Blog Mikołaja Doskocza: Europejskie przepisy dla szybowców

EASA (po nowemu EUASA) postanowiła wydzielić zasady eksploatacji i organizacji lotów szybowcami od innych rodzajów operacji lotniczych. Zmiany zostały już wprowadzone rozporządzeniem UE nr 2018/1976 (link znajdziecie TUTAJ), ale wejdą w życie dopiero 9 lipca 2019 r. Daje to czas operatorom do przygotowania się do nowych zasad latania.

Co zmieni się w przepisach? Jakie wymagania będziecie musieli spełnić, żeby latać rekreacyjnie a jakie, żeby organizować loty widokowe? Co ze szkoleniem na szybowcach? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie niżej.

Nowe rozporządzenie jest samo w sobie krótkie, ma zaledwie 4 artykuły a załączniki zajmują raptem 12 stron. Ale kilka istotnych elementów jest.

Jak stosować przepisy rozporządzenia (UE) nr 2018/1976?

Po pierwsze musimy wyjaśnić, czego te przepisy dotyczą (oczywiście szybowców, ale nie o to mi chodzi). Dotychczas loty szybowcami podlegały pod rozporządzenie (UE) nr 965/2012, mniej więcej w takim zakresie:

• PART.ORO – dla każdej aktywności operatora,
• PART.ARO – dla nadzoru władzy lotniczej, co miało swoje konsekwencje w postaci NCRów, kontroli, poziomu niezgodności itp.,
• PART.CAT – dla operacji komercyjnych przewozu lotniczego, czyli lotów widokowych,
• PART.SPO – dla zarobkowych operacji specjalistycznych,
• PART.NCO – dla prowadzenia szkoleń lotniczych oraz wszelkich innych aktywności, tj. latania sportowego i rekreacyjnego.

Nowe regulacje „wyrzucają” szybowce z rozporządzenia (UE) nr 965/2012, za wyjątkiem zasad nadzoru lotniczego, tj. PART.ARO. W dalszym ciągu Prezes ULC nadzorując i kontrolując Waszą działalność będzie opierał się na tych przepisach – tu nie mamy żadnych zmian. Natomiast wszystkie zasady dotyczące samych operatorów zostają przeniesione do innego dokumentu (właśnie rozporządzenia UE nr 2018/1976), które reguluje zarówno operacje niekomercyjne jak i każdy rodzaj operacji komercyjnej (SPO, CAT)[1].

Tam będziecie musieli szukać wytycznych, co musicie spełnić, żeby latać legalnie szybowcami. Oczywiście jak zwykle przy przepisach europejskich mamy materiały doradcze, czyli AMC i GM, do poczytania TUTAJ.

Zakres stosowania

W tej materii wiele się nie zmienia. Przepisy rozporządzenia (UE) nr 2018/1976 określają zasady eksploatacji szybowców, które są lub będą:

1.    Zarejestrowane w jednym z państw członkowskich UE,
2.    Zarejestrowane w państwie trzecim, ale eksploatowane w państwie UE.

Utrzymana też zostaje zasada, że przepisy przygotowane przez EASA dotyczą statków powietrznych z easowskim certyfikatem typu. Przepisy te nie będą dotyczyły tylko organizacji projektujących lub produkujących w zakresie wprowadzania lub modyfikacji nowych typów szybowców.

Loty widokowe/zapoznawcze

Co do zasady każda komercyjna wymaga zgłoszenia do Prezesa ULC. Zgłoszenie powinno być złożone na wzorze formularza, który jest zawarty w nowych przepisach. Skoro zgłoszenie dotyczy operacji komercyjnych, to oczywistym jest, że obejmie operacje SPO ale przede wszystkim CAT – czyli loty widokowe. Dotychczas, żeby operator mógł legalnie oferować loty widokowe, musiał to robić albo na zasadzie lotów zapoznawczych, albo uzyskać certyfikat AOC. Od 9 lipca 2019 r. jakiekolwiek operacje zarobkowego przewozu osób szybowcami nie będą wymagały certyfikacji. Wystarczy samo zgłoszenie zamiaru wykonywania operacji lotniczych.

