Uroczystości 50-tej rocznicy śmierci Stanisława Skrzydlewskiego

11 grudnia 2016 roku w Bielsku-Białej na Osiedlu Polskich Skrzydeł odbyła się uroczystość poświęcona postaci wspaniałego pilota doświadczalnego Stanisława Skrzydlewskiego, który 50 lat temu zginął tragicznie 12 grudnia 1966 podczas wykonywania prób w locie szybowca SZD-30 Pirat w rejonie lotniska Aeroklubu Bielsko-Bialskiego w Aleksandrowicach. Poniżej zamieszczamy relację Wojciecha Gorolewskiego z tej uroczystości oraz biografię Stanisława Skrzydlewskiego.

Uroczystości rozpoczęły się mszą w Kościele św. Pawła Apostoła przy ulicy św. Pawła, a następnie pod pomnikiem Stanisława Skrzydlewskiego na Osiedlu Polskich Skrzydeł, odbyła się uroczystość zorganizowana przez Klub Seniorów Lotnictwa bielskiego aeroklubu wspólnie z Radą Osiedla oraz przy udziale władz Miasta Bielska-Białej.

Pogoda dopisała, wśród wielu zebranych oprócz Żony i Córki Stanisława Skrzydlewskiego zauważyłem grono współpracowników Stanisława Skrzydlewskiego, a także i moich.

(fot. Wojciech Gorgolewski)

Ostatnim punktem programu uroczystości było spotkanie w Budynku Rady Osiedla Polskich Skrzydeł. Tam rozgrzani herbatką i poczęstunkiem rozmów i wspominków z tych wspaniałych czasów polskiego przemysłu szybowcowego nie było końca.

Tak, to już historia, wykorzystam lekko a może bardzo zmienione słowa wieloletniego pracownika SZD Jana Zajączka: "możemy być dumni, że mieliśmy szczęście pracować w tak wspaniałym zakładzie produkującym tak wspaniałe produkty, którymi był kiedyś dawno temu szybowiec "ABC" a w ostatnich latach superorchidea "Diana".

Wojciech Gorgolewski

Więcej zdjęć z uroczystości można zobaczyć tutaj.

Zapraszam do spojrzenia na film p.t. "Zniszczyć Pirata" , tak dla refleksji ...

Stanisława Skrzydlewski urodził się 28 stycznia1927 r. w Unisławiu (woj. pomorskie). Od lat chłopięcych interesował się lotnictwem. W sierpniu 1945r. zaczął latać w Ośrodku Szkolnym Szybownictwa Grodziec k. Sosnowca, gdzie uzyskał kategorię A pilota szybowcowego. Od listopada1945 r. członek Aeroklubu Śląskiego w Katowicach. W lipcu 1946 r. w Goleszowie uzyskał kategorię B, a w sierpniu 1947 r., w Katowicach – kategorię C pilota szybowcowego. Po uzyskaniu w 1947 r. świadectwa dojrzałości rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Gliwickiej, które ukończył w 1951 r., otrzymując dyplom magistra inżyniera mechanika.

W 1948 r. uzyskał Srebrną Odznakę Szybowcową (nr 251). W 1949 r. rozpoczął pracę w Biurze Projektów Przemysłu Hutniczego. W maju 1949 r. na Żarze brał udział w Ogólnopolskich Szybowcowych Zawodach Juniorów. W 1950 roku uzyskał Złotą Odznakę Szybowcową (nr 10).

W 1951 r. startował w VIII Krajowych Zawodach Szybowcowych w Inowrocławiu (10 miejsce), uzyskując przewyższenie 6380 m (bez maski tlenowej), a w 1952 r. w IX Krajowych Zawodach Szybowcowych w Kobylnicy k. Poznania (12 miejsce), ustanawiając wyczyn homologowany na trasie 100 km z prędkością 91,2 km/h.

