„Usterzenie poziome odpadło i szybowiec przeszedł do lotu nurkowego” – raport PKBWL

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy z wypadku szybowca PW-6U (znaki rejestracyjne SP-3631), do którego doszło 15 sierpnia 2013 r. w miejscowości Bezmiechowa Górna k. Leska. W wyniku zdarzenia jedna osoba zginęła, jedna została ciężko ranna, a sam statek powietrzny został zniszczony.

W streszczeniu raportu 1282/13 czytamy:

"Na lądowisku Bezmiechowa Górna odbywały się loty szybowcowe za wyciągarką. Około godziny 11:45 szef wyszkolenia-pilot oraz podróżny, zajęli miejsca w kabinie szybowca PW-6U, ustawionego obok strzały na polu startowym nr 2. Za lewym skrzydłem szybowca stał uczestnik lotów instruktor, któremu szef wyszkolenia przekazał ręczną radiostację. Jeden z pilotów, uczestnik lotów, pomógł podróżnemu zająć miejsce w kabinie, a po jej zamknięciu podczepił linę do szybowca. Następnie, podbiegł do lewej końcówki skrzydła, którą podniósł po znaku pilota, że szybowiec jest gotowy do startu. Pilot i instruktor równocześnie zgłosili gotowość do startu, przez co korespondencja radiowa była nieczytelna.

Kolejną komendę o gotowości do startu podał tylko pilot i wtedy wyciągarkowy rozpoczął naprężanie liny. Nastąpił dynamiczny rozbieg. Instruktor znajdujący się za skrzydłem przy kadłubie szybowca, nie zdążył usunąć się w bok i końcówka statecznika poziomego zahaczyła o jego udo. Na wysokości około 10 m AGL usterzenie poziome odpadło i szybowiec przeszedł do lotu nurkowego. Pilot wyczepił linę wyciągarkową, a chwilę po tym, szybowiec zderzył się z ziemią. W wyniku zderzenia podróżny mimo reanimacji zmarł, a pilot szybowca został ciężko ranny. Szybowiec uległ zniszczeniu".


                                                      Widok rejonu wypadku od strony wyciągarki

Uszkodzenia statku powietrznego:

Kadłub - przednia część zniszczona do wysokości fotela w drugiej (tylnej) kabinie, złamana belka ogonowa w części zaskrzydłowej, wyłamane żebro zamykające na przejściu belka ogonowa- statecznik pionowy, oderwana część ścianki zamykającej pod statecznikiem poziomym wraz z okuciem mocującym usterzenie poziome do szybowca.

Prawe skrzydło – uszkodzony keson w końcowej części skrzydła, rozwarstwiona krawędź spływu przy kadłubie, uszkodzona lotka i poszycie skrzydła przy lotce.

Lewe skrzydło - wyłamana lotka.

Usterzenie poziome – uszkodzona prawa końcówka statecznika, tylne okucie mocowania statecznika do kadłuba wyrwane. Złamany i rozdzielony popychacz napędu steru wysokości, wygięta śruba regulacji długości popychacza.

Usterzenie pionowe – uszkodzone pokrycie czołowej części statecznika pionowego u podstawy.


                                                                 Szkic rejonu wypadku

Informacje meteorologiczne:

FAPL25 KRAK 150300
EPWW GAMET VALID 150400/15100
EPKK- EPWW WARSAW FIR/A5 BLW FL150

SECN I
SFC VIS: 04/06 LCA 3000-5000M B
MT OBSC: 04/10 AT TIMES ABV 5000 FT AMSL TATRY
SIGMET APLICABLE : AT TIME OF ISSUE NIL

SECN II
PSYS: 06 L 997 HPA OVER SE FINLAND MOV NE SLW NC  AND ASSOCIACED TROUGH OVER SOUTH-ESTERN BALTIC MOV NE WKN H 1026 HPA OVER CZECH REPUBLIC MOV E NC
SFC WIND: 04/07 VRB/02KT 07/10 340/05KT
WIND / T: 04/10
1000 FT AMSL 270/05KT AND 07/10 340/08KT 04/07 PSS11 07/10 PS 15
2000 FT AMSL 300/05KT AND 07/10 340/10KT 04/07 PSS11 07/10 PS13
3300 FT AMSL 340/10KT PS09 5000 FT AMSL 340-10KT PS07
10000 FT AMSL 280-08KT MS01
CLD: 04/08 NO CLDBLW 15000FT AMSL EXC PODHALE 08/10 LCA SCT CU 3500-5000/6000-7000FT AMSL 04/10 SCT /BKN SC 4000-5500/7000-8000FT AMSL PODHALE
FZLVL: 04/10 ABT 8500FT AMSL CHECK AIRMET AND SIGMET INFORMATION


                                       Elementy sytuacyjne startu wyciągarkowego na lądowisku

Informacje o szczątkach i zderzeniu:

