Port Lotniczy Katowice z nowym oznakowaniem identyfikacji drogi startowej

Jednym z charakterystycznych elementów każdego portu lotniczego są duże cyfry namalowane na początku drogi startowej. W przypadku Katowice Airport przez wiele lat na jej wschodniej „końcówce” widniały cyfry 2 i 7, a na zachodniej 0 i 9.

Numeracja progów stała się naturalnym elementem komunikacji zarówno pracowników lotniska, jak i fanów awiacji. Przykładowo, jeśli ktoś mówił, że jedzie pooglądać samoloty na platformę spotterską „dwa siedem” to osoby, które orientują się w temacie wiedziały, że wypowiadający te słowa wybiera się w południowo-wschodnią część lotniska. Jeżeli padało hasło, że dzisiaj używamy pasa „zero dziewięć” jasnym było, że lądowania odbywają się od zachodu (od Tarnowskich Gór), a starty na wschód (w stronę Siewierza).

Wszyscy mocno przywykliśmy do tych oznaczeń, ale od 6 października 2022 roku musimy zacząć przyzwyczajać się do tego, że 27 to teraz 26, a 09 to 08. Wszystko dlatego, że zgodnie z lotniczymi międzynarodowymi przepisami musieliśmy zmienić oznakowanie identyfikacji drogi startowej. Tego typu zmiany przeprowadzane są na lotniskach rzadko. Z tego co nam wiadomo, w Polsce ostatni raz tego typu proces przeprowadzono na dwóch poznańskich lotniskach – wojskowych Krzesinach, gdzie znaki identyfikacyjne drogi startowej zmieniono z 30/12 na 29/11 oraz cywilnej Ławicy, na której nowe znaki 10/28 zastąpiły używane wcześniej 11/29. Miało to miejsce 5 maja 2011 roku.  W tym tekście wytłumaczymy dlaczego i jak doszło do zmiany oznaczeń na pyrzowickiej drodze startowej.

Zacznijmy od banalnego stwierdzenia, że z drogą startową jest jak z kijem – ma dwa końce. Mamy jedną drogę startową, ale z perspektywy kontroli ruchu lotniczego dysponujemy dwoma pasami. Na pyrzowickiej drodze startowej można lądować na zachodnim lub wschodnim kierunku pasa. Każdy z pasów ma swoje dwucyfrowe znaki identyfikacyjne. Wyznaczamy je w kilku etapach.

• Po pierwsze musimy określić azymuty magnetyczne osi drogi startowej, czyli kąt między północną częścią południka magnetycznego a danym kierunkiem poziomym osi drogi startowej. „Na oko” możemy to zrobić za pomocą kompasu, ale my oczywiście korzystamy z pomocy geodetów.
• Po drugie musimy odwołać się do międzynarodowych regulacji, które mówią, że oznakowanie poziome identyfikacji progów drogi startowej jest liczbą dwucyfrową, całkowitą, najbliższą 1/10 wartości azymutu magnetycznego osi drogi startowej widzianego z kierunku podejścia i lokalizowane jest na progu drogi startowej.
• Po trzecie w oparciu o powyższe przeprowadzamy proste działanie matematyczne dzieląc uzyskaną wartość azymutu magnetycznego przez 10, następnie uzyskaną liczbę zaokrąglamy. Jednocześnie pamiętamy o tym, że oznakowanie identyfikacji drogi startowe musi być liczbą dwucyfrową. Dlatego jeśli wynikiem przeprowadzonego działania jest jedna cyfra, to musimy postawić przed nią zero.

Przechodząc do sedna sprawy – oznakowanie identyfikacji drogi startowej nie są wartościami nadanymi raz na zawsze. Jest tak dlatego, że igła kompasu nie ustawia się względem północy geograficznej tylko magnetycznej, a biegun magnetyczny Ziemi stale się zmienia.  W konsekwencji może dojść do sytuacji, w której oznakowanie identyfikacji drogi startowej z czasem przestają się pokrywać z rzeczywistym wskazaniem kierunku magnetycznego. Dlatego Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego nakazuje wszystkim lotniskom, aby raz na pięć lat przeprowadzały badania porównujące oznakowanie identyfikacji drogi startowej z ich rzeczywistym azymutem magnetycznym.

Już się pewnie domyślacie dlaczego musieliśmy zmienić oznakowanie identyfikacji drogi startowej w Katowice Airport. Jednak najlepiej zobrazują to wyniki badań geodezyjnych azymutów magnetycznych drogi startowej pyrzowickiego lotniska, które przeprowadzili geodeci w 2017 roku i 2022 roku.

W 2017 roku azymut magnetyczny osi drogi startowej dla kierunku lądowania od zachodu, czyli od strony Tarnowskich Gór wynosił 265°09’, a dla kierunku lądowania od wschodu, czyli od Siewierza 85°06’. Przeprowadźmy dwa proste działania.