Co więcej – inaczej niż przy zasadzie przyjętej wcześniej (np. w operacjach SPO) do złożenia zgłoszenia operator nie musi mieć opracowanej instrukcji operacyjnej. Oznacza to, że do legalnego sprzedawania swoich usług nie musicie tworzyć dodatkowych dokumentów operacyjnych.

Musicie jednak pamiętać, że sprzedając bilet na lot wchodzicie z klientem w relację gospodarczą, która jest regulowana zupełnie innymi przepisami (prawo cywilne, gospodarcze). Żeby zabezpieczyć swój interes warto jest się przygotować do takiego przedsięwzięcia – zainteresowanych odsyłam do artykułu, gdzie opisałem co zrobić żeby zminimalizować swoją odpowiedzialność i dobrze ułożyć biznes lotniczy przy lotach widokowych (LINK)

Ale podsumowując tę zmianę – na pewno na plus. O wiele mniej pracy i kosztów niezwiązanych bezpośrednio z lataniem.

Operacje specjalistyczne

Obowiązek zgłoszenia dotyczy również wykonywania operacji specjalistycznych na szybowcach. Co ciekawe, rozporządzenie (UE) nr 2018/1976 opisało operacje SPO na szybowcach dokładniej niż wcześniejsze regulacje.

EASA uznała za operacje specjalistyczne na szybowcach zrzut skoczków spadochronowych, loty reklamowe, promocyjne, loty na potrzeby mediów (np. filmowanie) oraz loty pokazowe (z zastrzeżeniem następnego akapitu). Dla wykonywania tych operacji będzie konieczne zgłoszenie, ale tak samo jak przy przewozie osób – nie musicie opracowywać instrukcji operacyjnej dla tej działalności. Operator jednak będzie miał obowiązek opracowania i wdrożenia list kontrolnych, uwzględniających charakter operacji lotniczej. Szczegółowe omówienie list kontrolnych znajdziecie w AMC i GM do rozporządzenia (UE) nr 2018/1976.

Operacje niekomercyjne

Pod rozporządzenie (UE) nr 2018/1976 będą podlegały wszystkie operacje szybowcowe, w tym również loty rekreacyjne czy sportowe. Czyli zawsze wsiadając do szybowca będziecie musieli latać zgodnie z tymi przepisami. Co w nich znajdziecie dla siebie?

Przede wszystkim nie ma obowiązku zgłaszania operacji lotniczych do Prezesa ULC. Ponadto, poza standardowymi wymaganiami (np. obowiązki dowódcy) nacisk położono na materiały i urządzenia, których nie można zabrać (albo używać) na pokład szybowca. Chodzi tu o dwie grupy, tj. 

• Przenośne urządzenia elektroniczne (PLB), które mogą być wniesione na pokład, ale nie można ich używać jeżeli mogłyby wpłynąć negatywnie na działanie systemów i wyposażenia szybowca lub jego obsługi. Ograniczenie to dotyczy również elektronicznej torby pilota (EFB). Zwróćcie uwagę, że dowódca nie zezwala żadnej osobie na korzystanie z takich urządzeń (o ile mają niekorzystny wpływ), czyli dotyczy to również instruktora w locie doszkalającym czy sprawdzającym,
• Materiały niebezpieczne (DGR). Tutaj zostały one ujęte inaczej niż w rozporządzeniu (UE) nr 965/2012 czyli w starych przepisach. Wcześniej można było wnosić DGR o ile były dopuszczone do lotu w części 8 Instrukcji Technicznych ICAO. Teraz co do zasady w ogóle nie można przewozić DGR, chyba że są one wykorzystywane do zapewnienia bezpieczeństwa lotu (SAO.GEN.150). Wychodzi na to, że wniesienie do szybowca antyperspirantu w aerozolu będzie niedozwolone. To samo z muchozolem:)

Oczywiście nie będzie to jedyne źródło prawa regulujące latanie szybowcami – poza rozporządzeniem (UE) nr 2018/1976 obowiązują jeszcze m.in. przepisy żeglugi powietrznej (SERA), utrzymania ciągłej zdatności do lotu, licencjonowanie personelu (FCL) czy chociażby regulacje dotyczące lotnisk (w przepisach krajowych).

