Podsumowanie drugiej fazy 204. Sesji Rady ICAO

W dniach od 23 lutego do 13 marca 2015 r. w siedzibie Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego w Montrealu odbyła się druga - tzw. faza Rady 204. Sesji Rady ICAO. Na rozpoczęcie każdego tygodnia Sesji odbywały się spotkania koordynacyjne UE. Była to kolejna Sesja Rady, przy udziale polskiego przedstawiciela, który jako jeden z 36 członków Rady kieruje pracami ICAO.

Na pierwszym spotkaniu koordynacyjnym w dniu 23 lutego odbyła się prezentacja kandydatów na Sekretarza Generalnego ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Chin, Australii i Indii. Prezentacje kandydatów i pytania dla nich zostały przygotowane przez specjalnie do tego powołany komitet w Radzie i zaakceptowany przez Prezydenta Rady (dotyczyły one w szczególności: planowanego zatrudnienia w ICAO na najbliższe 3 lata, pozycji D1/D2 w oparciu o podział geograficzny, budżetu na lata 2017-2019, zwiększenia efektywności i transparentności ICAO, kampanii „no country left behind”, oraz współpracy z Prezydentem Rady i Radą. Dodatkowe pytani od członków Rady dotyczyły m.in współpracy regionalnej oraz polityki i etyki HR.

Podczas pierwszego posiedzenia Rady w dniu 23 lutego br. Prezydent poinformował o nowym przedstawicielu Południowej Afryki w Radzie a następnie minutą ciszy uczczono śmierć króla Arabii Saudyjskiej. Pierwszym dokumentem omówionym podczas sesji był roczny raport z pracy biur regionalnych w latach 2014 i planów na rok 2015. Tegoroczny raport w porównaniu do poprzedniego wydał się członkom Rady bardziej profesjonalny i szczegółowy, zgodnie z zaleceniami Rady dla Sekretariatu, uwzględniający cele strategiczne ICAO. Dwa razy do roku dyrektorzy biur regionalnych spotykają się przez Radą i raportują swoje dokonania. Niektórzy członkowie Rady dodali, iż plan ten powinien być ujednolicony (w tym pojęciowo), tj. wszystkie biura powinny być opisane w podobny sposób (zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa) według tego samego wzoru (wraz z załącznikami). Sekretarz Generalny poinformował, że od przyszłego roku raporty te będą miały ujednoliconą formę.

Następnie omówiono raport dotyczący implementacji technik szkoleniowych i przyszłych działań w sprawie GAT (Global Aviation Training Office) po rocznej działalności biura. Biuro GAT jest odpowiedzialne za planowanie, zarządzanie i koordynację wszystkich działań szkoleniowych ICAO, w celu zapewnienia efektywnej i zharmonizowanej implementacji Technik Szkoleniowych w odpowiedzi na potrzeby państw członkowskich, międzynarodowych i regionalnych organizacji oraz przemysłu. GAT składa się z trzech wydziałów: TRAINAIR PLUS PROGRAMME (TPP), Training Design and Development (TDD) i Training Assessments and Consultancy (TAC). Niniejszy raport został przyjęty przez członków Rady. Wskazano, iż najwięcej szkoleń, które prowadzi ICAO dotyczy implementacji SARPs. ICAO planuje, aby kursy te można było odbywać on-line. Niektórzy członkowie Rady poprosili o dostarczenie informacji o przychodach ICAO z prowadzonych szkoleń. Analizy te mają zostać wykonane i przekazane Komitetowi Finansowemu.

