Czy Aerokluby Regionalne funkcjonują zgodnie z prawem?

Aerokluby Regionalne swoją osobowość prawną zawdzięczają Ustawie prawo o stowarzyszeniach która w Art. 17 pkt. 1a mówi że „terenowa jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 10 ust. 2, może uzyskać osobowość prawną, jeżeli statut stowarzyszenia to przewiduje.”
 
Ten zapis dający możliwość stowarzyszeniu osób fizycznych tzw. podwójnej osobowości został wprowadzony w nowelizacji ustawy Prawo o stowarzyszeniach i do dziś budzi poważne kontrowersje prawne. Dzięki niemu Aeroklub Polski jako stowarzyszenie dysponował z jednej strony swoim podstawowym numerem KRS, jaki i z drugiej strony numerami KRS swoich filii – terenowych jednostek organizacyjnych, czyli Aeroklubów Regionalnych.

Jednak na podstawie Ustawy o sporcie Aeroklub Polski przestał być stowarzyszeniem, ponieważ na podstawie Ustawy o sporcie przekształcił się w organizacje o odrębnej osobowości prawnej polskiego związku sportowego.
„Art. 82.
1. Polskie związki sportowe oraz podmioty o statusie polskiego związku sportowego stają się polskimi związkami sportowymi w rozumieniu niniejszej ustawy.”

Na posiedzeniu Sejmowej Komisji Pan Sekretarz stanu w MSiT Grzegorz Karpiński wytłumaczył specyfikę osobowości prawnej polskiego związku słowami:

„Pojawiła się również istotna kwestia, która jest również pewną przeszkodą przy rejestrowaniu przez nas niektórych statutów czyli stanowiska, jakie my prezentujemy, że polskie związki sportowe nie są stowarzyszeniami. W naszej ocenie ustawa utworzyła odrębną kategorię osób prawnych – polski związek sportowy. Każdego prawnika, którego państwo zapytają w tej kwestii, komentatorów piszących komentarze do ustawy o sporcie, Biuro Analiz Sejmowych… Znam wszystkie publikacje na ten temat. W naszej ocenie wynika to z art. 7, który mówi: „W celu organizowania i prowadzenia współzawodnictwa w danym sporcie może być utworzony polski związek sportowy”. Ustawa nazwała odrębną kategorię podmiotów. "Chciałbym również zwrócić uwagę na fakt, że one są rejestrowane nie w rejestrze stowarzyszeń, nie pamiętam w tej chwili pełnej nazwy rejestru. To rejestr stowarzyszeń i innych osób prawnych, ma długą i złożoną nazwę. Z tego powodu, iż nie jest on w tym rejestrze, nie można powiedzieć, że polski związek sportowy jest stowarzyszeniem.”

Ze wszystkich 71 polskich związków sportowych, tylko w przypadku Aeroklubu Polskiego, który zaniedbał w ustawowym dwu letnim okresie przejściowym dostosowania swojego statutu, pojawia się problem z osobowością prawną TJO. Ustawa o sporcie nie przewiduje odrębnymi zapisami dla polskich związków sportowych tzw. podwójnej osobowości prawnej, ponieważ nie ma potrzeby powoływania terenowych jednostek organizacyjnych. Polski związek sportowy jest związkiem tylko osób prawnych i nie może być stowarzyszeniem osób fizycznych.

W takiej sytuacji, słusznym wydaje się stwierdzenie, że Aerokluby Regionalne straciły podstawę prawną do posiadania osobowości prawnej TJO, ponieważ Aeroklub Polski już nie jest stowarzyszeniem osób fizycznych, ale polskim związkiem sportowym działającym tylko i wyłącznie na zasadach osoby prawnej określonej w Ustawie o sporcie.

Ustawa Kodeks cywilny w art 82 mówi że:
„Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.”

Pozostaje otwartym pytanie, czy umowy cywilnoprawne zawarte przez Aerokluby Regionalne są zawierane zgodnie z prawem, czy zatem mogą zostać zakwestionowane w sądach? Na chwilę obecną Aeroklub Polski funkcjonuje niezgodnie z zasadniczym zapisem Ustawy o sporcie, czyli z art. 8. ust. 1. który mówi że:
Członkiem polskiego związku sportowego może być klub sportowy, związek sportowy oraz inna osoba prawna, której statut, umowa albo akt założycielski przewiduje prowadzenie działalności w danym sporcie.  

Aeroklub Polski miał możliwość pozostać stowarzyszeniem osób fizycznych nie przechodząc pod nadzór Ministerstwa Sportu i Turystyki i tym samym nie musiał się podejmować obowiązku dostosowania swojego statutu do Ustawy o sporcie, która w art. 82, ust. 2 mówi że:
2. Polskie związki sportowe, o których mowa w ust. 1, a także osoby prawne będące ich członkami dostosują swoją działalność, w szczególności obowiązujące w nich statuty oraz regulaminy, do wymagań niniejszej ustawy w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie tej ustawy.”

Jeśli by stowarzyszenie Aeroklub Polski nie zdecydowało się na przekształcenie w polski związek sportowy, to Aerokluby Regionalne zachowały by swoją osobowość prawną terenowych jednostek organizacyjnych stowarzyszenia i zgodnie z Art. 8 ust.1 Ustawy o sporcie - jako inne osoby prawne, mogły by, wraz ze związkami i klubami sportowymi spoza AP, tworzyć polski związek sportowy jako Federacje - Aeroklub Narodowy.

Aeroklub Polski ponosi więc pełną odpowiedzialność za podjecie się obowiązku i nie wywiązanie się z niego, co doprowadziło do obecnej, jak sądzę, dramatycznej sytuacji Aeroklubów Regionalnych.

W takiej sytuacji, po uchwaleniu własnych statutów, słuszną może się okazać próba przekształcenia w Sądzie Rejestrowym osobowości prawnej terenowych jednostek organizacyjnych - Aeroklubów Regionalnych na osobowość prawną stowarzyszeń. Zależeć to będzie od poszczególnych decyzji Sądów Rejestrowych. Wynika to z faktu, że Aeroklub Polski nie został zlikwidowany jako stowarzyszenie, ale przekształcony Ustawą o sporcie w polski związek sportowy. W związku z tym wydaje się, że możliwa jest analogia przekształcenia z Art 82. pkt. 1 Ustawy o sporcie. Skoro numer KRS Aeroklubu Polskiego został zachowany i przeniesiony z osobowości prawnej stowarzyszenia na nową osobowość prawną polskiego związku sportowego, to można przypuszczać, że analogicznie możliwe jest przeniesienie numeru KRS terenowej jednostki organizacyjnej byłego stowarzyszenia AP, do osobowości prawnej Aeroklubu Regionalnego jako stowarzyszenia.