Operacje komercyjne bez zgłoszenia

Zasada wprowadzona w rozporządzeniu (UE) nr 2018/1976 jest taka, że operacje komercyjne należy zgłosić do Prezesa ULC ale operacje niekomercyjne już takiemu zgłoszeniu nie podlegają. Od tej zasady mamy cztery wyjątki, gdzie operacje komercyjne nie wymagają zgłoszenia.

Są to:

1. Flight sharing. Więcej o temacie możecie przeczytać tutaj (LINK)
2. Loty zawodnicze i pokazowe, pod warunkiem, że wysokość wynagrodzenia lub innego świadczenia wzajemnego jest ograniczona do bezpośrednich kosztów lotu oraz proporcjonalnej części rocznych kosztów utrzymania szybowca (hangarowanie, ubezpieczenie, obsługa). Jeżeli wynagrodzenie będzie wyższe, to wpadacie w SPO i musicie zgłosić takie operacje – mam na myśli zarabianie na pokazach
3. Loty zapoznawcze, loty do celu zrzutu skoczków, holowanie szybowców (na motoszybowcach) lub loty akrobacyjne. Te operacje nie podlegają zgłoszeniu, jeżeli mieszczą się w zasadach opisanych w tym artykule (LINK)
4. Loty szkoleniowe ATO i DTO.

Wyposażenie szybowców

Loty nocne będą możliwe szybowcami, które są wyposażone we wszystkie poniższe elementy (SAO.IDE.110):

• System świateł antykolizyjnych,
• Światła nawigacyjne/pozycyjne,
• Światło lądowania,
• światła zasilane z sieci pokładowej szybowca zapewniające odpowiednie oświetlenie wszystkich przyrządów i wyposażenia niezbędnych do bezpiecznego użytkowania szybowca,
• samodzielne przenośne źródło światła dla pilota dowódcy i do użycia na innych stanowiskach członków załogi.

Wymogu posiadania takiego oświetlenia nie było w PART.NCO, a na tych przepisach były wykonywane loty rekreacyjne szybowcami. Przepisy dotyczące oświetlenia są jak widać dość restrykcyjne ale można starać się o zastosowanie alternatywnych metod spełniania wymagań (AltMoC).

Jeżeli chodzi o wyposażenie szybowca w transponder, to ten wymóg będzie tylko w odniesieniu do przestrzeni wyznaczonej jako strefa obowiązkowa transpondera (GM1 do SAO.IDE.135). Wyznaczenie określa się zgodnie z SERA.6005(b). Każdy szybowiec musi być wyposażony w wyposażenie sygnalizacyjne, co zgodnie z AMC1 do SAO.IDE.125 będzie spełniał ELT albo PLB.

Pozostałych wymagań nie ma sensu tutaj opisywać. Zachęcam Was do przeczytania tego rozporządzenia, szczególnie, że jest krótkie.

[1] Art. 7 nowego brzmienia rozporządzenia (UE) nr 965/2012 – zmienionego rozporządzeniem (UE) nr 2018/1975

Mikołaj Doskocz, radca prawny prowadzący Kancelarię Prawa Lotniczego – LATAJ LEGALNIE. Specjalizuje się w prawie lotniczym i obsłudze przedsiębiorców lotniczych. Prowadzi blog o prawie lotniczym www.latajlegalnie.com