60 rocznica pierwszego lotu samolotu szkolno-treningowego TS-11 Iskra tematem lutowej Glassówki

60 rocznica pierwszego lotu samolotu szkolno-treningowego TS-11 Iskra będzie tematem najbliższej „Glassówki” – spotkania poświęconego polskim konstrukcjom lotniczym, które od wiosny 2004 roku współorganizowane jest przez Klub Miłośników Historii Polskiej Techniki Lotniczej i Stowarzyszenie Młodych Inżynierów Lotnictwa (SMIL). Spotkanie odbędzie się 15.02.2020 r., o godzinie 10:15 w sali AK budynku Aerodynamiki Wydziału Mechanicznego, Energetyki i Lotnictwa (MEL) na Politechnice Warszawskiej (to samo miejsce, co w styczniu). Już na pewno będzie to nowe stałe miejsce spotkań.

Spotkanie poprowadzi tym razem, chyba po raz pierwszy w historii Glassówki, większa liczba prelegentów. Nie tylko nie będzie jednego prelegenta, ale na nawet ich lista nie jest jeszcze zamknięta. Na pewno będzie można posłuchać następujących osób i tematów:
• Jerzy Gruszczyński – geneza konstrukcji i próby porozumienia z OKB Jakowlewa,
• Miłosz Rusiecki – moskiewski konkurs na odrzutowy samolot szkolno-treningowy w świetle dokumentów wydobytych z archiwów przez czeskiego historyka Jakuba Fojtika; organizatorzy mają nadzieję, że szanowny Mistrz i Gospodarz dr Andrzej Glass okrasi tę opowieść soczystymi anegdotami ze wspomnień polskich uczestników tego konkursu,
• Pilot zespołu Biało-czerwone Iskry – opowieść zza sterów. Organizatorzy specjalnie nie zdradzają jeszcze osoby prelegenta, bo nie wiedzą jeszcze, czy uda mu się spotkać z uczestnikami lutowej Glassówki w tym terminie. Nie wykluczają, że ostatecznie spotkanie rozłożone zostanie na dwa terminy, niekoniecznie jeden po drugim.

5 lutego br. swoje urodzony obchodziła TS-11 Iskra – samolot ikona, nobliwa emerytka, dama polskiego lotnictwa. Służba samolotów TS-11 Iskra dobiega jednak końca. Planuje się, że Iskry na emeryturę ostatecznie odejdą w 2021 roku.

(fot. 4. Skrzydło Lotnictwa Szkolnego/FB)

Przejście lotnictwa myśliwskiego w latach 1950-tych na samoloty odrzutowe wytworzyło zapotrzebowanie na odrzutowe samoloty szkolno-treningowe. Koncepcja nowoczesnego samolotu szkolno-treningowego polegała zatem na stworzeniu nowej uniwersalnej maszyny, łączącej cechy samolotów klas podstawowej, przejściowej i szkolno-bojowej. Pozwalałoby to na pełne przeszkolenie ucznia pilota na samolocie jednego typu w zakresie prędkości poddźwiękowych, włącznie z elementami bojowymi. Pierwszym polskim samolotem o tym przeznaczeniu, a zarazem pierwszym polskim odrzutowcem, był PZL TS-11 ”Iskra”. W 1957 r. zespół kierowany przez inż. Tadeusza Sołtyka opracował w Instytucie Lotnictwa projekt samolotu.

W Zakładzie Produkcji Doświadczalnej IL wykonano drewnianą makietę o naturalnej wielkości dla oceny celowości rozmieszczenia wyposażenia oraz wygody pracy załogi i obsługi naziemnej. Dalsze prace nad projektem konstrukcyjnym kontynuowano już w Ośrodku Konstrukcji Lotniczych (OKL) przy WSK Okęcie, gdzie została przeniesiona grupa doc. mgr. inż. Tadeusza Sołtyka. W 1958 r. opracowano projekt konstrukcyjny. W 1958 r. WSK-Okęcie rozpoczęło budowę czterech prototypów.

Pierwszy, nieuzbrojony prototyp (nr 02) z silnikiem Viper 8 o ciągu 7,80 kN (795 kG) został oblatany 5 lutego 1960 roku przez pilota doświadczalnego Instytutu Lotnictwa, inż. Andrzeja Abłamowicza. Tak pozpoczęła się podniebna droga Iskry.

Uzbrojone prototypy nr 03 i nr 04, wyposażone w silniki HO-10, oblatano w 20.03.1961 r. i w lipcu 1961 r. Próby w locie potwierdziły łatwość w pilotażu, dużą zwrotność i stateczność samolotu.

W 1963 roku, maszyna trafiła do armii, gdzie przez 57 kolejnych lat służyła szkoleniu polskich pilotów wojskowych.

Od samego początku ”Iskry” były podstawowym samolotem szkolno-treningowym w polskim lotnictwie wojskowym. Próbna eksploatacja umożliwiła wprowadzenie wielu poprawek konstrukcyjnych w kolejnych seriach produkcyjnych. W 1966 (wg innych źródeł – 1968) r. oblatano pierwszą seryjną ”Iskrę” z silnikiem SO-1, a w 1967 r. uruchomiono produkcję seryjną tych silników w WSK Rzeszów. Prace nad rozwojem silnika trwały nadal. Opracowano projekt wersji z dopalaczem. Następnie opracowano nową wersję, która otrzymała oznaczenie SO-3. Odmiana SO-3B posiadała zwiększony ciąg do 10,8 kN (1100 kG). Opracowano szereg wersji rozwojowych samolotu.

Na samolotach PZL TS-11 Iskra latają piloci Zespołu Akrobacyjnego „Biało-Czerwone Iskry”, który możemy podziwiać na wielu pokazach lotniczych w kraju ale też i za granicą.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o pierwszym locie samolotu szkolno-treningowego TS-11 Iskra i nie tylko w imieniu Jerzego Gruszczyńskiego, Miłosza Rusieckiego oraz pilota zespołu Biało-czerwone Iskry serdecznie zapraszamy na kolejne spotkanie Miłośników Polskiej Techniki Lotniczejna zwane "Glassówką".

Spotkanie odbędzie się w sali AK budynku Aerodynamiki Wydziału Mechanicznego, Energetyki i Lotnictwa (MEL) na Politechnice Warszawskiej (najprostsze wejście – od ulicy Nowowiejskiej). Jak wspomnieliśmy na początku będzie to nowe stałe miejsce spotkań, choć mogą to być różne sale w różnych terminach.

Biuletyny z wielu poprzednich spotkań w formie broszury z tekstem i ilustracjami odczytu można nabyć na kolejnym spotkaniu. Sporą część biuletynów można też przeczytać na stronie: www.smil.org.pl

Nagrania ze spotkań są dostępne na serwisie youtube po wpisaniu hasła: glassowka.

Przeczytaj również:
Rocznica oblotu samolotu PZL TS-11 Iskra