53. Konferencja Bezpieczeństwa Lotów oraz zintegrowane szkolenie kierowniczej kadry DSP

Przedstawiciele Rodzajów Sił Zbrojnych, Inspektoratu MON ds. Bezpieczeństwa Lotów, Urzędu Lotnictwa Cywilnego, Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych, Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej oraz wielu innych instytucji związanych z lotnictwem wzięli udział w „53. Konferencji Bezpieczeństwa Lotów Lotnictwa Sił Zbrojnych RP", która odbyła się w Dowództwie Sił Powietrznych w Warszawie w dniu 2 marca 2011 r. Wśród zaproszonych gości znaleźli się: Szef Sztabu Generalnego WP generał Mieczysław Cieniuch, Dowódca Marynarki Wojennej admirał floty Tomasz Mathea, zastępca Dowódcy Wojsk Lądowych gen. dyw. Andrzej Malinowski, przedstawiciele Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych, Akademii Obrony Narodowej, Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej oraz jednostek bezpośrednio podległych Dowództwu Sił Powietrznych.

Tematem Konferencji była „Rzeczywista identyfikacja zagrożeń w procesie szacowania ryzyka warunkiem bezpiecznej realizacji zadań lotniczych w kontekście katastrof lotniczych samolotów CASA C-295M i Tu-154M".

Obrady zainaugurował Dowódca Sił Powietrznych gen. broni pil. Lech Majewski, który na wstępie przedstawił gościom harmonogram 53. Konferencji Bezpieczeństwa Lotów oraz najważniejsze zrealizowane w lotnictwie Sił Zbrojnych w 2010 roku zadania. Gen. Majewski w swoim wystąpieniu podkreślił fakt, że wysiłek szkoleniowy jednostek Sił Powietrznych w roku 2010 był zdominowany głównie działaniami profilaktyczno-naprawczymi po zaistnieniu katastrofy w dniu 10 kwietnia i był skupiony na zminimalizowaniu wpływu czynnika ludzkiego w zdarzeniach lotniczych, jako jednej z głównych przyczyn zdarzeń lotniczych. Szkolenie lotnicze prowadzone było w bardzo niesprzyjających warunkach, przy ograniczonej ilości statków powietrznych oraz przy bardzo dużych zmianach organizacyjno - strukturalnych jednostek lotniczych. Działania Sił Powietrznych były również ukierunkowane na zapewnienie realizacji zadań w Zintegrowanym Systemie Obrony Powietrznej. W ćwiczeniach i treningach doskonalono wsparcie lotnicze oraz sposoby osłony wojsk, ośrodków administracyjnych, baz lotniczych i morskich w połączonej operacji obronnej w okresie zagrożenia, kryzysu i wojny.

Pierwszą część Konferencji poświęcono analizie zdarzeń lotniczych zaistniałych w ciągu 2010 roku w poszczególnych rodzajach Sił Zbrojnych RP, procesom obniżania ryzyka podczas realizacji zadań operacyjnych oraz szkolenia lotniczego. Szef Szkolenia Sił Powietrznych gen dyw. pil. dr Leszek Cwojdziński przedstawił szczegółową analizę podsumowującą rok 2010 pod względem zrealizowanego nalotu, realizacji szkolenia lotniczego, sprawności poszczególnych typów statków powietrznych oraz działań podjętych w celu zwiększenia bezpieczeństwa realizacji zadań lotniczych. Znowelizowano programy szkolenia lotniczego na wszystkich typach samolotów i śmigłowców. Opracowano, znowelizowano i wdrożono w lotnictwie Sił Zbrojnych dokumenty normujące zasady planowania, organizacji i realizacji szkolenia lotniczego. Wprowadzono Poradnik i Metodykę Zarządzania Ryzykiem - dokumenty, które są niezwykle pomocne przy identyfikacji zagrożenia oraz pozwalają podejmować właściwe kroki dla odpowiedniego przeciwdziałania oraz trafnego określenia poziomu ryzyka.

Mają również one na celu przygotowanie teoretyczne personelu Sił Zbrojnych do wprowadzenia zasad zarządzania ryzykiem w lotnictwie poprzez opanowanie umiejętności minimalizowania wszelkiego ryzyka do praktycznie najniższego, akceptowalnego poziomu.

W dalszej części Konferencji dokonano całościowej oceny stanu bezpieczeństwa lotów lotnictwa SZ RP oraz wypracowano wnioski do dalszej działalności w 2011 roku, przedstawiono również główne problemy Służby Inżynieryjno-Lotniczej w kontekście zagrożeń bezpieczeństwa lotów.

