Raport końcowy PKBWL: „Pasażer, który przestraszył się gwałtowną zmianą położenia samolotu, zaparł się ręką o znajdujący się przed nim wolant…”

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy z wypadku samolotu Aeroprakt A-22L2 (znaki rejestracyjne SP-SWOZ), do którego doszło 31 grudnia 2023 r. na lądowisku Oborniki-Słonawy (EPOB).

W raporcie 2023/0083 czytamy:

W dniu 31 grudnia 2023 r. właściciel samolotu ultralekkiego Aeroprakt A-22L2 o znakach rozpoznawczych SP-SWOZ (dalej nazywanym „A-22”) przybył na lądowisko Oborniki-Słonawy (EPOB) z zamiarem wykonania lotów w ramach corocznego spotkania członków stowarzyszenia lotniczego. Pilot posiadał ważne świadectwo kwalifikacji pilota ultralekkiego UACP1 i orzeczenie lotniczo- lekarskie.

Załogi kilkunastu samolotów ustaliły, że będą wykonywały loty w rejonie miejscowości Oborniki, a w kręgu nadlotniskowym będą wydłużać lot na odcinku z wiatrem. Ze względu na wiatr z kierunku około 120° wykorzystywano RWY 11. Pilot przeprowadził przegląd przedlotowy samolotu. Według jego oświadczenia sygnalizacja pozostałości paliwa wskazywała, że w zbiornikach znajdowało się nie więcej niż 12 l paliwa. Pilot dotankował 30 l benzyny bezołowiowej 95.

Około godz. 11:302 pilot rozpoczął loty wokół miejscowości Oborniki. Pilot wykonał pięć lotów w łącznym czasie około 1 godz. 19 min. Na szósty lot trwający 11 minut, pilot zabrał na pokład pasażera, którego już uprzednio przewoził tym samolotem. W czasie powrotu do lotniska pilot włączył się do lewego kręgu nadlotniskowego i przedłużył lot na odcinku z wiatrem. Pilot obserwował lecący przed nim samolot ultralekki oraz motoparalotnię wykonującą lot powyżej. W trakcie wymiany korespondencji radiowej pilot dowiedział się, że pilot motoparalotni nie zamierza lądować.

Po trzecim zakręcie pilot zmniejszył obroty silnika do około 3700 obr/min i rozpoczął zniżanie. Po czwartym zakręcie uznał, że odległość od poprzedzającego go samolotu ultralekkiego była wystarczająca i kontynuował podejście do RWY311. Pilot obserwował lądowanie poprzedzającego go samolotu. W odległości około 600 m przed progiem RWY 11, kiedy samolot znajdował się na wysokości 200-300 ft AGL43, pilot zauważył inną motoparalotnię, która niespodziewanie wleciała przed niego na prostą do lądowania. Pilot motoparalotni nie prowadził korespondencji radiowej. 

Pilot samolotu A-22 postanowił przerwać podejście do lądowania. Ze względu na fakt, iż samolot A-22 jest górnopłatem, pilot utracił kontakt wzrokowy z motoparalotnią wykonującą lot powyżej jego samolotu. W zaistniałej sytuacji pilot postanowił wykonać zakręt o 360° w prawo, nad las o wysokości drzew około 20–24 m AGL, a następnie wrócić na prostą do lądowania. Rozpoczynając zakręt pilot zwiększył obroty silnika. 

Według oświadczenia pilota obroty silnika wzrosły do około 4100-4200 obr/min. W trakcie wykonywania zakrętu przechylenie zwiększyło się z 22° do około 37°, po zmianie kierunku o około 90°. Na kilka sekund przed rozpoczęciem zakrętu pasażer samolotu rozpoczął nagrywanie widoku z kabiny telefonem komórkowym. O godz. 13:03, ku zaskoczeniu pilota, w czasie wykonywania zakrętu w prawo, maska samolotu obniżyła się poniżej horyzontu. Pilot trzymając prawą rękę na dźwigni przepustnicy wsparł się na niej i w sposób niezamierzony zwiększył obroty silnika, po czym natychmiast cofnął tę dźwignię. 
 

