Zdenek Skarvada - Walczył dla trzech narodów

Delegacja żołnierzy i weteranów polskich Sił Powietrznych uczestniczyła 28 maja w czeskiej Ostrawie w pogrzebie generała brygady w stanie spoczynku pilota Zdenka Skarvady, ostatniego z czeskich pilotów-uczestników II wojny światowej po stronie zachodnich aliantów.

Na grobie lotnika, który walczył także po stronie polskiej we wrześniu 1939 roku, wieniec złożył w imieniu ministra obrony narodowej dowódca Sił Powietrznych generał broni pilot Lech Majewski. Lotnicy Republiki Czeskiej na czele z generałem brygady Jirzim Vernerem pożegnali generała Skarvadę przelotem nad cmentarzem odrzutowców Gripen i L-159. 

Zdenek Skarvada urodził się w 1917 roku na Morawach. W latach 1935-1937 odbył podstawowy kurs pilotażu w szkole dla małoletnich przy Szkole Lotnictwa Wojskowego Prostejowie. Następnie wstąpił do wojska i po kursie myśliwskim latał w 47 Eskadrze Myśliwskiej 4 Pułku Lotniczego w Pardubicach. W marcu 1939 roku Niemcy zajęli Republikę Czeską. Trzy miesiące później Skarvada nielegalnie przekroczył granicę z Polską i zgłosił się w konsulacie czeskim w Krakowie.

 

Zdjęcie: Jan Obořil AFB Čáslav

Chciał dostać się do wojska na uchodźstwie, formującego się we Francji. Zrezygnował jednak z wyjazdu i 29 lipca 1939 roku wstąpił do lotnictwa polskiego. Został zatrudniony w Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Nr 1 w Dęblinie. Wziął udział w kampanii wrześniowej jako pilot, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. Znalazł się na terenach zajętych przez wojska ZSRR i jak większość czeskich żołnierzy został po kilku miesiącach zwolniony z obozu internowania. 14 lipca 1940 roku odpłynął statkiem z Odessy, by przez Stambuł, Port Said, Bombaj i Kapsztad dostać się 27 października 1940 roku do Wielkiej Brytanii. 11 listopada 1940 roku został przyjęty do Ochotniczej Rezerwy RAF. Po odbyciu przeszkolenia 17 lipca 1941 roku zaczął latać w czechosłowackim 310 Dywizjonie RAF. 4 lutego 1942 roku podczas lotu nad morzem w rejonie wyspy Seilly wyskoczył na spadochronie z uszkodzonego myśliwca Spitfire VB AD412 NN-U. Odnaleziony  przez załogę niemieckiego kutra torpedowego trafił do niewoli, w której przebywał do końca wojny – najpierw w obozie przejściowym Dula Luft, potem w Stalagu VIIB. Po wyzwoleniu ewakuowanego obozu odleciał do Wielkiej Brytanii. 18 sierpnia 1945 roku został repatriowany do Czechosłowacji, gdzie postanowił kontynuować służbę w lotnictwie. Początkowo latał w 10 Pułku Lotniczym w Pradze-Kbrly. 28 października 1945 roku został promowany na stopień oficerski. 30 kwietnia 1947 roku został instruktorem w LVA (Akademia Lotnictwa Wojskowego). 1 sierpnia 1950 roku w wyniku czystek został zwolniony z wojska. Pracował jako górnik.

Po częściowej rehabilitacji 1 września 1965 roku został awansowany do stopnia majora, a 6 października 1966 roku na podpułkownika. Powszechnej rehabilitacji lotników z Zachodu zawdzięcza awans w w 1990 roku na pułkownika. 8 maja 2000 roku otrzymał z rąk prezydenta Vaclava Havla stopień generała brygady. Zmarł 11 maja 2013 roku w Ostrawie, w wieku 95 lat.

tekst: ppłk Artur Goławski