Szef Sztabu Generalnego WP generał Mieczysław Cieniuch w swoim wystąpieniu odnosząc się do realizowanych przez lotnictwo SZ zadań, stwierdził, że dyscyplina wykonawcza każdego żołnierza zaangażowanego w szkolenie lotnicze jest gwarantem bezpiecznego wykonania lotów.

W drugiej części Konferencji omówiono zasadnicze modele zarządzania ryzykiem w szkoleniu lotniczym oraz działaniach operacyjnych. Przedstawiono także narzędzia do szacowania ryzyka w procesie przygotowania i realizacji zadań lotniczych oraz zjawisko ryzyka i stresu w lotnictwie wojskowym. Ważnym aspektem było zaprezentowanie ergonomii środowiska pracy pilota wojskowego jako czynnika wpływającego na poziom bezpieczeństwa lotów.

W podsumowaniu Konferencji zorganizowano dyskusję na temat działań podjętych w jednostkach lotniczych w celu podniesienia stanu bezpieczeństwa lotów.

Podsumowując 53. Konferencję Bezpieczeństwa Lotów Lotnictwa Sił Zbrojnych RP gen. Lech Majewski podkreślił, że proces umiejętnego zarządzania ryzykiem w Lotnictwie Sił Zbrojnych jest niezmiernie ważnym obszarem, wymagającym dogłębnej i szczegółowej analizy, jak i systematycznego szkolenia w tym zakresie. Aby temu sprostać, należy zadbać o odpowiedni poziom wyszkolenia i ciągłego doskonalenia posiadanych umiejętności identyfikowania zagrożeń i stosowania odpowiednich działań zmierzających do ich eliminowania z działalności lotniczej.

„Sądzę, że wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę, a w szczególności pokazują to ostatnie wypadki, że najsłabszym elementem w układzie człowiek-maszyna-środowisko jest właśnie człowiek." - stwierdził gen. Majewski. „Co roku mają miejsce zdarzenia związane z niewłaściwą organizacją szkolenia lotniczego, eksploatacją sprzętu, błędami popełnionymi przez personel jednostek. Należy zatem pamiętać, że pomyślność i bezpieczeństwo wykonania każdego zadania, w bardzo dużej mierze zależy od posiadanej wiedzy, wyszkolenia, zaangażowania i mentalnego przygotowania ludzi, którzy te zadanie będą realizować. Służy temu, też umiejętne zarządzanie ryzykiem w działalności lotniczej. Człowiek świadomy zagrożeń, będzie bezwzględnie przestrzegał obowiązujących przepisów, w tym także warunków bezpieczeństwa, będzie również stosował zasadę priorytetu bezpieczeństwa nad wykonaniem zadania za wszelka cenę. Takie działania muszą przynosić korzyści jakimi są ludzkie zdrowie i życie w tym oczywiście poprawę bezpieczeństwa lotów. (...) Ponadto powinniśmy się głęboko zastanowić nad przestrzeganiem dyscypliny wykonawczej w stosunku do obowiązujących przepisów, aby za wszelką cenę unikać sytuacji: przepisy sobie - praktyka sobie. Należy również przeanalizować problem przestrzegania prawa, jak i wyrobić szacunek do obowiązującego systemu prawnego. Nigdy nie będzie dobrego prawa, jeżeli sami będziemy je lekceważyć. Najlepsze regulaminy nic nie znaczą bez dyscypliny realizacyjnej, dużego zaangażowania i realnej odpowiedzialności."

Po dokonaniu analizy negatywnych zjawisk w działalności lotniczej w roku 2010 oraz w świetle stojących przed lotnictwem Sił Zbrojnych RP wyzwań, mających na celu zachowanie pożądanego poziomu bezpieczeństwa lotów, Dowódca Sił Powietrznych gen. Lech Majewski postawił następujące zadania:

• wzmocnić nadzór nad organizacją lotów i zachowaniem rytmiki szkolenia lotniczego uwzględniając dokonane zmiany w dokumentach szkolenia lotniczego,

• prowadzić systematyczne szkolenia z personelem latającym, SIL jak i ubezpieczającym i zabezpieczającym szkolenie lotnicze z tematyki zarządzania ryzykiem w działalności lotniczej, skupiając uwagę na umiejętnym identyfikowaniu zagrożeń i funkcjonowaniu Kart Szacowania Ryzyka,