Zderzenie szybowca z ziemią nastąpiło po ok. 8 sekundach od rozpoczęcia rozbiegu, z kątem pochylenia około 50° i z prędkością ok. 120 km/h (parametry te określono na podstawie poklatkowej analizy filmu dokumentującego start szybowca). W 5. sekundzie po rozpoczęciu rozbiegu od szybowca oddzieliło się usterzenie poziome, które odleciało w lewo i upadło na ziemię w odległości 34 m od linii lotu i 57 m, od miejsca startu. Po oddzieleniu się usterzenia poziomego, ze względu na nachylenie terenu w lewo i przechylenie się szybowca lekko na prawą stronę, jako pierwsze o ziemię uderzyło prawe skrzydło, a następnie kadłub szybowca i skrzydło lewe. Taki sposób zderzenia szybowca z ziemią spowodował uszkodzenie końcówki prawego skrzydła i rozwarstwienie się jego krawędzi spływu w części przykadłubowej. W miejscu gdzie przednia część kadłuba uderzyła w ziemię, w nawierzchni lądowiska powstało zagłębienie, w którym znaleziono wbite w glebę fragmenty pokrycia laminatowego nosowej części kadłuba. Po zderzeniu, szybowiec przemieścił się w kierunku lotu o ok. 16 m i zatrzymał się w odległości 156 m od miejsca startu. Kadłub był odchylony w lewo od kierunku startu o ok. 40°.


                              Szkic przebiegu zdarzenia – trajektoria lotu i profil pionowy terenu

Ustalenia komisji:

● Pilot posiadał ważną licencję pilota szybowcowego z wpisem uprawnienia FI oraz ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie kl. 2. KWT i KTP pilota były w okresie ważności, a świadectwo ogólne operatora radiotelefonisty oraz operatora radiotelefonisty stacji naziemnej były ważne bezterminowo.
● Szef wyszkolenia pilotujący szybowiec był w treningu, loty wykonywał systematycznie i był upoważniony do wykonania lotu z podróżnym na pokładzie szybowca.
● Podróżny nie posiadał uprawnień lotniczych.
● Szybowiec posiadał świadectwo rejestracji, ważne poświadczenie przeglądu zdatności do lotu (ARC), ważne pozwolenie radiowe i ważne ubezpieczenie OC.
● Na szybowcu wykonano przegląd przedlotowy, co potwierdzono wpisem w PDT. Szybowiec był sprawny do lotu.
● Lot transportowy szybowca na pole startowe nr 2 (dolne) nie został odnotowany w PDT i chronometrażu.
● Bezpośrednim organizatorem lotów i kierownikiem startu był szef wyszkolenia.
● Komisja stwierdziła, że szef wyszkolenia opuszczając kwadrat z zamiarem wykonania lotu nie wyznaczył osób funkcyjnych, i nie określił ich zadań.
● Komisja stwierdziła, że nie było konieczności zabezpieczania szybowca przed staczaniem się po stoku, ponieważ pole startowe nr 2 jest poziome.
● Szef wyszkolenia, przekazując radiostację ręczną instruktorowi, nie określił jednoznacznie jego obowiązków na starcie.
● W czasie startu pilot i podróżny mieli prawidłowo zapięte pasy bezpieczeństwa.
● Pilot wypuszczający szybowiec podniósł skrzydło do poziomu, nie zwracając uwagi na to, czy start może odbyć się bezpiecznie.
● Komisja stwierdziła, że oddzielenie się usterzenia poziomego od kadłuba nastąpiło na skutek poważnego uszkodzenia konstrukcji w miejscu mocowania z powodu kolizji z osobą przebywającą przy kadłubie podczas początkowej fazy rozbiegu.
● Po oddzieleniu się usterzenia poziomego od kadłuba, pilotujący szybowiec nie miał wpływu na dalszy przebieg lotu.
● Podróżujący poniósł śmierć w następstwie obrażeń poniesionych w trakcie wypadku.
● Pilot szybowca został ciężko ranny
● Zarówno pilot szybowca jak i podróżny nie byli pod działaniem alkoholu etylowego.


                                                 Widok szybowca na miejscu wypadku

Przyczyny wypadku:

Niewłaściwa organizacja startu, w wyniku czego w strefie przemieszczania się startującego szybowca znajdowała się osoba, która w trakcie rozbiegu została potrącona lewą końcówką statecznika poziomego, który w następstwie odpadł od szybowca.

ZALECENIA DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA:

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych po zapoznaniu się ze zgromadzonymi w trakcie badania zdarzenia materiałami proponuje wprowadzenie następujących zaleceń dotyczących bezpieczeństwa:

Politechnika Rzeszowska – Akademicki Ośrodek Szybowcowy.
Ze względu na ukształtowanie powierzchni i specyfikę lądowiska górskiego Bezmiechowa Górna, zaleca się opisanie w Instrukcji użytkowania lądowiska szczegółowych procedur dotyczących organizacji lotów, w tym określenia osób funkcyjnych ich zadań oraz zasad postępowania w sytuacjach awaryjnych.

Pełny raport ze zdarzenia 1282/13 dostępny jest tutaj