Dr Ryzenko: upadek fragmentu rakiety to sytuacja wyjątkowa

Upadek fragmentu rakiety na teren zamieszkany to sytuacja wyjątkowa - podkreślił w rozmowie z PAP dr Jakub Ryzenko z CBK PAN. Dodał, że jeśli znaleziony pod Poznaniem obiekt okaże się fragmentem amerykańskiej rakiety – być może trzeba go będzie oddać USA.

Przed godziną piątą rano w środę, nad Polską, w niekontrolowany sposób, w atmosferę wszedł człon rakiety Falcon 9 firmy Space X, co zostało potwierdzone przez Departament Bezpieczeństwa Kosmicznego Polskiej Agencji Kosmicznej. Człon rakiety o masie ok. 4 ton pochodził z misji Space X Starlink Group 11-4, która 1 lutego wystartowała z bazy lotniczej w Kalifornii. Również w środę poznańska policja poinformowała o zgłoszeniu pod Poznaniem dwóch znalezisk niezidentyfikowanych przedmiotów - jeden z nich odkryto na terenie przedsiębiorstwa w Komornikach, drugi - w miejscowości Wiry. Służby zabezpieczyły miejsce zdarzenia i wyjaśniają pochodzenie przedmiotów. Zdaniem popularyzatora astronomii Karola Wójcickiego obiekt, który spadł w Komornikach, to bez wątpienia szczątki rakiety Falcon 9 - kompozytowy zbiornik ciśnieniowy.

Rzeczniczka Polskiej Agencji Kosmicznej Agnieszka Gapys powiedziała PAP, że tego typu szczątki w zdecydowanej większości przypadków ulegają całkowitemu spaleniu, ale nie można wykluczyć, że obiekt spod Poznania pochodzi z rakiety. Jak podkreśliła, Departament Bezpieczeństwa Kosmicznego POLSA zweryfikuje znalezione szczątki wraz z firmą SpaceX.

"Drugi stopień rakiety uległ awarii i jego powrót do atmosfery z niskiej – niestabilnej - orbity odbył się w sposób niekontrolowany. Zazwyczaj w takich przypadkach dochodzi do całkowitego spalenia kosmicznego statku, ale czasami zdarza się inaczej. W normalnych warunkach rakieta spada na niewykorzystywany standardowo obszar oceaniczny" – podsumował.

W kosmos lata jednak coraz więcej rakiet, co oznacza, że liczba awarii także może rosnąć – zauważył.

"Związane z tym ryzyko już nas dotyka. Nie tak dawno w Hiszpanii z podobnego powodu wstrzymano ruch lotniczy. Pamiętajmy jednak, że to nie są skutki normalnego wykorzystania systemów kosmicznych, tylko awarii. W standardowych procedurach tor rakiety jest precyzyjnie kontrolowany" – powiedział rozmówca PAP.

Przypomniał jednocześnie, że niedługo czeka nas procedura wejścia w atmosferę "olbrzymiego obiektu". "Za kilkanaście lat zostanie przeprowadzona deorbitacja Międzynarodowej Stacji Kosmicznej" - powiedział dr Ryzenko.

Ponieważ sytuacje takie zdarzają się nadzwyczaj rzadko - mówiła wcześniej PAP Agnieszka Gapys - nie ma w Polsce ustalonych procedur postępowania. "Ze względu na to, że ruch w kosmosie staje się coraz większy, takie procedury muszą powstać. Obecnie Ministerstwo Rozwoju i Technologii przygotowuje projekt ustawy o działalności kosmicznej, który wraz z rozporządzeniami wykonawczymi będzie regulowało tego typu kwestie" - poinformowała.

Dr Ryzenko zasugerował, że - jeśli potwierdzi się, że znaleziony pod Poznaniem obiekt jest faktycznie zbiornikiem rakiety - to, "choć nie ma on większego znaczenia, raczej trzeba go będzie oddać USA".

"Teoretycznie zgodnie z konwencją o zwrocie obiektów wynoszonych w przestrzeń kosmiczną taki obiekt powinien zostać zwrócony państwu wysyłającemu. Nie jestem jednak pewien, czy w tym przypadku będzie to miało zastosowanie. Element ten nie ma żadnej praktycznej wartości dla producenta rakiety" – skomentował.

Ekspert zastrzegł jednocześnie, że choć w tym przypadku nie ma żadnego zagrożenia - to co do zasady w tego typu sytuacjach niebezpieczeństwo może się pojawić.

"Może się zdarzyć tak, że np. na Ziemię spadnie zbiornik wciąż zawierający jakąś groźną, chemicznie aktywną czy rakotwórczą substancją. W kosmosie używa się bowiem różnych niebezpiecznych związków. Wtedy sprawą będą musiały się po prostu zająć chemiczne służby Straży Pożarnej" – powiedział.

Jeśli chodzi o obecną sytuację, dr Ryzenko przestrzega, aby nie kojarzyć jej z wkroczeniem w polską przestrzeń rakiety wojskowej, co miało już miejsce pod koniec 2022 roku.

"Chcę mocno podkreślić, że upadek rakiety kosmicznej to zupełnie inna sytuacja od tej, która wydarzyła się kiedyś przy naszej wschodniej granicy. Pojazd kosmiczny nie podlega takiemu samemu monitorowaniu i zupełnie inaczej się zachowuje. Prawdopodobieństwo spotkania z taką rakietą jest też wyjątkowo małe. Choć oba zdarzenia mogą się niektórym osobom wydawać podobne, nie należy ich kojarzyć i wyciągać podobnych wniosków" – mówi specjalista.

Dr Jakub Ryzenko jest specjalistą w zakresie polityki kosmicznej, współpracy międzynarodowej w działalności kosmicznej oraz wykorzystania technik satelitarnych i dronów w obszarze bezpieczeństwa. Pełnił m.in. funkcje szefa Polskiego Biura ds. Przestrzeni Kosmicznej oraz doradcy Ministerstwa Gospodarki w obszarze polityki kosmicznej. Obecnie jest szefem Centrum Informacji Kryzysowej Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie.

Marek Matacz (PAP)

mat/ zan/ mhr/