Następnie uczestnicy spotkania przeanalizowali dokument dotyczący zmian do regulacji na temat publikacji (DOC 7231). Dużą wagę w dokumencie poświęca się formie elektronicznej publikacji, która zastąpił formę papierową, dotychczas głównie stosowaną w ICAO. Dotyczy to także dystrybucji State Letters i Electronic Bulletins. Dalsze zmiany regulacji będą dotyczyły ochrony praw własności intelektualnej ICAO i przekazywane Radzie. Kwestie te mają trafić pod obrady komitetu WGGE - raport z prac komitetu będzie przedstawiony na kolejnej sesji Rady. Dnia 24 lutego odbyło się posiedzenie Komitetu HRC, podczas którego przedyskutowano temat dokumentu „Charter Letter from the President of the Council on behalf on the Council to the Secretary General”. Przedstawiciele w Radzie omówili propozycje zapisów dotyczących przyszłych funkcji Sekretarza Generalnego. W dniu 25 lutego odbyła się kolejne posiedzenie Rady. Omówiono na nim dokumenty dotyczące ochrony w lotnictwie cywilnym. Jeden z dokumentów przedstawiony ustnie przez Sekretarza Generalnego dotyczył zmiany 14 do załącznika 17. Odpowiedzi uzyskano z 53 państw i jednego SAR. 44 państwa i jeden SAR zaraportowały brak odstępstw i wskazały na zgodność w tym zakresie (w tym Polska). Różnice wskazało 9 państw (jest to mniej niż w 2013 r. gdzie do zmiany 13 złącznika różnice zgłosiło 16 państw). Zmiana 14 dotyczy międzynarodowej współpracy, szkoleń okresowych dla personelu, nadzoru nad podwykonawcami zewnętrznych usług dot. ochrony, prześwietlania cargo oraz współpracy w zakresie ochrony lotniska. W większości przypadków, kiedy stwierdzono różnice, państwa wskazały na ich zamiar dostosowania się do czerwca 2016 r. Publikacja zmiany 14 towarzyszyła wydaniu angielskiej wersji (IX) Aviation Security Manual (Doc 8973/9). Niektórzy przedstawiciele zaproponowali, aby o zmianach do załączników do Konwencj były informowane przez nich samych biura regionalne, propozycje tą podtrzymał Sekretarz Generalny.

W następnej kolejności omówiono raport na temat wsparcia implementacji i rozwoju programu ochrony. Wsparcia tego dostarcza ICAO wraz z pomocą dla państw i regionalnych organizacji oraz przemysłu w ramach „ICAO Aviation Security Assistance and Capacity Building Strategy”. Dokument przyjęto bez dyskusji. Prezydent Rady poinformował, iż na następnej sesji, ICAO ma zorganizować spotkanie informacyjne w zakresie kampanii ICAO „no country left behind”. Sekretariat zapewnił, iż dla najbardziej potrzebujących państw szkolenia w zakresie ochrony w lotnictwie są bezpłatne.

Następnie przedstawiono i omówiono raport dotyczący rozwoju współpracy technicznej. W raporcie podano m. in., iż region Ameryk charakteryzuje się największym procentowym udziałem dostarczonych projektów (75,4%), podczas gdy region Europy oraz  Środkowego Wschodu - 12,5 %, Afryki - 9,3% i rejon Azji i Pacyfiku - 2.8%. Biuro Współpracy Technicznej zajmowało się 106 projektami, w tym implementowało jeden projekt wsparcia technicznego na Madagaskarze, który został ufundowany przez fundusz ICAO Safety Fund. W programach wzięło udział około 220 międzynarodowych i 761 narodowych ekspertów. Przeszkolonych zostało ponad 5 tys. osób (w 2013 r. było ich 3799). Podczas ostatniego posiedzenia Komitetu Współpracy Technicznej (TCC), uczestnicy komitetu zostali powiadomieni o postępie Biura Współpracy Technicznej ICAO w negocjacjach z uniwersytetem McGill dla przeprowadzenia ankiety zadowolenia klienta w projektach technicznych ICAO (jeden z przedstawicieli Rady poprosił o przesłanie ankiety drogą elektroniczną). Komitet zarekomendował, aby raport z prac nad implementacją tej ankiety został przedstawiony na sesji letniej Rady, a rezultaty ankiety na jesieni br. W przyszłości sprawę angażowania stron trzecich w drodze umowy na rzecz ICAO będzie badał EAO (Evaluation and Internal Audit Office). Raport spotkał się z poparciem państw Rady. Zauważono, iż prowadzona jest mała liczba projektów z zakresu wsparcia technicznego ICAO. W następnym raporcie przedstawiciel TCB zobowiązał się do przekazania więcej danych o projektach, nad którymi ICAO w chwili obecnej pracuje. Członkowie Rady poprosili o listę projektów z poszczególnych regionów. Sekretarz Generalny wspomniał, iż konieczne jest ustalanie priorytetów co do tego, któremu państwu należy pomagać w pierwszej kolejności (listy te są zazwyczaj bardzo długie). Wskazał, że ICAO pełni często role łącznika, wskazując państwom donatorom - państwa potrzebujące pomocy w pewnych obszarach.

