Odnaleziony „Dywizjon 303”

Zaczęło się od Muzeum – Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera w Puszczykowie, pod Poznaniem. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku stworzył je Arkady Fiedler, który zamieszkał w Puszczykowie po II wojnie światowej. Niedaleko dworku Fiedlerów mieszka obecnie Angelique Kerber, najlepsza tenisistka na świecie.

Muzeum w Puszczykowie kolekcjonuje wszystkie wydania „Dywizjonu 303”. To najpopularniejsza książka Arkadego Fiedlera. Jest efektem jego pobytu w Northolt pod Londynem, gdzie stacjonował słynny Dywizjon 303. Fiedler był świadkiem bohaterskiej walki naszych pilotów podczas powietrznej Bitwy o Anglię w 1940 roku. Dwa lata później ukazało się w Anglii pierwsze wydanie „Dywizjonu 303”. Książkę wydano też w okupowanej Polsce, w Warszawie i Kielcach. – Muzeum w Puszczykowie zwróciło się kieleckich mediów o pomoc w poszukiwaniu kieleckiego wydania „Dywizjonu 303” – mówi dr Henryk Suchojad, dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej. W akcję poszukiwania zaangażowało się Radio Kielce i TVP Kielce. Ryszard Koziej z Radia Kielce zwrócił się w tej sprawie do dyrektora biblioteki. – Przeszukałem nasze katalogi i trafiłem na oryginalne wydanie z 1944 roku – mówi dr Henryk Suchojad. Książka trafiła do księgozbioru w lutym 2003 roku, do poprzedniej siedziby przy ulicy Leśnej.

Kielecki „Dywizjon 303” został wydany przez środowisko Stronnictwa Narodowego funkcjonującego w ramach Narodowych Sił Zbrojnych. – Z relacji Zdzisława Jędrzejkiewicza, kieleckiego drukarza, dowiadujemy się, że książkę wydano w drukarni przy ulicy Stolarskiej 37, na pierwszym piętrze – relacjonuje dr Henryk Suchojad. Drukarnia działała tuż obok niemieckiego getta. W pobliskiej stolarni pracowali wówczas Żydzi, którzy nie zostali wywiezieni podczas likwidacji getta w 1942 roku. Odgłos maszyny drukarskiej zagłuszały zapewne przejeżdżające obok pociągi.

Na okładce kieleckiego wydania „Dywizjonu 303” widnieje napis „Wydatki domowe”. W konspiracji nie mogło być inaczej. To nie jedyny kamuflaż, bo jako miejsce wydania podano Londyn.

Nota wydawcy (fot. Piotr Burda)

Istotna jest nota wydawcy – „Chrobrego Szlaku”,  zamieszczona na ostatniej stronie. Czytamy w niej (pisownia oryginalna) – „Autor nie weźmie nam tego za złe, ale przeciwnie dumnym z tego będzie, gdy w przyszłości powiemy mu, że ze sprzedaży tej książki zebraliśmy kwotę za którą nabyliśmy tyle a tyle broni. Bo nasz nakład ma być początkiem akcji dozbrajania żołnierzy naszego Okręgu. I każdy egzemplarz tej książki jest kwitem złożonej ofiary na broń do walki z Niemcem i komunistą”. – To dowód na to, że kieleckie wydanie „Dywizjonu 303” miało nie tylko wspierać morale Polaków, ale także pomóc w zdobyciu środków na zakup broni – podkreśla dr Henryk Suchojad.

Nakład kieleckiego wydania to tysiąc numerowanych egzemplarzy, do Biblioteki Uniwersyteckiej trafił egzemplarz oznaczony numerem 110. – To bardzo cenny dokument, został poddany digitalizacji i z takiej formy będzie można korzystać. Książka umieszczona zostanie w zbiorach specjalnych – mówi dyrektor Henryk Suchojad.

Dr Henryk Suchojad, Dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Kielcach prezentuje książkę „Dywizjon 303”
(fot. Piotr Burda)

Egzemplarz nie zostanie przekazany do muzeum w Puszczykowie. – Żałujemy, że nie trafił do nas, ale cieszymy się, że udało się go odnaleźć. Pojawiają się podziemne wydania warszawskie, ale wydanie kieleckie to prawdziwy rarytas. Dobrze, że książka została zabezpieczona – mówi Marek Fiedler z Muzeum – Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera w Puszczykowie, wnuk Arkadego Fiedlera. O Dywizjonie 303 zapewne będzie głośno za sprawą filmu, który jesienią 2017 roku trafi na ekrany kin. Potomkowie Arkadego Fiedlera przygotowują się do tego wydarzenia. – Będzie dobra okazja do przypomnienia pięknej historii Dywizjonu 303 – mówi Marek Fiedler. Muzeum w Puszczykowie zamierza zwrócić się do Biblioteki Uniwersyteckiej o wypożyczenie kieleckiego wydania książki.  

Oprócz kieleckiego wydania, nasza biblioteka posiada w swoich zbiorach także dwa inne wydania „Dywizjonu 303” z czasów II wojny światowej: wersję anglojęzyczną wydaną w Nowym Jorku w 1943 roku i polskojęzyczną wydaną w Montrealu w 1945 roku.

Piotr Burda