Co może grozić za naruszanie przepisów określających zasady wykonywania lotów dronami?

Liczba lotów wykonywanych za pomocą bezzałogowych statków powietrznych potocznie zwanych dronami wciąż rośnie i w 2022 roku osiągnęła poziom 550 000 zgłoszonych operacji BSP¹. Stale wzrasta również liczba zarejestrowanych operatorów dronów, która przekroczyła już 150 000. Niestety znaczne wzrosty idą w parze ze stale rosnącą liczbą naruszeń przepisów, między innymi poprzez nieuprawniony wlot w strefę przestrzeni powietrznej lub nieautoryzowanymi przelotami nad obiektami chronionymi.

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej otrzymuje od uprawnionych podmiotów liczne zapytania w związku z prowadzonymi przez nie postępowaniami wyjaśniającymi lub karnymi. Zapytania kierowane są m.in. od Policji , Straży Granicznej, żandarmerii Wojskowej oraz Prokuratury i dotyczą w szczególności:

ograniczeń lotów BSP nad jednostkami wojskowymi, poligonami, portami morskimi, elektrowniami, ujęciami wody i oczyszczalniami ścieków,
wykonywania lotów bez zgłoszenia Check-In lub misji w PansaUTM,
wykonywania lotów powyżej dozwolonych wysokości,
wykonywania lotów w strefach objętych zakazem lotów.

Uwaga – nie wszystkie ww. rodzaje obiektów są objęte strefami geograficznymi typu DRA-R lub DRA-P wyznaczanymi na podstawie Wytycznych nr 24 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 30 grudnia 2020 r w sprawie wyznaczania stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych.

Jednym z najczęstszych przypadków łamania przepisów jest nieautoryzowany lot w strefie ograniczenia lotów, drugim zaś wykonywanie lotów powyżej ograniczenia wysokości lotów do 120 m AGL².

Większość pilotów i operatorów BSP w Polsce dostosowało swoje procedury i planu lotów do obowiązujących przepisów, w szczególności w zakresie ograniczeń wykonywania lotów. Trzeba jednakże zauważyć, że na podstawie wpisów w mediach społecznościowych, pewna liczba pilotów i operatorów zdaje się zupełnie świadomie ignorować obowiązujące przepisy. Łamanie przepisów lotniczych, w sposób oczywisty jest zagrożeniem bezpieczeństwa ruchu lotniczego i bezpieczeństwa ludzi oraz infrastruktury na ziemi. Należy również pamiętać, że łamanie przepisów grozi nałożeniem odpowiednich sankcji dla sprawców naruszeń.

Agencja zwraca szczególną uwagę, na stosowanie się do ograniczeń lotów BSP nad jednostkami wojskowymi, poligonami, portami morskimi, elektrowniami, ujęciami wody i oczyszczalniami ścieków. Dlaczego podkreślamy właśnie te lokalizacje? Według zapisów Wytycznych nr 7 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 9 czerwca 2021 r. obowiązuje tam ograniczenie lotów BSP (loty tylko za zgodą lub na potrzeby zarządzającego) niezależnie od tego czy obiekty są zabezpieczone elastycznymi elementami przestrzeni ( strefy R, P, D) lub strefami geograficznymi (DRA-R lub DRA-P).

Nie ma winy bez kary

Naruszenie ograniczeń lotów w strefach geograficznych przez pilota BSP skutkuje złamaniem art. 212 ust 1 pkt 1 lit. a Ustawy Prawo Lotnicze(Dz. U. z 2022 roku poz. 1235 t.j. z późn. zm.), czyli jednego z przepisów karnych zawartych w ustawie:

Art. 212

Kto:
1) wykonując lot przy użyciu statku powietrznego:

a) narusza przepisy dotyczące ruchu lotniczego obowiązujące w obszarze, w którym lot się odbywa,
(…)

– podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.

(…)

3) Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.

W środowisku użytkowników dronów panuje przekonanie, że egzekwowanie przepisów pozostaje wciąż na niskim poziomie. Należy jednak mieć na uwadze, że poziom wiedzy na temat przepisów znacząco wzrósł wśród szeroko rozumianych służb porządku publicznego. W związku z licznymi, powtarzającymi się incydentami oraz sytuacją na Ukrainie instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo państwa, jak również odpowiedzialne za ochronę obiektów, są szczególnie wyczulone na loty odbywające się w polskiej przestrzeni powietrznej. Nierzadko wykorzystują też specjalistyczny sprzęt umożlwiającym wykrycie lotu drona oraz jego użytkownika.

Przykłady wyroków: przepadek drona może być najłagodniejszą karą

Poniżej ku przestrodze, za zgodą Sądu Rejonowego w Skierniewicach zamieszczamy wyroki dotyczące wykonywania lotów nad jednostkami wojskowymi bez zgody Zarządzającego obiektami.

W przypadku sprawy z 2021 roku zapadł wyrok na podstawie wspomnianego art. 212 za za złamanie przepisów § 5 ust. 1 pkt. 14 lit. a Załącznika do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 20 grudnia 2018 roku (poz. 94) zmieniającego rozporządzenie w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków (Dz.U. 2019, poz. 94), a w dwóch kolejnych, już z 2022 roku, za naruszenie warunków lotów w strefie geograficznej DRA-RL wydzielonej na podstawie Wytycznych nr 24 Prezesa ULC z dnia 30 grudnia 2020 r.

Warto zauważyć że w pierwszej sprawie Sądu nie przekonało tłumaczenie pilota o tym, że nie wiedział, że wykonuje lot nad jednostka wojskową.

