wszystkim bombowcem nocnym. Pierwszy lot bojowy dwa Lancastery wykonały w nocy 17 kwietnia 1942 roku podczas nalotu na Essen. Następnie bywały używane masowo w kolejnych nocnych nalotach RAF-u na niemieckie miasta i zakłady przemysłowe.

Słynną i nietypową akcją było uszkodzenie zapór wodnych w Zagłębiu Ruhry bombami Wallisa 19 maja 1943 roku przez 617. Dywizjon Bombowy (akcja ta została opisana w filmie Dam Busters). Inną znaną akcją Lancasterów było zatopienie niemieckiego pancernika "Tirpitz" bombami Tallboy. Samoloty Lancaster odbyły w czasie II wojny światowej 156 000 operacji bojowych, podczas których zrzuciły 608 612 ton bomb. 3249 samolotów utracono w akcji, jedynie 35 samolotów zdołało ukończyć ponad 100 udanych operacji bojowych – "rekordzista" odbył 139 operacji.

Na samolotach Lancaster latał od marca 1944 do 1946 roku także polski Dywizjon 300 Ziemi Mazowieckiej.

Rozwinięciem Lancastera był bombowiec Avro Lincoln. Od 1945 roku budowano także wersję cywilną – pasażersko-transportową Lancastera, o nazwie Avro Lancastrian.

Avro Lancaster B I PA474 (fot. Kogo (Own work) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)],
via Wikimedia Commons)

Obecnie dwa Lancastery pozostają w stanie zdolnym do lotu: samolot o numerze PA474 w Battle of Britain Memorial Flight i FM 213 w Canadian Warplane Heritage Museum.
Źródło: Wikipedia