• szkolić personel latający z zakresu współdziałania w załodze oraz stosowania przepisów wykonywania lotów w przestrzeni kontrolowanej. Podczas treningów w kabinie zwracać szczególną uwagę na zasady współpracy w załodze,

• dokonać systematycznej i wnikliwej oceny poziomu realizacji przedsięwzięć w zakresie programu FOD,

• prowadzić ciągłą analizę obsady etatowej personelu SIL, kontrolerów WPL oraz służby METEO, priorytetowo traktując decyzje kadrowe związane z uzupełnianiem wakatów,

• zwiększyć wymagalność w stosunku do Służby Inżynieryjno Lotniczej. Koordynowanie, monitorowanie oraz ścisła współpraca z Inspektoratem Wsparcia SZ, Wojskowymi Zakładami Lotniczymi oraz Państwowymi Warsztatami Lotniczymi w celu poprawy sprawności samolotów,

• prowadzić działania zmierzające do ujednolicenia w podległych jednostkach dokumentacji szkolenia lotniczego w oparciu o obowiązujące dokumenty,

• dokonywać systematycznej analizy materiałów OKL na statkach powietrznych wyposażonych w pokładowe rejestratory parametrów lotu, monitorując zagrożenia wynikające z działalności człowieka,

• oceniać poziom niezawodności nawigacyjnych systemów lądowania na lotniskach,

• monitorować efekty wprowadzanych zmian w zakresie wyposażenia lotnisk w systemy radionawigacyjne oraz ich wpływ na organizację i bezpieczną realizację szkolenia lotniczego,

• systematycznie doskonalić działalność profilaktyczną w zakresie bezpieczeństwa lotów, z uwzględnieniem rodzaju lotnictwa i specyfiki eksploatowanych statków powietrznych,

• wprowadzić zasadę natychmiastowej reakcji na zaistniałe zdarzenia lotnicze, pamiętając, że jej brak kończy się katastrofą,

• stosować zasadę, że pilot jest ostatnim, ale najważniejszym ogniwem w całym łańcuchu systemu szkolenia, dowodzenia, zabezpieczenia i ubezpieczenia lotów. Sprawność działania tego sytemu w sposób decydujący wpływa na to jak postępuje pilot,

• stworzyć warunki do większej aktywizacji efektywności działań dowódców wszystkich szczebli dowodzenia w celu stworzenia bezpiecznych i optymalnych warunków do szkolenia.

Na zakończenie 53. Konferencji Bezpieczeństwa Lotów SZ RP, Dowódca Sił Powietrznych złożył podziękowania wszystkim dowódcom, organizatorom szkolenia lotniczego, pilotom, personelowi technicznemu oraz służbom zabezpieczenia i ubezpieczenia lotów, za wysiłek włożony w realizację zadań w roku 2010 oraz troskę o bezpieczeństwo lotów. Słowa uznania skierował także do oficerów służby bezpieczeństwa lotów na szczeblu Ministerstwa Obrony Narodowej, Rodzajów Sił Zbrojnych oraz przedstawicieli urzędów i instytucji cywilnych za zaangażowanie, nadzór i duży wkład w zakresie podnoszenia poziomu bezpieczeństwa lotów.

- - -

W dniu 3 marca 2010 roku - w uzupełnieniu tematyki 53. Konferencji Bezpieczeństwa Lotów w Lotnictwa SZ RP - w Dowództwie Sił Powietrznych przeprowadzono zintegrowane szkolenie kierowniczej kadry lotnictwa Sił Zbrojnych RP. W trakcie szkolenia dokonano analizy realizacji zadań i zaleceń wynikających z działań naprawczych po katastrofach samolotów C-295M oraz Tu-154M, przedstawiono wpływ warunków atmosferycznych na działanie pilota w kontekście zaistniałych w przeszłości zdarzeń lotniczych oraz zapoznano się z charakterystyką czynników ograniczających występowanie zdarzeń lotniczych.

Podczas szkolenia kierownicza kadra lotnictwa Sił Zbrojnych RP zaznajomiła się ze zmianami w zakresie przygotowania personelu latającego w kontekście doświadczeń z prowadzenia działań na teatrze wojny oraz wprowadzonych zmian w zakresie: organizacji lotów, dokumentacji szkolenia lotniczego oraz działań podnoszących bezpieczeństwo lotów.

Marcin Siemiątkowski
Wydział Prasowy DSP