W I (X) Szybowcowych Mistrzostwach Polski, rozegranych w 1953 r. w Lesznie, zajął 8 miejsce. W tym samym roku uzyskał, jako trzeci pilot w Polsce i 14 na świecie, Złotą Odznakę Szybowcową z Trzema Diamentami (trzeci warunek: przelot otwarty na odległość 506 km). Został członkiem szybowcowej kadry narodowej.
W 1953 r. wykonał przelot po trasie trójkąta 300 km (57,3 km/h). W I Całorocznych Zawodach Szybowcowych „Skrzydlatej Polski” o memoriał Ryszarda Bitnera (1954) zajął 5 miejsce, a w Międzynarodowych Zawodach Szybowcowych w Lesznie był 16. W 1954 r. wykonał wiele przelotów prędkościowych, docelowych i docelowo-powrotnych (np. przelot docelowo-powrotny 360 km).

W grudniu 1954 r. zakończył pracę w Biurze Projektów Przemysłu Hutniczego i od stycznia 1955 r. rozpoczął pracę jako pilot doświadczalny w dziale prób w locie Szybowcowego Zakładu Doświadczalnego w Bielsku-Białej. Jednocześnie zmienił swą przynależność członkowską, przenosząc się do Aeroklubu Bielsko-Bialskiego.

Startując w 1955 r. w Szybowcowych Mistrzostwach Polski w Lisich Kątach, w kategorii szybowców dwumiejscowych (Bocian) z pasażerem (I. Kowalski), zajął 5 miejsce. W tymże roku otrzymał tytuł mistrza sportu w szybownictwie (nr 16).

Jesienią tego roku był organizatorem i kierownikiem 6 osobowej wyprawy szybowcowej do Indii – pierwszego tego rodzaju wyjazdu w okresie powojennym, gdzie polska ekipa prezentowała sprzęt konstrukcji Szybowcowego Zakładu Doświadczalnego. 23 listopada 1955 r. w Delhi odbył się pokaz szybowcowy, na który został zaproszony premier Indii, J. Nehru., W pokazie uczestniczyli wszyscypiloci polscy. Po lotach pokazowych premier J. Nehru zgodził się odbyć lot szybowcem dwumiejscowym Bocian, który pilotowała Wanda Szemplińska. Po lądowaniu ambasador PRL w imieniu rządu PRL przekazał szybowiec premierowi Nehru. Sukces propagandowy wyprawy szybowcowej, którą kierował S. Skrzydlewski, przeszedł najśmielsze oczekiwania władz polskich oraz hinduskich. W Indiach nie tylko spopularyzowano polski sprzęt szybowcowy, ale również polskie szybownictwo i jego pilotów.

W Szybowcowych Mistrzostwach Polski w 1956 r. w Jeleniej Górze zajął 5 miejsce. 6 listopada 1956 r. w czasie rozszerzonego posiedzenia Zarządu Aeroklubu RP z udziałem aktywu lotnictwa sportowego, został wybrany, w tajnym głosowaniu, członkiem 15 osobowej Komisji Restytucyjnej ARP.

W drugiej połowie grudnia 1956 r., podczas Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Aeroklubu PRL, powierzono mu funkcję wiceprezesa Aeroklubu PRL na lata 1957-59. W tym okresie był również przedstawicielem APRL w Komisji Szybowcowej FAI. W lutym 1957 r. uczestniczył w posiedzeniu tej komisji w Paryżu. Dzięki jego przekonującej argumentacji Komisja Szybowcowa FAI powierzyła Aeroklubowi PRL organizację Szybowcowych Mistrzostw Świata w Lesznie w 1958 r. W 1957 r. na XVII Szybowcowych Mistrzostwach Polski zajął 30 miejsce.