25 lutego br. odbyło się poranne posiedzenie komitetu WGGE, na którym omówiono program prac roboczych na następna sesję oraz podniesiono temat dotyczący sformułowania ogólnej polityki ICAO. Polska zaproponowała swoje uczestnictwo w pracach nad tym dokumentem (pomimo, iż nie należy do WGGE). 13 marca zaproponowano skład grupy pod przewodnictwem Nigerii z udziałem  członków z Boliwii, Francji, Nigerii, Polski, Arabii Saudyjskiej i Singapuru.

27 lutego br. odbyło się kolejne posiedzenie Rady, na którym rozpoczęto od przedstawienia raportu z 2014 r. na temat działalności audytora wewnętrznego (EAO). W załącznikach do raportów znalazły się długoterminowe rekomendacje, dla których termin na wdrożenie został ustalony przed 1 lipca 2014 r. Raport został zaakceptowany. Kolejne dokumenty dotyczyły finansów organizacji, w tym dokument proponujący zmiany do regulacji 11.4 związanej z odsprzedażą mienia ruchomego. Następnie przewodnicząca komitetu finansowego (FIC) przedstawiła raporty o sprawozdaniach audytora ICAO (EAO), które są przesyłane na stronę ICAO Council. W czasie dyskusji pojawił się pomysł, aby audytować sposób wydatkowania środków z funduszy, w celu zapewnienia pełnej transparentności wydatkowania środków. Najważniejsze bowiem, aby środki z funduszu SAFETY były przeznaczane właśnie na ten cel. Kwestie te postanowiono podnieść na następnym posiedzeniu FIC. Zapytano Sekretariat także o monitorowanie zachowania personelu i informacje o motywowaniu pracowników. Zgodnie z uzyskaną informacją wskaźniki te są trudne do ustalenia, a sam proces czasochłonny. Następnie członkowie Rady przyjęli dokumenty finansowe.

2 marca odbyło się kolejne posiedzenie Rady w ramach tzw. tygodnia bezpieczeństwa. Przedstawiono raport Sekretarza Generalnego dotyczący konferencji bezpieczeństwa wysokiego szczebla (HLSC), która odbyła się w dniach 2-5 lutego br. Konferencja zgromadziła 714 uczestników ze 120 państw i obserwatorów reprezentujących 35 organizacji międzynarodowych. Na zakończenie konferencji sformułowano wiele rekomendacji, w tym te dotyczące  śledzenia tras lotów samolotów, które już w tym roku będą przyjęte (mają zacząć obowiązywać w przyszłym roku). HLSC ponadto uznała, iż ICAO musi zająć się kwestią integracji RPAS w cywilnej przestrzeni powietrznej. Deklaracja tzw. „The Montreal Declaration on Planning for Aviation Safety Improvement” przyjęta podczas konferencji jest dostępna publicznie na stronach ICAO. Członkowie Rady podkreślili konieczność szybkiego przetłumaczenia tekstu deklaracji na języki ICAO. Członkowie Rady podziękowali ICAO za sprawne zorganizowanie konferencji. Sekretarz Generalny nawiązał m.in. do powstającego systemu wymiany informacji w sytuacji zagrożenia konfliktami zbrojnymi. Rada poprosiła Sekretariat o przekazanie projektu procedury w sprawie mechanizmu do akceptacji. Sekretarz zapowiedział, iż State Letter w sprawie mechanizmu zostanie wkrótce przekazany do państw członkowskich, z prośbą m.in. o wyznaczenie focal pointów z każdego państwa do kontaktów z ICAO.

Mechanizm wymiany informacji zaczął działać od 2 kwietnia br. Przewidziano możliwość modernizacji mechanizmu przez rok. Link do systemu znajduje się na stronie internetowej ICAO.

Kolejnym dokumentem dyskutowanym na podczas spotkania był raport na temat programu USOAP CMA, który został wprowadzony na lata 2011-2012. Prezentację dokumentu przedstawił przewodniczący Komisji Żeglugi Powietrznej (ANC). Delegacja polska poprosiła o wyjaśnienia dotyczące czasu potrzebnego na wdrożenie SSP dla państw, które osiągnęły powyżej 60% zgodności. Przedstawiciel ANC odpowiedział, iż poziom Efektywnej Implementacji (z użyciem nowych Protocol Questions z załącznika 19), zgodnie z zapisem w dokumencie, powinien on być osiągalny do końca 2016 r. Po tym terminie państwa członkowskie wyślą te informacje do ICAO w celu określenia nowych poziomów EI. Od stycznia 2016 r. ICAO będzie mogło przeprowadzać audyty państw powyżej poziomu 60% EI.