W przypadkach z 2022 roku, Sąd miał ułatwione zadanie ponieważ sprawcy wykonywali loty w strefie geograficznej DRA-RL opublikowanej w systemie PansaUTM i widocznej w aplikacji mobilnej

Pomimo, że wyroki mogą wydawać się niezbyt surowe (grzywny od 1500 do 3000 zł, przepadek dowodów rzeczowych w tym kart pamięci na rzecz skarbu państwa oraz pokrycie przez sprawców kosztów sądowych, a w jednym z wyroków kara 200 godzin nadzorowanych prac społecznych). Należy jednak pamiętać, że skazane osoby trafiają do Krajowego Rejestru Karnego co oznacza, np. utratę szansy na posadę w instytucjach, w których wymagane jest poświadczenia o niekaralności.

Również w przypadku ubiegania się o poświadczenie bezpieczeństwa, skazanie wyklucza możliwość otrzymania takiego dokumentu.

Warto nadmienić że w przypadku najwyższej grzywny, pilotowi poza udowodnieniem lotu w strefie geograficznej bez uzyskania zezwolenia, dodatkowo udowodniono że wykonywał lot na wysokości 210 m AGL bez zgody na operacje wykraczającą poza scenariusz krajowy NSTS.

Lataj legalnie!

W ramach przygotowania do lotów Polska Agencja Żeglugi Powietrznej szczególnie zaleca kilka podstawowych zasad:

Zawsze sprawdzaj strefy i ograniczenia przestrzeni powietrznej w aplikacji mobilnej (obecnie DroneRadar). Uwaga: strony typu www.dji.com/pl/flysafe/geo-map nie są odzwierciedleniem obowiązujących przepisów. To, że Twój dron może wystartować nie zawsze oznacza, że lot może być wykonany zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Sprawdź dostępne mapy czy w planowanym miejscu nie ma poligonów, jednostek wojskowych. Pamiętaj! Niektórych jednostek nie widać na mapach!
Zawsze sprawdzaj teren nad którym planujesz wykonać lot. np. czy w lesie nad którym latasz nie znajduje się ukryta jednostka wojskowa.
w czasie lotu utrzymuj drona w zasięgu widoczności wzrokowej swojej lub obserwatora jeżeli pomaga Ci w lotach. Dzięki temu unikniesz lotu nad teren, którego możesz nie znać.
Nie wykonuj lotów nad portami morskimi, elektrowniami, ujęciami wody i oczyszczalniami ścieków, jednostkami wojskowymi i poligonami bez zgody zarządzającego danym obiektem.

Pamiętajmy, że za bezpieczeństwo na ziemi i w powietrzu odpowiadamy wszyscy oraz, że przepisy, nawet jeśli nie przypadną nam do gustu, to mają określone zadania, a ich łamanie oprócz sprowadzenia zagrożenia skutkuje także określonymi sankcjami karnymi i karami administracyjnymi. I co może okazać się w dalszym życiu najważniejsze – ich łamanie może mieć wpływ na wiele sfer życia prywatnego i zawodowego.

Warto wiedzieć

Nadchodząca nowelizacja Ustawy Prawo Lotnicze przewiduje kary administracyjne wymierzane przez Prezesa ULC za łamanie przepisów określonych w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) nr 2019/947. Zapis w projekcie nowelizacji brzmi:

„5. Kto działa z naruszeniem obowiązków lub warunków wynikających z przepisów rozporządzenia nr 2019/945/UE lub rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości od 300 do 30 000 zł.”

Wszelkie przypadki łamania przepisów należy zgłaszać do Centralnej Bazy Zgłoszeń Urzędu Lotnictwa Cywilnego – www.cbz.gov.pl. Powszechnie znane są sytuacje wzywania pilota do wyjaśnienia okoliczności zgłoszonego lotu.
Każdy lot BSP należy zgłaszać w darmowej, mobilnej aplikacji DroneRadar stanowiącej integralną część systemu koordynacji lotów dronów PansaUTM. Obowiązek zgłaszania lotów wynika z Wytycznych nr 7 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 9 czerwca 2021 r. oraz przepisów Ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (art. 15zzzzl).
Zasady wykonywania lotów BSP w polskiej przestrzeni powietrznej określają:
- ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2019/947 z dnia 24 maja 2019 r. (wersja skonsolidowana z dnia 4 kwietnia 2022 r. ) w sprawie przepisów i procedur dotyczących eksploatacji bezzałogowych statków powietrznych;
- ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2019/945 z dnia 12 marca 2019 r. (wersja skonsolidowana z dnia 9 sierpnia 2020 r.) w sprawie bezzałogowych systemów powietrznych oraz operatorów bezzałogowych systemów powietrznych z państw trzecich;
- WYTYCZNE NR 7 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 9 czerwca 2021 r. w sprawie sposobów wykonywania operacji przy użyciu systemów bezzałogowych statków powietrznych w związku z wejściem w życie przepisów rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 2019/947 z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie przepisów i procedur dotyczących eksploatacji bezzałogowych statków powietrznych;
- WYTYCZNE NR 24 PREZESA URZĘDU LOTNICTWA CYWILNEGO z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie wyznaczania stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych.

___________________________________________________
¹ Szczegółowe statystyki można na bieżąco śledzić na stronie Agencji. Prezentujemy tutaj:
• Liczbę zgłoszonych lotów – Check-In
• Liczbę misji BSP (planów lotów) złożonych do PAŻP
² Operacje BSP powyżej 120 m AGL są możliwe do zrealizowania natomiast mogą odbywać się maksymalnie 15 m nad przeszkodą o wysokości powyżej 105 m oraz w promieniu 50 m od niej o ile miejsce lotów nie jest objęte strefą geograficzną ograniczającą wysokość lotów (w kat. otwartej taki lot możliwy jest jedynie za zgodą zarządzającego obiektem) lub mogą odbywać się na podstawie zezwolenia wydanego przez Prezesa ULC.