Z serii "Spotkanie przy samolocie": F-16 50 lat

W dniu 11 lutego 2024 r. (niedziela), o godzinie 12.00 Muzeum Lotnictwa Polskiego zaprasza na kolejne spotkanie prowadzone przez Jana Hoffmanna.

Zaproszenie na opowieść o historii lotnictwa kierowane jest zarówno do młodzieży, jak i dorosłych.

Prowadzone będą rozmowy o F-16, lekkim samolocie myśliwskim do wywalczenia przewagi w powietrzu, który 50 lat temu, 2 lutego 1974 roku, wykonał pierwszy oficjalny lot. Nikt wtedy w najśmielszych marzeniach nie przewidywał gigantycznego sukcesu technicznego i komercyjnego tej amerykańskiej konstrukcji. Powstało kilka wersji tego wielozadaniowego samolotu. Uczestniczył w wielu konfliktach zbrojnych. Jest też na uzbrojeniu w Polsce od 2006 roku. Uczestnicy spotkania poznają konstrukcję i rozwój tego bardzo udanego samolotu.

F-16 powstał w rezultacie badań rozpoczętych w ramach programu Lightweight Flighter Program, zapoczątkowanego przez Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych w 1960 roku. W czasie projektowania szczególnie duże znaczenie miała analiza doświadczeń zdobytych w czasie konfliktów zbrojnych, w których uczestniczyły Stany Zjednoczone, w szczególności z wojny w Wietnamie.

Pierwotnie miał on być dziennym myśliwcem lekkim, uzupełnieniem cięższego F-15 Eagle’a. Wpływ na kształt projektu miała także tzw. doktryna elastycznego reagowania zakładająca dostosowanie środków walki do zagrożenia, w pierwszej kolejności użycie broni konwencjonalnej, a w następstwie dopiero broni jądrowej. Obydwa etapy wymagały użytkowania szybkich, niewielkich samolotów zdolnych do przenoszenia różnych rodzajów broni. Dlatego też od początku planowane było dostosowanie F-16 do ataków na cele naziemne.

Konstrukcja samolotu, jako pierwsza powstała z założeniem jego niestabilności, w którym pozycja samolotu utrzymywana jest dzięki sterowanemu komputerowo systemowi fly-by-wire, dzięki czemu samolot z dużą łatwością wykonuje manewry z przeciążeniem 9g. Wymaganie niestabilności zostało postawione dzięki opracowaniu grupy byłych pilotów myśliwskich uczestniczących wojnie w Korei – w tym płk. Johna Boyda – pod tytułem Energy Maneuverability Theory, w którym wprowadzono nowe idee uzyskania dużej manewrowości w następujących po sobie manewrach. Praktyczne zastosowanie nowej teorii w konstrukcji nowego samolotu, doprowadziło do uzyskania w F-16 rewolucyjnej wówczas manewrowości nowej konstrukcji.

Pierwszy oblot prototypu myśliwca, o oznaczeniu YF-16 odbył się 2 lutego 1974 roku. Po modyfikacjach w konstrukcji i wyposażeniu został on wprowadzony do produkcji w wersjach jedno i dwumiejscowej w roku 1976. Pierwszy egzemplarz trafił na uzbrojenie Sił Powietrznych USA w styczniu 1979 roku. Projekt był jednak dalej modyfikowany w celu optymalizacji osiągów i wyposażenia, tak aby samolot był możliwie najbardziej wielozadaniowy. W latach 80. wprowadzono do produkcji seryjnej nowe wersje C i D, które do początku lat 90. zastąpiły wszystkie używane w USA F-16A i B. W 1993 roku produkcja seryjna została przeniesiona do Lockheed Corporation, której sprzedano dział produkcji lotniczej General Dynamics. W roku 1995 Lockheed połączył się z Martinem Mariettą, tworząc koncern Lockheed Martin, który jest producentem wszystkich egzemplarzy dostarczonych Polsce.

Pomimo upływu ponad czterdziestu lat od jego oblotu, dzięki systematycznemu rozwojowi i zwiększaniu możliwości bojowych, samolot ten wciąż zachowuje wysokie walory bojowe i będzie stanowił wyposażenie amerykańskich sił powietrznych co najmniej do 2030 roku, a w innych państwach nawet dłużej. Siły powietrzne Stanów Zjednoczonych nie były zainteresowane kolejnymi wersjami F-16 ze względu na plany wprowadzenia do eksploatacji myśliwców piątej generacji, w szczególności samolotu o obniżonej wykrywalności F-35. Nie zmienia to faktu, że projekt jest nadal rozwijany przez Lockheed Martin, który proponuje nowe wersje samolotu odbiorcom eksportowym.

W listopadzie 2023 roku minęło 17 lat od wprowadzenia samolotów F-16 do służby w Siłach Zbrojnych RP.

Pierwszymi dwoma F-16 o numerach 4043 i 4044, przylecieli do Polski 8 listopada 2006 roku amerykańscy piloci, a już dzień później 9 listopada na poznańskich Krzesinach wylądowały samoloty o numerach 4042 i 4077. Pilotem jednego z nich był pułkownik Rościsław Stepaniuk, który był też pierwszym polskim pilotem wyszkolonym jako „guest pilot” do latania na F-16. Tego dnia odbyło się też uroczyste przyjęcie F-16 do służby w polskich siłach powietrznych  i ich symboliczny chrzest, którego dokonała Maria Kaczyńska, nadając im imię "Jastrząb".

Od października 2006 roku trwały natomiast powroty ze szkolenia w USA techników, których zadaniem było przyjęcie  pierwszej partii samolotów lądujących w Polsce.

Przylatujące do Polski maszyny miały widoczne oznakowania amerykańskie i jednocześnie zasłonięte szachownice, natomiast po przeprowadzonej na miejscu accepnatce inspection, w grudniu 2006 roku odbyły się już pierwsze loty F-16 z odsłoniętymi biało-czerwonymi szachownicami.

Ostatnim samolotem jaki przyleciał do Polski 2 marca 2011 roku był ten o numerze 4040.

(Źródła: Wikipedia, 2 Skrzydło Lotnictwa Taktycznego)