Kolejny dyskutowany dokument dotyczył zmiany 12 do załącznika 18 ICAO (The Safe Transport of Dangerous Goods by Air). Zmiany dotyczą ustanowienia systemu SMS oraz przewozu poczty drogą lotniczą. Na koniec sesji doszło do dyskusji na temat braku funduszy ICAO na szkolenia inspektorów regionalnych. Sekretarz Generalny wskazał, że ICAO rozważa formę szkoleń tzw. CBT (Computer Based Training) oraz zapewnił, iż państwa najbardziej potrzebujące mają zapewnione darmowe szkolenia.

Posiedzenie z dnia 4 marca 2015 r. dotyczyło zmiany 12 (specjalne procedury) do załącznika 14 część I. (Lotniska). Polska nie zgłosiła zastrzeżeń do treści załącznika i został on przyjęty ze zmianami. Francja poprosiła o przedłużenie terminu wejścia w życie (o rok), propozycja została zaakceptowana (przepisy wejdą w życie w 2016 r.). Kolejne dokumenty dotyczyły prośby kilku organizacji aby ich przedstawiciele mogli uczestniczyć  w wybranych spotkaniach ICAO. Następnym dokumentem omawianym na spotkaniu był program Komisji Żeglugi Powietrznej (ANC) na 199. Sesję Komisji. Program został przyjęty. Na koniec posiedzenia wystąpiła Dyrektor Biura Żeglugi Powietrznej (ANB) Pani Nancy Graham odchodząca ze stanowiska, którą zastąpi Pan Stephen Creamer z USA, podsumowując działalność oraz aktywności Biura w zakresie bezpieczeństwa, organizacji seminariów na temat bezzałogowych statków powietrznych oraz o prawie kosmicznym, publikacji nowych podręczników, w tym nowoczesnych narzędzi w formie elektronicznej tzw. e-kits, zmian do aneksów technicznych i PANS. Pani Graham przedstawiła także strukturę ANC i potrzeby etatowe, w związku z rekomendacjami konferencji HLSC i nowymi wyzwaniami dla ICAO (w tym mechanizmu ds. wymiany informacji w rejonach konfliktów zbrojnych czy RPAS). Następnie Prezydent Rady podziękował Dyrektor Graham za pracę dla ICAO. Podziękowana za długoletnią pracę na rzecz Organizacji przekazali również członkowie Rady.

Sesja poranna w dniu 6 marca rozpoczęła się przemówieniem Reprezentantki Kenii w Radzie, która w imieniu wszystkich sześciu kobiet w Radzie wygłosiła przemówienie o wzrastającej roli i znaczeniu obecności kobiet w lotnictwie. Po przemówieniu przedstawicielka Portugalii dodała uwagę o konieczności kontynuacji programu młodych w lotnictwie z udziałem studentek. Przedstawicielka Zjednoczonych Emiratów Arabskich poinformowała o stworzeniu programu wsparcia w lotnictwie dla kobiet w Afryce i Ameryce Łacińskiej.

Sesja rozpoczęła się omówieniem dokumentu dotyczącego ochrony środowiska opisującego ostatnie i przyszłe działania ICAO w tym zakresie. Informacje o działaniach CAEP oraz w ramach innych niż ICAO agend ONZ zostały przewidziane w oddzielnych dokumentach (m.in. spotkanie COP20 - United Nations Framework Convention on Climate Change - UNFCCC w Limie). Wszystkie dokumenty dotyczące środowiska zostały przez Radę zaakceptowane.

Kolejnym dokumentem przedstawionym do zatwierdzenia Radzie był projekt Karty od Prezydenta Rady w imieniu Rady do Sekretarza Generalnego (Charter letter from the President of the Council, on behalf of the Council, to the Secretary General). W celu przygotowania tego dokumentu komitet HRC ustanowił wcześniej grupę roboczą, która była odpowiedzialna za jego utworzenie. Dokument ten będzie przekazany nowemu Sekretarzowi Generalnemu celem powiadomienia go o oczekiwaniach ze strony Rady w związku z zarządzaniem Sekretariatem. Rada zaakceptowała dokument, ale niektórzy przedstawiciele mieli jeszcze kilka uwag m.in. dotyczących zbyt dużej szczegółowości dokumentu (z tą samą opinią podzielił się przedstawiciel Polski na spotkaniu komitetu HRC, w którym uczestniczył jako obserwator, na Radzie potwierdził tę opinię w ślad za innymi przedstawicielami).

