Rocznica oblotu szybowca SZD-43 Orion

Dziś przypada 53. rocznica oblotu jednomiejscowego wysokowyczynowego szybowca klasy standard SZD-43 Orion zaprojektowanego w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej.

W grudniu 1970 r. w Zakładzie Doświadczalnym Rozwoju i Budowy Szybowców przy Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej narodził się pomysł opracowania nowego szybowca zawodniczego klasy standard dla naszej reprezentacji z przeznaczeniem do startu w XIII Mistrzostwach Świata w Jugosławii w 1972 r.

Na zaprojektowanie i wykonanie zupełnie nowego szybowca nie pozwalał czas oraz zaangażowanie potencjału Zakładu Doświadczalnego w budowę ”Jantarów”: SZD-37x ”Jantar”, SZD-38 ”Jantar 1” i SZD-41 ”Jantar Standard”. Mimo to w grudniu 1970 r. wysunięto koncepcję nowego szybowca, który mógłby być budowany w oparciu o zespoły szybowców aktualnie produkowanych, a tym samym można by uniknąć budowy czasochłonnego oprzyrządowania, co ewentualnie umożliwiałoby dotrzymanie terminu.

Projekt otrzymał oznaczenie SZD-43 ”Orion”. Przy jego opracowaniu wykorzystano niektóre rozwiązania konstrukcyjne szybowców ”Jantar” i SZD-36 ”Cobra 15”.

Konstruktorami szybowca byli inżynierowie Jerzy Śmielkiewicz, Tadeusz Łabuć i Jan Knapik. ”Orion” powstał w bardzo krótkim czasie. Dokumentacja konstrukcyjna została wykonana w rekordowo krótkim czasie 3 miesięcy. Zastosowano mieszany typ konstrukcji drewno-metal-laminat. Równolegle z dokumentacją konstrukcyjną powstawała dokumentacja technologiczna i oprzyrządowanie. Budowa szybowców przebiegała w trudnych warunkach produkcyjnych ze względu na szeroko zakrojoną kooperację między zakładami przedsiębiorstwa, będącą na ukończeniu przebudową pomieszczeń produkcyjnych oraz biegnącą równolegle budowę ”Jantarów”. Niemniej jednak w rok od momentu rozpoczęcia prac konstrukcyjnych nastąpił oblot pierwszego prototypu o nr rejestracyjnym SP-2635, w dniu 30.12.1971 r., a w cztery miesiące później oblot drugiego prototypu (SP-2639).

W ciągu pierwszego półrocza 1972 r. przeprowadzono cykl prób w locie, wprowadzono niezbędne zmiany konstrukcyjne i po zakończeniu prób przekazano oba szybowce Aeroklubowi PRL. W czasie prób stwierdzono, że szybowiec jest prawidłowy i przyjemny w locie. Próby w locie, prace wyposażeniowe oraz loty zapoznawcze i treningowe kadry trwały do momentu wyjazdu ekipy na Mistrzostwa.

Dwa ”Oriony” nasi reprezentanci dostali na tyle wcześnie, że mogli na nich wystartować już w Szybowcowych Mistrzostwach Polski. Okazało się przy tym, że nowe szybowce górują nad ”Cobrami 15” tak bardzo, że po drugiej konkurencji Franciszek Kępka i Jan Wróblewski startujący na ”Orionach” wycofali się z zawodów, latając poza konkurencją i traktując mistrzostwa jako trening.

Szybowce spotkały się z pozytywną oceną zawodników, a wyniki osiągnięte przez nich na Szybowcowych Mistrzostwach Świata w Vrsacu w Jugosławii przeszły najśmielsze oczekiwania: Jan Wróblewski zajął pierwsze (i drugi w karierze mistrzowski tytuł), a Franciszek Kępka trzecie miejsce (i trzeci w karierze tytuł II wicemistrza świata) w klasie standard.

Produkcja seryjna nie została podjęta ze względu na powstanie w tym samym czasie lepszego, w pełni kompozytowego szybowca Jantar.

W okresie późniejszym szybowce były użytkowane przez Aeroklub PRL. Egzemplarz SP-2639 uległ katastrofie i był eksponowany jako pomnik w Lesznie. Egzemplarz SP-2635 przekazano do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.