• 85,06/10 = 8,506 – wynik zaokrąglamy, co daje nam 9. Pamiętając o tym, że oznaczenie tożsamości progu drogi startowe musi być liczbą dwucyfrową, dlatego przed dziewiątkę wstawiamy zero, co daje nam 09.
• 265,09/10 = 26,509 – po zaokrągleniu otrzymujemy dwucyfrową wartość 27.

W marcu 2022 roku, zgodnie z przepisami, przeprowadziliśmy kolejną walidację azymutów magnetycznych osi drogi startowej. Dla kierunku lądowania od zachodu uzyskaliśmy wynik 264°39’, a dla kierunku lądowania od wschodu 84°36’.

• 84,36/10 = 8,436 – wynik zaokrąglamy i uzyskujemy 8. Pamiętając o tym, że oznaczenie tożsamości progu drogi startowe musi być liczbą dwucyfrową, więc przed ósemką wstawiamy zero, co daje nam 08.
• 264,39/10 = 26,439 – po zaokrągleniu otrzymujemy dwucyfrową wartość 26.

Powyższe wyniki jednoznacznie wskazują, że w Katowice Airport musieliśmy zmienić oznakowanie identyfikacji drogi startowej z RWY 27 na RWY 26 oraz z RWY 09 na RWY 08. 

Przygotowania do tej operacji rozpoczęliśmy natychmiast po otrzymaniu wyników, czyli już w kwietniu 2022 roku. Dotyczyły zarówno kwestii formalnych, jak i samej organizacji prac w momencie, który został wybrany na zmianę oznaczeń, tj. z 5 na 6 października 2022 roku.

W kwestiach formalnych pozyskaliśmy wszystkie wymagane prawem decyzje i zezwolenia Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, w tym istotne zmiany cech lotniska oraz INOP. Zleciliśmy przygotowanie nowego pakietu map lotniska, który 6 października 2022 roku został opublikowany w AIP POLSKA.

W proces fizycznej zmiany oznakowanie identyfikacji drogi startowej w Katowice Airport zaangażowane były różne działy zarządzającego pyrzowickim lotniskiem Górnośląskiego Towarzystwa Lotniczego SA, w tym m.in. Dział Służby Dyżurnej, Dział Energetyczny, Dział Eksploatacji Lotniska, Lotniskowa Służba Ratowniczo-Gaśnicza, Safety Manager oraz Compliance Manager. Ponadto swój zakres zadań miały Polska Agencja Żeglugi Powietrznej oraz Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

W ramach całej operacji zmodyfikowaliśmy wszystkie oznaczenia poziome znajdujące się na nawierzchni pola manewrowego (droga startowa i drogi kołowania). Za pomocą metody hydrodynamicznej (woda pod bardzo wysokim ciśnieniem) usunięte zostały cyfry 7 oraz 9, a w ich miejsce namalowano cyfry 6 oraz 8. Ponadto wymienione zostały piktogramy na ośmiu podświetlanych znakach poziomych oraz sześciu niepodświetlanych.

Wszystkie prace realizowane były zgodnie z góry ustalonym harmonogramem powiązanym z NOTAMAMi informującymi użytkowników lotniskach o czasowym zamknięciu poszczególne części pola manewrowego. Wszystkie NOTAMy zostały przygotowane z kilkutygodniowym wyprzedzeniem, tak, żeby przewoźnicy mogli się z nimi zapoznać i ewentualnie skorygować swój rozkład lotów. Dokonano także zmian w systemach AWOS (Automatyczny System Pomiarów Parametrów Meteorologicznych), ATIS (Automatyczny System Informacji Lotniczej) oraz w panelu sterowania oświetleniem nawigacyjnym.

Zmianę oznakowanie identyfikacji drogi startowej zaczęliśmy już 5 października 2022 roku od dróg kołowania, na których zmieniono zarówno znaki poziome, jak i pionowe. Rozpoczęliśmy od drogi kołowania Tango, która zamknięta była od godziny 08:00 do 10:30, następnie od godziny 10:30 do 13:00 zamknięta była droga kołowania Sierra, potem od 15:30 do 18:00 droga kołowania November, a od 18:00 do 19:30 droga kołowania Lima. W trakcie trwania operacji drogę startową zamknęliśmy NOTAMem od 18:25 do 21:30 i od 23:45 do 01:00 oraz od 04:00 do 05:00 (6 października 2022 r.).

Dzięki dobremu przygotowaniu i sprzyjającym warunkom atmosferycznym cały proces przebiegł płynnie i nie miał wpływu na pracę operacyjną pyrzowickiego lotniska, tj. na punktualność startów i lądowań.

Tekst: Piotr Adamczyk
Zdjęcia: Piotr Adamczyk, Wojciech Radwański