Historia: Kryptonim „Dural”

Z okazji 100-lecia polskiego lotnictwa Instytut Lotnictwa przypomina o grupie konspiracyjnej pod kryptonimem „Dural”, która działała pod kierownictwem por. inż. Romualda Romickiego – pracującego przed wojną w Instytutcie Technicznym Lotnictwa i przemyśle lotniczym. Zapraszamy do lektury.

"Elementami działalności konspiracyjnej, oprócz walki zbrojnej, wywiadu techniczno-lotniczego i nauczania podziemnego, była działalność szkoleniowa, łącznie z wykonywaniem tłumaczeń dotyczących niemieckiego sprzętu lotniczego i ich powielaniem oraz własne opracowania łącznie z przygotowaniem uruchomienia po wojnie przemysłu lotniczego i jego bazy badawczej – Instytutu Technicznego Lotnictwa. Prowadził ją zespół pod kryptonimem „Dural” podporządkowany Wydziałowi Przemysłu Lotniczego KG AK, jako dział naukowy zwany też konspiracyjnym ITL-em.

Kierownikiem „Duralu” był por. inż. Romuald Romicki (pracujący przed wojną w ITL i przemyśle lotniczym), jego zastępcami byli inż. Stanisław Madeyski i inż. Stefan Waciórski – inicjator technicznej działalności lotniczej w konspiracji. W pracach zespołu brali udział inżynierowie i studenci, m.in.: inż. Tadeusz Jacórzyński, inż. Jan Koźniewski, inż. Mieczysław Łękowski, stud. Andrzej Maks (zginął w 1942 roku), stud. Tadeusz Mech, inż. Jan Paczoski, stud. Stanisław Pieciula (zginął w 1942 roku), inż. Jan Skonieczny, stud. Stanisław Sokołowski, inż. Kazimierz Szałwiński.

Działalność konspiracyjna prowadzona była w mieszkaniach prywatnych i także w przedwojennym Instytucie Aerodynamicznym na Politechnice Warszawskiej. Członkowie „Duralu” korzystali z pomieszczenia w tym Instytucie . Tłumaczono instrukcje różnych niemieckich samolotów bojowych, opracowano kilka podręczników lotniczych (np. Ryszarda Lewandowskiego Śmigła lotnicze), słownik lotniczy angielsko-polski i polsko-angielski. Powielane wydawnictwa kierowano do IV Oddziału Operacyjnego KG AK, który rozprowadzał je do konspiracyjnych Baz Lotniczych. Działalność wydawnicza została przerwana przypadkowym aresztowaniem w 1944 roku Stanisława Sokołowskiego (przed powstaniem warszawskim), u którego w mieszkaniu zgromadzone były powielone materiały.

Należy także wymienić działalność „Duralu”, mającą na celu uruchomienie po wojnie przemysłu lotniczego i Instytutu Technicznego Lotnictwa, polegającą na studiowaniu postępu lotniczego na świecie, doskonaleniu kwalifikacji, dyskusjach o przyszłym ukształtowaniu Instytutu po wojnie. W dokumentach, które pozostawił prof. Zbigniew Brzoska znalazł się projekt zadań ITL po wojnie. Prowadzono też wycinkowo prace konstrukcyjno-badawcze (np. badania śmigła ze sterowaniem warstwą przyścienną wykonane przez Zbigniewa Brzoskę i Kazimierza Szałwińskiego). Działalność „Duralu” przerwał wybuch powstania warszawskiego."

Przeczytaj również:
Historia: Życie w czasie okupacji – działalność Bazy Lotniczej na lotnisku Okęcie