Odsłonięto tablicę pamięci kpt. Mieczysława Medweckiego i por. Władysława Gnysia

W dniu 17 listopada 2018 o godz. 12:00 na terenie Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie na Ścianie Pamięci została odsłonięta tablica poświęcona pierwszemu poległemu lotnikowi w czasie II wojny swiatowej, kpt. M. Medweckiemu oraz pierwszemu zwycięzcy w walce powietrznej por. W. Gnysiowi.

Tablica została ufundowana w 100-lecie Odzyskania Niepodległości przez syna por. W. Gnysia – Stefana Gnysia.

W uroczystości brał udział syn i fundator tablicy Pan Stefan Gnyś i kuzynka kpt. Medweckiego pani prof. Medwecka. Poczty sztandarowe lotników, oraz Szkoły Podstawowej w Morawicy im. kpt. Medweckiego i Szkoły Podstawowej w Żuradzie, gdzie patronem jest ppor. W. Gnyś.

Kpt. pil. Mieczysław Medwecki był pierwszym polskim lotnikiem, który zginął w II wojnie światowej, a por. pil. Władysław Gnyś pierwszym pilotem, który zestrzelił niemieckie maszyny nad Polską.

1 września 1939 przed godziną 7:00 kpt. Medwecki wystartował na myśliwcu PZL P.11c z lotniska w Balicach prowadząc klucz samolotów 121 Eskadry w celu patrolowania w rejonie Chrzanowa i Wadowic. Zaraz po starcie polskie samoloty, nabierając wysokości, zostały zaskoczone przez nadlatujące po bombardowaniu Krakowa niemieckie bombowce Junkers Ju 87 z dywizjonu I./StG 2 i Medwecki został zestrzelony przez Ju 87, którego pilotował Lt. Frank Neubert (litery kodowe T6-GK). Pilotowany przez kpt. Medweckiego P.11c spadł na pola w rejonie Morawica-Chrosna-Brzoskwinia. Wbrew potocznym opiniom i relacji Franka Neuberta, samolot nie eksplodował w powietrzu. Pilot z przestrzeloną wątrobą lądował na polu, lecz podczas lądowania samolot zaczął się palić. Pilot zmarł w wyniku przestrzelenia wątroby i złamania podstawy czaszki. Dokładne miejsce upadku samolotu kpt. Medweckiego zostało zidentyfikowane dzięki mieszkańcom wsi Chrosna; ustawiono tam symboliczny brzozowy krzyż. Medwecki stał się przez to pierwszym zabitym alianckim lotnikiem podczas II wojny światowej.

Startujący tuż za kpt. Medweckim Władysław Gnyś uniknął zestrzelenia ciasnym skrętem w lewo, a kilkanaście minut później w okolicach miejscowości Żurada zgłosił zestrzelenie dwóch bombowców Dornier Do 17 E z 77 pułku bombowego Luftwaffe. Były to pierwsze samoloty niemieckie zestrzelone przez polskiego (alianckiego) pilota myśliwskiego w II wojnie światowej. Fakt ich zestrzelenia jest jednak kwestionowany przez badacza Mariusa Emmerlinga, przypisującego zniszczenie samolotów kolizji po unikach od artylerii przeciwlotniczej; prawdopodobna jest też wersja, że Gnyś uszkodził jeden z samolotów, który następnie zderzył się z drugim.