Rocznica śmierci pilota balonowego – kpt. Zbigniewa Burzyńskiego

Dziś przypada 50 rocznica śmierci Zbigniewa Józefa Burzyńskiego – kapitana Wojska Polskiego, pilota i konstruktora balonów, jednego z pionierów polskiego sportu balonowego, dwukrotnego zdobywcy pucharu Gordona Bennetta i rekordzisty świata.

Kapitan Zbigniew Józef Burzyński (1902 – 1971)

Jeden z najwybitniejszych polskich pilotów balonowych. Jego związek z baloniarstwem rozpoczął się, kiedy 1 maja 1921 został wysłany na kurs obserwatorów aeronautycznych do Oficerskiej Szkoły Aeronautycznej w Toruniu, który ukończył z pierwszą lokatą i pozostał tam jako wykładowca. Awansował w tym czasie do stopnia podporucznika. Przetłumaczył z francuskiego instrukcję montażu zakupionego z demobilu sterowca nazwanego „Lech” i uczestniczył w montażu i próbach lotów, bez udziału instruktora. 27 września 1922 odbył pierwszy lot balonem wolnym. 18 maja 1923 awansował na stopień porucznika ze starszeństwem z dniem 1 marca 1923 i 3 lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. Pełnił wówczas służbę w II batalionie aeronautycznym w Jabłonnie.

W 1924 odbył staż w wojskowych zakładach balonowych w Chalais-Meudon we Francji, po czym, po powrocie, uruchomił pierwszy w Polsce warsztat produkujący powłoki balonowe w Centralnych Warsztatach Aeronautycznych w Legionowie. Pod jego kierownictwem zbudowano pierwszy polski balon na uwięzi i balon wolny. W Legionowie pracował na różnych stanowiskach do marca 1937, m.in. był pracownikiem biura konstrukcyjnego i dowódcą kompanii balonów obserwacyjnych w 2 batalionie balonowym. 5 marca 1934 awansował na stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 i 21 lokatą w korpusie oficerów aeronautyki.

W latach 1937–1939 Burzyński ukończył kurs oficerów technicznych lotnictwa w Warszawie i zaprojektował prototyp polskiego balonu zaporowego. Mieszkaniec Legionowa w latach 1924 – 1939.

Kapitan Zbigniew Józef Burzyński był dwukrotnym zwycięzcą w Międzynarodowych Zawodach Balonowych o Puchar im. Gordona Bennetta. W 1933 roku wraz Franciszkiem Hynkiem przeleciał balonem SP-ADS „Kościuszko” (2200 m³) odległość 1361 km od miejsca startu w Chicago do Aulmes w Kanadzie, utrzymując się w powietrzu przez 39 godzin i 39 minut. Było to pierwsze zwycięstwo Polski w tych zawodach.

W 1935 roku pilotując balon „Polonia II” wraz z Władysławem Wysockim, Burzyński odniósł drugie zwycięstwo, przelatując odległość 1650,47 km w czasie 57 godzin i 54 minuty i lądując w Tiszkino pod Stalingradem. Jednocześnie ustanowili oni rekordy świata odległości i długotrwałości lotu w swojej klasie.

W latach 30. XX w. prekursor i rekordzista lotów balonowych na wysokość. W 1936 r. ustanowił rekord wysokości 10 853 m na balonie „Warszawa II”, zatwierdzony przez FAI.

Zdjęcie po lewej: Balon SP-ADS „Kościuszko”, na którym Zbigniew Burzyński i Franciszek Hynek po starcie 2 września 1933 r. z Chicago zdobyli po raz pierwszy dla Polski Puchar Gordona Bennetta (fot. ze zbiorów Muzeum Historycznego w Legionowie). Zdjęcie po prawej: Piloci balonowi kapitan Zbigniew Burzyński (z prawej) i porucznik Władysław Wysocki przed lotem balomem "Polonia II" (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe).

Podczas kampanii wrześniowej w 1939 Burzyński był dowódcą kompanii balonów obserwacyjnych. Trafił do niewoli niemieckiej, w której przebywał od 6 października 1939 do 1 kwietnia 1945. Następnie, służył jako oficer łącznikowy 4 Brygady Komandosów w Niemczech, po czym w listopadzie 1945 powrócił do Polski.

W 1955 ukończył studia na Politechnice Warszawskiej, uzyskując dyplom inżyniera mechanika specjalności balonowej. Pracował tam następnie jako starszy asystent i konstruktor w Katedrze Budowy Lotnisk.

W PRL był czynnym propagatorem sportu balonowego i współinicjatorem jego reaktywowania po wojnie. Z chwilą powołania w 1956 r. Rady Balonowej Aeroklubu PRL, staje na jej czele jako przewodniczący, kierując następnie nowo powołaną Komisją Balonową Aeroklubu PRL. W latach 1956- 1969 sporządził dokumentację techniczną balonów wolnych o pojemności 1200 i 1600 m3, sprawował nadzór techniczny nad ich budową i oblatał, wykładał na kursach pilotów, instruktorów i mechaników balonowych, wyszkolił praktycznie 14 pilotów, w tym 3 instruktorów. W 1960 r. odbył swój setny lot balonem na balonie Warszawa (SP-BZW). Inicjował i współorganizował krajowe zawody balonowe oraz starty młodych pilotów za granicą. Był stałym delegatem Aeroklubu PRL w Międzynarodowej Komisji Balonowej FAI. W latach 1966-1969 przebywał kilkakrotnie w Czechosłowacji, sprawując nadzór techniczny nad reaktywowaniem sportu balonowego w tym kraju.

Działał społecznie. Od 1956 r. członek Lotniczej Komisji Historycznej Aeroklubu PRL, od 12.11.1957 r. członek Klubu Seniorów Lotnictwa APRL, w którym był członkiem zarządu i komisji rewizyjnej. Zbigniew Burzyński wykonał 138 lotów balonowych, z tego 73 przed wojną. Wylatał na różnego rodzaju balonach: wolnych i na uwięzi oraz na sterowcach ok. 1500 godzin. Napisał i wydał dwie książki: Kościuszko nad Ameryką, Balonem przez kontynenty. Autor wielu publikacji w prasie lotniczej. Za zasługi w sporcie balonowym, w pracy zawodowej i społecznej odznaczony został Krzyżami Oficerskim (1964 r.) i Kawalerskim (1935 r.) Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (1933 r. i 1934 r.), Brązowym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju (1967 r.). Międzynarodowa Federacja Lotnicza (FAI) wyróżniła go dyplomami: P. Tissandiera (1959 r.) i Montgolfiera (1960 r.), Aeroklub PRL jako jednego z pierwszych- odznaką Zasłużonego Działacza Lotnictwa Sportowego (1966 r.). Członek Honorowy Aeroklubu Warszawskiego.

Zbigniew Burzyński zmarł w Warszawie 30.12.1971 r., w wieku 69 lat. Jego imieniem została nazwana ulica w osiedlu mieszkaniowym na byłym lotnisku Aeroklubu Warszawskiego Gocław w Warszawie.