Z serii "Spotkania przy samolocie": Breguet 19

W dniu 15 kwietnia 2018 r. (niedziela), o godzinie 12:00 Muzeum Lotnictwa Polskiego zaprasza na kolejne spotkanie prowadzone przez Jana Hoffmanna, zorganizowane w ramach 100-lecia polskiego lotnictwa wojskowego.

Zaproszenie na opowieść o historii lotnictwa kierowane jest zarówno do młodzieży, jak i dorosłych.

Prowadzone będą rozmowy o francuskim lekkim bombowcu i samolocie rozpoznawczym, a także rajdowy okresu międzywojennego.

Samolot został zaprojektowany jako następca bardzo udanego lekkiego bombowca Breguet 14 z okresu I wojny światowej. Początkowo dla samolotu planowano napęd w postaci dwóch silników Bugatti napędzających jedno czteropłatowe śmigło. Prototyp w takiej postaci zaprezentowano na salonie lotniczym w Paryżu w listopadzie 1921, lecz ostatecznie z powodu problemów z napędem wybrano konwencjonalny układ z jednym silnikiem rzędowym Renault 12Kb o mocy 450 KM. W tej postaci prototyp oblatano w marcu 1922. Masową produkcję seryjną Br.19 podjęto we Francji w 1924 roku, dla lotnictwa francuskiego oraz na eksport. Samolot produkowano w podstawowych wersjach: rozpoznawczej Br.19 A2 i lekkiego bombowca Br.19 B2, różniących się od siebie w niewielkim stopniu.

Breguet 19 był w tym czasie jednym z najnowocześniejszych i najdroższych samolotów całkowicie metalowej konstrukcji. Samolot wyróżniał się prędkością, większą o ok. 20-30 km/h od innych bombowców, a nawet samolotów myśliwskich. Wzbudził zainteresowanie w wielu krajach, gdzie przyjęto go na uzbrojenie a nawet rozpoczęto jego licencyjną produkcję.

Breguet 19 nr 3, pilotowany przez francuskego lotnika Georges Pelletier d'Oisy, w drodze do Tokio w 1924 r. (fot. San Diego Air & Space Museum/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

Dzięki nowoczesnej konstrukcji w czasie powstania, specjalnie modyfikowane, ale także seryjne wersje samolotów Bréguet 19 wykorzystywane były do wielu dalekich przelotów, bicia rekordów i w zawodach samolotów wojskowych. Już 17 lutego 1923 prototyp Br.19 wziął udział w konkursie samolotów wojskowych w Madrycie, który wygrał uzyskując największą prędkość. Następnie, 12 marca 1923 uzyskał międzynarodowy rekord wysokości lotu 5992 m z ładunkiem 500 kg.

Na zmodyfikowanym wojskowym Breguecie 19 A2, z dodatkowym zbiornikiem paliwa, w dniach od 27 sierpnia do 25 września 1926 pilot Bolesław Orliński i mechanik Leon Kubiak dokonali lotu z Warszawy do Tokio, na trasie długości 10 300 km oraz z powrotem, pomimo uszkodzenia śmigła i dolnego płata w trasie. Loty na podobnej trasie na Bréguetach odbyły także załogi: japońska H. Abe i K. Kawachi (lipiec 1925 – Tokio-Paryż-Londyn, dwoma zmodyfikowanymi samolotami A2) oraz duńska (Botwed).

Samolot Orlińskiego i Kubiaka po powrocie z lotu Warszawa-Tokio-Warszawa na Lotnisku Mokotowskim w Warszawie (fot. K. Kobrzyński, K. Koszewski, T. Malinowski, J. Malujdy, ze zbiorów Komisji Historycznej Rady Seniorów Aeroklubu PRL, Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie, Ośrodek Postępu Technicznego NOT, Wojskowa Agencja Fotograficzna, "Skrzydlata Polska", J. Dembowski, W. Kisielewski, J. R. Konieczny, K. Stawiński, H. Żwirko/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

Ogółem we Francji zbudowano ponad 2000 samolotów Bréguet 19, około 700 zbudowano na licencji w hiszpańskich zakładach CASA, belgijskich SABCA i jugosłowiańskiej fabryce w Kraljewie.

Polska również znalazła się wśród nabywców tego samolotu. Polskie lotnictwo zakupiło w latach 1925-30 250 samolotów A2 (rozpoznawczych) i B2 (bombowych), z silnikami Lorraine-Dietrich 12Eb o mocy 450 KM (20 samolotów było w wersji o zwiększonym zasięgu). Od 1926 były wprowadzane na uzbrojenie eskadr liniowych 1 Pułku Lotniczego, a w latach 1929-31, kiedy sprowadzono ich większość, na uzbrojenie 3, 5, 6 i 4 pułku lotniczego. Wyposażono w nie ogółem 15 eskadr bojowych i 8 szkolnych. Z eskadr bojowych Bréguety 19 wycofano w latach 1932-37.

W eskadrach szkolnych i szkołach lotniczych przetrwały do lutego 1939 roku. Inspekcja płatowców wykazała zaawansowaną korozję duralowej konstrukcji samolotu i wstrzymanie lotów. Większość została zbombardowana na lotniskach podczas kampanii wrześniowej.

◄ Albin Łakomy około 1936 roku przy samolocie Breguet 19 z 2 Pułku Lotniczego (fot. family collection/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

Muzeum Lotnictwa Polskiego bardzo prosi o zgłoszenie w kasie chęci uczestnictwa w spotkaniu, gdyż wszyscy słuchacze będą mogli wykupić specjalne bilety wstępu.