Pasażer, który przestraszył się gwałtowną zmianą położenia samolotu, zaparł się ręką o znajdujący się przed nim wolant. Pilot stwierdził, że samolot stał się niesterowny. Samolot zaczął się zniżać w prawym przechyleniu w kierunku lasu sosnowego i po około trzech sekundach zderzył się z drzewami. Lewe skrzydło złamało pierwszą sosnę, a następnie uderzyło w kolejną.

W wyniku tych zderzeń doszło do uszkodzenia lewego skrzydła w dwóch miejscach. Następnie uszkodzony wrak osunął się na ziemię po pniu złamanego i pochylonego drzewa. Pilot zauważył wyciek paliwa ze zbiorników i zamknął zawory paliwa, próbując jednocześnie wyłączyć zasilanie układu elektrycznego, lecz dostęp do wyłącznika głównego był niemożliwy. 

Pilot i pasażer opuścili wrak samolotu o własnych siłach. Pierwszymi osobami udzielającymi pomocy byli mieszkańcy pobliskich zabudowań. O godz. 13:13 przybyli funkcjonariusze Policji oraz Państwowej Straży Pożarnej (PSP). Strażacy zlali wyciekające paliwo do zbiornika zastępczego oraz zabezpieczyli pianą teren skażony wyciekiem.

Pilot i pasażer zostali przewiezieni do szpitala w celu wykonania badań. Nie stwierdzono u nich poważnych obrażeń ciała i zostali wypisani tego samego dnia.

Ustalenia:

1) Pilot posiadał ważne uprawnienia do wykonania lotu zgodnie z obowiązującymi przepisami.
2) Pilot posiadał ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie.
3) Masa samolotu była zbliżona do maksymalnej dopuszczalnej w locie.
4) Środek ciężkości samolotu znajdował się blisko dopuszczalnego tylnego położenia.
5) Nie znaleziono żadnych dowodów na istnienie jakichkolwiek usterek lub nieprawidłowości w działaniu statku powietrznego, które mogłyby przyczynić się do wypadku i utrudnić sterowanie samolotem.
6) Wszystkie powierzchnie sterujące zostały odnalezione, a wszystkie uszkodzenia statku powietrznego były wynikiem działania dużych sił podczas zderzenia z drzewami i ziemią.
7) W czasie zdarzenia w rejonie lądowiska EPBO panowały warunki atmosferyczne sprzyjające występowaniu oblodzenia gaźników w każdej fazie lotu.
8) W rejonie lądowiska występują rzeki, zbiorniki wodne i tereny zalesione, podnoszące wilgotność powietrza.
9) Podejście do lądowania było wykonywane bez włączonego podgrzewu gaźników.
10) Zakręt w prawo został rozpoczęty przy prędkości przyrządowej zbliżonej do prędkości przeciągnięcia samolotu ze schowanymi klapami.
11) Do przeciągnięcia samolotu w zakręcie doszło przed zgaśnięciem silnika.
12) W wyniku przeciągnięcia samolotu niezamierzone działanie pasażera spowodowało zablokowanie elementów sterowania samolotem.
13) Wyłączenie się silnika nastąpiło w wyniku chwilowego przestawienia dźwigni przepustnicy, co spowodowało zdławienie silnika przy występującym oblodzeniu gaźników.

Przyczyny i czynniki sprzyjające:

1) Temperatura i wilgotność powietrza sprzyjające obladzaniu gaźników silników tłokowych.
2) Wykonywanie zniżania ze zmniejszoną prędkością obrotową silnika, sprzyjające występowaniu oblodzenia gaźników bez włączonego ich podgrzewu.
3) Wykonanie zakrętu z prędkością przyrządową zbliżoną do minimalnej w konfiguracji ze schowanymi klapami.
4) Tylne położenie środka ciężkości samolotu.
5) Wystąpienie oblodzenia gaźników.

Raport Końcowy 2023/0083 dostępny jest tutaj (LINK)