Sesję zakończyła dyskusja na temat rocznego raportu oficera etyki za rok 2014. W raporcie znalazły się rekomendacje zgłoszone wcześniej na posiedzeniach Rady dotyczące m.in. odpowiedzialności EO za problem konfliktu interesów, oraz promocji szkoleń, komunikacji i rozwoju polityki w zakresie etyki z tym związanej oraz polityki organizacji dotyczącej ochrony personelu przed środkami odwetowymi. Niektórzy przedstawiciele zauważyli postęp w dziedzinie audytów. Dokument został ostatecznie zaakceptowany.

Na posiedzeniu 9 marca Sekretarz Generalny odniósł się do zaproponowanego przez ICAO mechanizmu wymiany informacji państw w przypadku wystąpienia konfliktu zbrojnego na terytorium jednego z nich. Mechanizm został zaakceptowany przez Przedstawicieli Rady, w tym Polski. W dalszej części posiedzenia, Przewodniczący Grupy Doradczej ds. Środowiska (EAG) przedstawił krótki raport z prac Grupy, informując o planowanych w kwietniu kilku spotkaniach GLADs (w Limie, Singapurze i Madrycie), prosząc przedstawicieli o przekazywanie informacji w swoich krajach o spotkaniach. Raport ze spotkań GLADs będzie przedstawiony Radzie na następnej 205. Sesji. Kolejne spotkanie EAG zostało zaplanowane na koniec maja br. Sesję zakończyła dyskusja na temat raportu przewodniczącego grupy RHCC, zaakceptowanego przez Radę (w dokumencie wskazano także na zmianę adresu siedziby ICAO: od 15 marca ulica University staje się ulicą Robert- Bourassa).

W dniu 11 marca br. odbyły się wybory na Sekretarza Generalnego ICAO. Prezydent przedstawił dokument oraz kandydatów, którzy zgłosili się na to stanowisko w odpowiedzi na State Letter z dnia 30 września 2014 r. Procedura wyboru Sekretarza Generalnego wskazuje, iż głosowanie jest tajne. W I turze wyborów kandydatka z UAE zdobyła 11 głosów, Chin 19 głosów, kandydat z Australii 4 głosy i Indii 2 głosy. Tym samym wybory zakończyły się wygraną kandydatki z Chin (dr. Fang Liu). Po ogłoszeniu wyników Prezydent pogratulował nowej Pani Sekretarz Generalnej. Dr Fang Liu podziękowała za wybór oraz zapewniła członków Rady o owocnej współpracy.

Po wyborach Prezydent zarządził Radzie omówienie programu prac na 205. Sesję. Program zawierający kilka nieformalnych briefingów dla członków Rady dotyczących m.in. GLADs oraz kampanii “no country left behind” został zaakceptowany. Przy omawianiu programu pojawiło się pytanie o wybór nowego Dyrektora Biura Administracyjnego (ADB) , którym do tej pory zarządzała dr. Fang Liu. Prezydent zapowiedział, iż wyboru dokona Rada, a wynik zostanie ogłoszony na sesji w czerwcu br.

Na posiedzeniu Rady w dniu 12 marca  przedstawiciel ANB przekazał raport z prac tzw. small group powołanej w celu opracowania nowej uszczegółowionej procedury działania mechanizmu wymiany informacji w sytuacji zagrożenia konfliktami zbrojnymi. W pracach grupy bierze udział Boliwia, Burkina Faso, Japonia, Rosja, Hiszpania, Arabia Saudyjska, UK i USA. Projekty opracowanej procedury były na bieżąco przekazywane członkom Rady. Przedstawiciele Rady podziękowali Sekretariatowi za próbę znalezienia konsensusu, ale ostatecznie postanowiono zaakceptować wersję pierwotną procedury. Na koniec dyskusji pojawiły się pytania do Prezydenta o działanie nowej grupy monitorującej. Prezydent wyjaśnił, iż jej sekretarzem będzie przedstawiciel Biura Żeglugi Powietrznej (ANB) oraz grupa będzie raportowała Radzie o swojej działalności podczas tzw. tygodnia bezpieczeństwa w Radzie. Każde państwo będzie mogło przekazywać swoje uwagi do rozważenia przez grupę. Spotkania grupy będą się odbywać także poza sesjami. Na zakończenie 204. Sesji Rady ICAO Prezydent pożegnał przedstawicieli z Korei i Chile i podziękował za ich pracę w Radzie, a także podziękował wszystkim uczestnikom za trudną, ale owocną sesję.