Nowe ogrodzenie Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie – czy ochrona zabytków kłóci się z interesem społecznym?

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie jest ważną instytucją kultury z międzynarodową renomą. Jest także istotnym punktem na mapie Małopolski i jedną z największych atrakcji turystycznych Krakowa. Jego historia nierozerwalnie wiąże się z losami zabytkowego lotniska Rakowice-Czyżyny obecnie leżącego głównie na obszarze Dzielnicy XIV i w niewielkim stopniu także na obszarze Dzielnicy III.

– Zależy nam, aby wszyscy odwiedzający czuli się na naszym terenie dobrze i komfortowo. Jesteśmy również zobowiązani do tego, aby gromadzone, opracowywane, odrestaurowywane i eksponowane przez nas zabytki lotnictwa były bezpieczne, stanowiąc spuściznę dla przyszłych pokoleń – mówi Tomasz Kosecki, Dyrektor Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.

Co mówi Ustawodawca?

Muzeum jest jednostką organizacyjną nienastawioną na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym – tak brzmi pierwsze zdanie Ustawy o muzeach (Dz.U.2022.poz.385)

Muzeum dąży do pozyskiwania nowych eksponatów oraz odbudowy obiektów (hangarów) wchodzących w skład dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny. Podjęte działania, systematycznie realizowane na przestrzeni ostatnich lat pozwoliły na powiększenie kolekcji samolotów oraz odbudowę hangaru, przez co w sposób naturalny zwiększył się obszar ekspozycyjny. Decyzja o budowie ogrodzenia związana jest z realizacją zadania powierzonego Muzeum przez Ustawodawcę, a bezpośrednio z koniecznością ochrony zbiorów i nowo wybudowanego hangaru Heksagon oraz planowanej wystawy poświęconej lotnictwu cywilnemu. W obrębie nowego ogrodzenia znajdą się także pozostałości drugiego hangaru sąsiadującego z Heksagonem, którego rekonstrukcja została przewidziana w wieloletnich planach inwestycyjnych Muzeum.

Czym jest Heksagon?

Nazwa wywodzi się z idei i koncepcji budowy lotnisk z 1923 r., mającej francuski rodowód, łączących funkcje bazy wojskowej i portu cywilnego. Centralne miejsce zajmowało koliste pole wzlotów z rozlokowanymi na planie czworo- lub sześcioboku grupami hangarów i cywilnego dworca lotniczego. Hangary oddane do użytku w 1929 r. były zaliczane do grona największych i najnowocześniejszych budowli tego typu na świecie. Stały się jednym z symboli krakowskiego lotniska Rakowice – Czyżyny.

Unikalny dach podwieszony został do zewnętrznych trzech łuków nośnych o stalowej, kratownicowej konstrukcji. Dzięki temu uzyskiwano, niezakłóconą obecnością podpór, zadaszoną powierzchnię około 3600 m2 dla czterech eskadr myśliwców… DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ - https://muzeumlotnictwa.pl/heksagon/

Obawy mieszkańców a rzeczywistość

Planowane ogrodzenie w żaden sposób nie pozbawi mieszkańców dostępu do części parkowej znajdującej się na terenie Muzeum Lotnictwa Polskiego, a podczas opracowywania projektu wzięto pod uwagę potrzeby użytkowników należących do Muzeum terenów zielonych i wyłączono z grodzenia istniejące i użytkowane przez mieszkańców dzikie przejścia.

– Ogrodzenie pozwoli w optymalny sposób zabezpieczyć nie tylko eksponaty oraz budynek, którego częścią jest zabytkowa ściana z pierwotnego hangaru z 1929 r. ale także jego otoczenie, na którym znajdują się między innymi relikty: dawnego podtorza (wycięty fragment szyn, po których przesuwały się wrota hangaru) oraz podstawy silnika. Także relikt stopy fundamentowej, który został odsłonięty i zabezpieczony szkłem, i w ramach ekspozycji będzie udostępniony zwiedzającym. Kluczowym i koniecznym jest także zapewnienie swobodnej komunikacji między Heksagonem a pozostałymi obiektami Muzeum, które tworzą jedną spójną i wzajemnie uzupełniającą się przestrzeń ekspozycyjną – mówi Dyrektor Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.

Co teraz?

Obecnie toczy się postępowanie przetargowe, w trakcie którego wyłoniony ma zostać wykonawca ogrodzenia.

Projekt ogrodzenia był wielokrotnie konsultowany z przedstawicielami Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków, uwzględniliśmy w nim wszystkie wymogi i sugestie. Pod koniec maja b.r. Muzeum otrzymało pozwolenie konserwatorskie akceptujące wyznaczoną trasę, wygląd i sposób budowy ogrodzenia. Kolejnym krokiem w ramach działań przygotowawczych było uzyskanie pozwolenia na budowę, które otrzymano pod koniec lipca tego roku.

Ogólnodostępne znaczy czyje?

Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że ogromny teren dawnego lotniska Rakowice – Czyżyny ma wielu właścicieli. Są wśród nich osoby prywatne, deweloperzy, spółdzielnie mieszkaniowe, Wodociągi, jednostka wojskowa, przedsiębiorstwa, instytucje edukacyjne… oraz Muzeum Lotnictwa Polskiego – właściciel 25 ha, głównie terenów zielonych.

– Warto zaznaczyć, że teren należący do Muzeum, wbrew temu, co sądzi większość osób postronnych, obejmuje nie tylko ogrodzony obszar ekspozycji plenerowej wraz z budynkami, ale także część pozostałości pasa startowego i drogi kołowania… właściwie obszar od ul. Bora-Komorowskiego do Osiedla „Eldorado”. To także znaczne tereny zielone wokół, o które dbamy i staramy się odnawiać w miarę naszych możliwości, ponosząc za nie pełną ustawową odpowiedzialność spoczywającą na nas jako właścicielu terenu. Udostępniamy je do użytku publicznego nieodpłatnie, choć zgodnie z Ustawą o muzeach art. 10 pkt. 1 powinniśmy taką opłatę pobierać. Jesteśmy świadomi, jak bardzo zieleń potrzebna jest w miastach, dlatego przykro jest nam słuchać negatywnych opinii osób, które korzystają z naszej uprzejmości i otwartości w zakresie udostępnienia naszych terenów zielonych – podsumowuje Tomasz Kosecki.

Informacje uzupełniające

W sprawie grodzenia terenu Muzeum Lotnictwa Polskiego interpelacje składała w czerwcu b.r. Radna Województwa Małopolskiego Patrycja Tocka. Otrzymała od Muzeum stosowne informacje wraz z mapami sytuacyjnymi, harmonogramem realizacji prac oraz wieloletnimi planami zagospodarowania terenów instytucji.

Muzeum otrzymało także Uchwałę Rady Dzielnicy III Prądnik Czerwony w sprawie planów ogrodzenia terenu Muzeum Lotnictwa Polskiego przygotowaną i przedstawioną przez Pana Marcina Smolskiego, Przewodniczącego Rady. Przygotowywana jest stosowna odpowiedź.