Heksagon – budowa hangaru dla Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

W czwartek, 20 kwietnia br., na terenie Muzeum Lotnictwa Polskiego odbędzie się podpisanie umowy na realizację inwestycji obejmującej budowę hali ekspozycyjnej typu hangarowego z infrastrukturą i zagospodarowaniem terenu.

Spotkanie rozpocznie się o godz. 12:30. Gościem honorowym będzie pani Iwona Gibas– Członek Zarządu Województwa Małopolskiego. Muzeum jest instytucją kultury Województwa Małopolskiego. Po okolicznościowym wystąpieniu pani Marszałek nastąpi podpisanie umowy o realizacji inwestycji pomiędzy Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, a Przedsiębiorstwem Budowlano-Produkcyjnym Łęgprzem Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie.

Projekt „Heksagon” nawiązuje do historycznych planów rozwoju lotniska i do dawnego Hangaru nr 5, zniszczonego przez Niemców wycofujących się z Krakowa w styczniu 1945 roku. Celem inwestycji jest wzmocnienie infrastruktury Muzeum i wyeksponowanie blisko 40 unikatowych statków powietrznych, w tym szybowców. Powstanie hala ekspozycyjna o powierzchni 2613 m2 z antresolą 665 m2 dla wystawy pt. „Z wiatrem i pod wiatr – lotnictwo cywilne” o roli i osiągnięciach lotnictwa cywilnego w Polsce.

Finansowanie inwestycji

W 2022 r. inwestycja uzyskała dofinansowanie z Rządowego Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych – edycja II w wysokości 21,4 mln zł brutto.

Wkład własny i koszty obsługi inwestycyjnej o wartości ponad 3 mln zł pokryje Województwo Małopolskie. 

Łączny koszt budowy z obsługą oszacowano na 24,6 mln zł brutto. Zakończenie budowy przewidziano do grudnia 2024 r.

„Z wiatrem i pod wiatr – lotnictwo cywilne”. Wystawa w Heksagonie

W planowanej wystawy jest szybownictwo i lotnictwo sportowe od lat 30. po lata 90. XX wieku. Na ekspozycji pojawi się ok. 40 obiektów wielkoskalowych: szybowców i samolotów. Wystawa uzupełniona będzie didaskaliami w postaci instalacji scenograficznych, obiektów i ekspozytorów edukacyjnych, tablic i opisów – również w formie interaktywnej. W projekcie znajduje się także szczególna atrakcja multimedialna: symulator lotu szybowcem oraz symulator lotu lotnią.

Układ oraz sposób eksponowania statków powietrznych będzie nawiązywał do tendencji ekspozycyjnych z lat 20. XX wieku. W wyniku tego zabiegu uwaga zwiedzających skoncentruje się na unikatowych, odrestaurowanych szybowcach.

Heksagon – rozwój lotniska Rakowice-Czyżyny w Krakowie. Krótki rys historyczny

Nazwa wywodzi się z idei i koncepcji budowy lotnisk z początku lat 20-tych XX w. łączących funkcje bazy wojskowej i portu cywilnego. Centralne miejsce zajmowało koliste pole wzlotów z rozlokowanymi na planie czworo- lub sześcioboku grupami hangarów i cywilnego dworca lotniczego.

W połowie lat 20. XX w. największe z polskich lotnisk, krakowskie Rakowice-Czyżyny wytypowano do modernizacji wg. wyżej wspomnianej koncepcji. Już w 1925 r. w Krakowie oddano do użytku nowoczesny, dwunawowy hangar o konstrukcji żelbetowej, pierwszy z zachodniej grupy. Jednak ze względu na wysokie koszty z wykonania kolejnych zrezygnowano na rzecz hangarów jednonawowych o konstrukcji stalowej (wym. 55m x 56m). Ich projektantem był inż. Bronisław Kowalski, a kierownikiem budowy i autorem projektów wykonawczych prof. inż. Izydor Stella – Sawicki. Zautomatyzowane, stalowe wrota hangarów zaprojektował inż. Ignacy Brach.

Hangary oddane do użytku w 1929 r. były zaliczane do grona największych i najnowocześniejszych budowli tego typu na świecie. Stały się jednym z symboli krakowskiego lotniska Rakowice – Czyżyny. Unikalny dach podwieszony został do zewnętrznych trzech łuków nośnych o stalowej, kratownicowej konstrukcji. Dzięki temu uzyskiwano zadaszoną powierzchnię niezakłóconą obecnością podpór o przestrzeni około 3600 m2 dla czterech eskadr myśliwców.

Na terenie lotniska Rakowice – Czyżyny powstało w sumie sześć takich budowli, w tym pięć na potrzeby 2. Pułku Lotniczego i jeden dla Polskich Linii Lotniczych LOT.

Realizacja inwestycji budowlanej modernizującej polskie lotniska spowolniła po 1936 r. i została przekreślona ostatecznie przez wybuch II wojny światowej. Od września 1939 r. lotnisko było okupowane przez Niemców. W styczniu 1945 r. Niemcy, wycofując się z Krakowa, dokonali poważnych zniszczeń w infrastrukturze lotniska, wysadzając w powietrze m.in. większość hangarów. Po wojnie odbudowano dwa, w tym obecny Hangar Główny Muzeum. W zachodniej grupie hangarowej zachowały się jedynie relikty budynków m.in. ściany zachodniej hangaru nr 5, płyt hangarowych i przed hangarowych, ścian hangaru żelbetowego nr 1-2.

Dzięki obecnej inwestycji Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie oraz Województwa Małopolskiego historyczny hangar nr 5 powróci na teren dawnego lotniska w nowej formie – jako przestrzeń muzealna służąca polskiemu lotnictwu.

Opracowanie: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 17.04.2023 r.