Rocznica oblotu samolotu rolniczego PZL-106 Kruk

Dziś przypada 49. rocznica oblotu PZL-106 Kruk – pierwszego polskiego samolotu rolniczego II generacji o bezpiecznym układzie konstrukcyjnym: silnik – zbiornik chemikaliów – kabina pilota. Samolot został opracowany przez zespół konstruktorów, którymi kierował mgr inż. Andrzej Frydrychewicz

Polscy konstruktorzy poświęcili sporo uwagi bezpieczeństwu pilota i mechanika. Chodziło o zminimalizowanie skutków zderzeń z liniami napowietrznymi i w ogóle zderzeń. Dla zapobieżenia skutkom zderzeń z liniami energetycznymi na podwoziu głównym i przed kabiną zamontowano nóż (gilotynę), a od jego szczytu ponad kabiną do szczytu usterzenia pionowego poprowadzono stalowa linkę odbojowa.

Prace nad projektem „Kruka” rozpoczęły się w drugiej połowie lat 60. Był to okres, w którym wykształcała się ogólna sylwetka samolotu rolniczego. Rozważano wtedy układ górnopłatu (o roboczej nazwie „Pelikan”), z układem dolnopłata i różnym położeniu zbiornika na ładunek roboczy. Gdy w USA pojawił się dolnopłat rolniczy ze zbiornikiem umieszczonym przed pilotem (Piper Pawnee), postanowiono przyjąć w Kruku taki, bardzo bezpieczny dla pilota układ konstrukcyjny (w razie przymusowego lądowania ładunek roboczy nie przygniatał pilota, a pilot mający kabinę umieszczoną wysoko dysponował dobrą widocznością). Po przyjęciu tego konkretnego układu dalsze prace przebiegły już szybciej, a trwały one w tym samym czasie, co budowa nieudanego samolotu odrzutowego M-15 Belphegor.

Pierwszy prototyp PZL-106 wykonał dziewiczy lot 17 kwietnia 1973 r., pilotowany przez pilota doświadczalnego mgr inż. Jerzego Jędrzejewskiego. Posiadał on silnik Lycoming o mocy 298 kW, zaś usterzenie poziome było umieszczone wysoko, na szczycie statecznika pionowego. Drugi prototyp posiadał również silnik Lycoming, trzeci gwiazdowy Pratt & Whitney R-1340 oblatany 12 października 1974 r. Ten sam egzemplarz (nr. fabr. 040003) miał później zainstalowany silnik Lit-3S, protoplastę później stosowanego silnika PZL-3S o mocy docelowej 441 kW (bezreduktorowy). Maszyna z tym silnikiem wzbiła się w powietrze 12 lipca 1975 r. pilotowana przez Witolda Łukomskiego. Powstało siedem próbnych egzemplarzy, z czego dwa ostatnie stały się prototypami wersji seryjnej, która otrzymała oznaczenie PZL-106 A – pierwszy egzemplarz seryjny oblatał Jerzy Wojnar 2 września 1976 r., kiedy samolot wszedł do seryjnej produkcji.

W latach 1979-1983 powstało jeszcze osiem wersji tego samolotu. W 1981 r. wyprodukowano „Kruka” w wersji gaśniczej. Ogółem ogółem wyprodukowano 273 szt., 147 szt. w wersji A, 126 w wersji B i 32 w wersji BT - z czeskim  silnikiem turbinowym Walter M-601D. 5 samolotów BT rozpoczęło eksploatację w 1988 r. w Sudanie, a pozostałe eksportowano do Ameryki Południowej. W 1998 r. została opracowana wersja PZL-106 BTU napędzana silnikiem turbinowym Pratt & Whitney PT6A.