Z każdym rokiem powiększające się obowiązki zawodowe, wynikające początkowo z pracy pilota doświadczalnego, a następnie kierownika działu prób w locie SZD, a także niedostatek czasu na trening szybowcowy przed zawodami, zmusiły go do wycofania się z czynnego udziału w mistrzostwach. Raz tylko, w odpowiedzi na zaproszenie, startował za granicą w Szybowcowych Mistrzostwach Anglii w 1962 r., traktując udział w nich bardziej towarzysko niż zawodniczo.

Wielokrotnie wyjeżdżał za granicę w sprawach sprzętu szybowcowego, produkowanego w Polsce: w 1960 r. i 1962 r. przebywał w Anglii, 1961 r. w Holandii, a w 1964 roku w Tunezji. W okresie pracy zawodowej pilota doświadczalnego wykonał pierwsze loty na prototypach szybowców: SZO-15 Sroka (25111956), SZD-19X Zefir 1 (31 XII 1958), SZD-25 Lis (05 III 1960), Zefir 2 (11 1111960), SZD-21 Kobuz 1 (03 VI 1961), SZD- 21-2AY Kobuz 2 (27 VIII 1962), SZD-21-2B Kobuz 3 (10 XII 1964), SZD-29 Zefir 3 (26 IV 1965) i SZD-32 Foka 5 (28 XI 1966). Latał na prawie wszystkich szybowcach użytkowanych w Polsce, a także na kilkunastu zagranicznych. Był autorytetem w zawodzie pilota doświadczalnego. Jego wiedzę i doświadczenie wysoko ceniła dyrekcja SZD.

Mgr inż. Stanisław Skrzydlewski zapoczątkował bardzo nowoczesne pomiary szybowców w locie, z wykorzystaniem bogatego oprzyrządowania, do tej pory nie stosowanego, jak: wielokanałowy oscylograf do rejestracji parametrów lotu, wleczona kamera oraz magnetofon i łączność radiowa. Stworzył metodykę pomiarów w locie, a z uzyskanych wyników umiał wyciągać trafne wnioski, bardzo pomocne w projektowaniu nowych konstrukcji szybowców. Rozpoczął przeprowadzanie w SZD, oprócz prób fabrycznych, również państwowych prób kontrolnych. Współpracował z Katedrą Mechaniki Lotu Politechniki Warszawskiej i Zakładem Badań w Locie Instytutu Lotnictwa.

Był wybitnym pilotem wyczynowym i aktywnym działaczem lotnictwa sportowego, a ponadto wieloletnim członkiem Komisji Szybowcowej Aeroklubu PRL, Komisji Rewizyjnej APRL, szybowcowej kadry narodowe], a także zarządu Aeroklubu Bielsko-Bialskiego. Autor wielu prac teoretycznych z dziedziny szybownictwa oraz współautor specjalistycznej książki „Przeloty szybowcowe” wydanej w 1953 roku w Polsce, a następnie także w Bułgarii i ZSRR. Szybowcowy pilot doświadczalny I kl. oraz pilot samolotowy I kl. Ogółem wylatał 2134 h, w tym na szybowcach – 1612 h, a na samolotach – 522 h. Odznaczony był Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz odznaką Zasłużonego Działacza Lotnictwa Sportowego.

Zginął tragicznie 12 grudnia 1966 podczas wykonywania prób w locie szybowca SZD-30 Pirat w rejonie lotniska Aeroklubu Bielsko-Bialskiego w Aleksandrowicach. Wykonywał korkociąg, z którego nie udało się szybowca wyprowadzić. Pozostawił żonę Stefanię i dwie małoletnie córki. Pochowany został w Katowicach na cmentarzu przy ul. Francuskiej. Na nagrobku podane zostało jego pełne rodowe nazwisko Stanisław Watta-Skrzydlewski.

Na Osiedlu Polskich Skrzydeł w Bielsku-Białej jedna z ulic została nazwana imieniem Stanisława Skrzydlewskiego.

Opracował Władysław Korzonkiewicz na podstawie: A.Glass, i T.Murawski – Polskie Szybowce 1945-2011; Problemy Rozwoju