Lotnisko Chopina o magnetycznych odchyłach

Lotnisko w Brukseli ogłosiło niedawno, że w związku z przemieszczaniem się bieguna magnetycznego musi zmienić nazwę jednej ze swoich dróg startowych z 02/20 na 01/19. To dobra okazja, żeby wyjaśnić skąd się biorą takie oznaczenia i co właściwie znaczą.

Na całym świecie drogi startowe na lotniskach noszą nazwy oznaczane numerami od 1 do 36 w zależności od położenia względem kompasu: 9 oznacza wschód (90°), 18 – południe (180°), 27 – zachód (270°), a 36 – północ (360°). Jako że drogi startowe mogą być używane do wykonywania operacji w dwóch kierunkach, ustawionych wobec siebie o 180°, nazwa zawiera więc dwie liczby oznaczające oba te kierunki, przy czym różnica między nimi wynosi zawsze 18. Dlatego droga startowa 02 w przeciwnym kierunku przeistacza się w drogę 20, a droga 11 z drugiej strony nosi numer 29.

Na dużych lotniskach, które dysponują dwiema (lub wieloma) drogami startowymi w ich nazwach mogą pojawiać się także litery. Drogi ułożone równolegle do siebie, mają te same oznaczenia kątowe (ponieważ ich położenie jest identyczne względem kompasu), ale muszą się jakoś od siebie odróżniać. Dlatego do cyfr oznaczających kierunki osi drogi startowej dodaje się wówczas litery: L oznaczającą drogę zlokalizowaną po lewej stronie, lub R na oznaczenie drogi po prawej.

W Warszawie nie ma tego problemu. Nasze dwie drogi startowe się krzyżują, więc nie ma potrzeby oznaczać, która jest prawa a która lewa. Większość innych portów lotniczych ma jednak drogi ułożone równolegle, które oznacza się wówczas na przykład tak: 07L/25R oraz 07R/25L. Jeśli lotnisko ma trzy równoległe drogi startowe, środkową oznacza się literą C (centralna). Jeszcze większe porty, mają po cztery lub pięć równoległych dróg startowych (tak jest m.in.: w Atlancie, Chicago, Dallas, Denver, czy Los Angeles). Nieporozumień i wypadków unika się wtedy za każdym razem dodając do cyfrowego oznaczenia nazwy drogi 10 stopni. Dlatego Atlanta ma drogi 26L, 26R, 27L, 27R i 28, chociaż wszystkie z nich są ułożone dokładnie tym samym kierunku.

Lata temu, kiedy cyfrowe oznaczenia dróg startowych wchodziły do powszechnego użytku, przeoczono jednak szczegół, że igła kompasu ustawia się względem północy magnetycznej, nie geograficznej. Tymczasem magnetyczny biegun północny naszej planety każdego roku przesuwa się nieco w inne miejsce, aż w pewnym momencie 11 stopni zamienia się w 10 stopni, a po kilku latach nawet w 9. W rezultacie na niektórych lotniskach nazwa drogi startowej z czasem przestaje pokrywać się z rzeczywistym wskazaniem kierunku.

Aby przeciwdziałać takim przypadkom Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego ICAO nakazuje wszystkim lotniskom przeprowadzać raz na pięć lat szczegółowe badania zgodności kierunku osi dróg startowych ze wskazaniami kompasu i w razie potrzeby zmieniać ich nazwy. Na Lotnisku Chopina ostatnie takie badanie odbyło się w 2010 r. Specjaliści z Państwowego Urzędu Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej nie wykryli wówczas żadnych odchyleń i  nasze drogi startowe mogą pozostać oznaczone jako 11/29 oraz 15/33.

W Brukseli okazało się jednak, że zmiana jest konieczna. Dlatego w nocy z 18 na 19 września nazwa jednej z tamtejszych dróg startowych zostanie zaktualizowana w bazach danych wykorzystywanych dla celów kontroli ruchu lotniczego na całym świecie, a oznaczenia 02/20 wymalowane na progach, zmienią się na 01/19.