Relacja z 73. rocznicy katastrofy Halifaxa z 301 Dywizjonu w Radaticach na Słowacji

19 września, na zaproszenie prezesa Viliama Zbinowskiego z Klubu Lotników w słowackim Preszowie, członkowie Krakowskiego Klubu Seniorów Lotnictwa wzięli udział w pięknej uroczystości upamiętniającej polskich lotników z załogi Halifaxa.

Załoga z 301 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Pomorskiej” im. „Obrońców Warszawy” będąca w składzie 1586 Eskadry do Zadań Specjalnych, stacjonującej w Brindisi, we Włoszech, odbywała 28.12.1944 roku lot z misją specjalną do okupowanego kraju. Celem lotu był Lublin. Niestety, w rejonie granicy węgiersko-słowackiej samolot został zaatakowany przez nocnego myśliwca Junkers 88 wyposażonego w radar. W następstwie ataku zostały uszkodzone silniki oraz wybuchł pożar. Palący się samolot runął w okolicach Radatic na terenie Słowacji, grzebiąc pod swoimi szczątkami całą załogę. Wkrótce po katastrofie miejscowa ludność pochowała tragicznie zmarłych lotników.

Po zakończeniu wojny władze brytyjskie dokonały ekshumacji i przeniosły szczątki załogi na cmentarz wojskowy wspólnoty brytyjskiej w Pradze.

Na miejscu, w Radaticach społeczeństwo upamiętniło załogę pomnikiem, który został odsłonięty przed Urzędem Gminy w 2000 roku. Od tego czasu, we wrześniu odbywają się tam uroczystości upamiętniające naszych lotników.

Wielkim orędownikiem powstania pomnika był ówczesny wójt Radatic – Josef Bugosz, któremu należą się szczególne słowa podziękowania i uznania za pamięć. Natomiast człowiekiem, który znakomicie udokumentował historię lotu oraz dzieje załogi jest pan Frantisek Onofrej, który przez wiele lat pieczołowicie zbierał wszelkie informacje, mogące przyczynić się do poznania celu lotu samolotu oraz jego załogi. W czasie spotkania miałem możliwość zapoznania się z pełną dokumentacją lotu oraz związaną z tym wydarzeniem bogatą korespondencją.

W tym roku Polskę reprezentowali: Piotr Samerek – radca ambasady RP w Bratysławie oraz płk Andrzej Kapica – attache wojskowy Ambasady RP w Bratysławie wraz z małżonką. Przybyła również delegacja 8 BLTr z Balic. Wielką Brytanię reprezentował również attache wojskowy.

Od lewej stoją: Radca Piotr Samerek, Starostka Gabriela Viazankova, Attache – płk Andrzej Kapica

Słowację reprezentowali wysocy oficerowie z dowództwa Sił Zbrojnych oraz dowództwo stacjonującej w Preszowie jednostki lotniczej. Obecni byli przedstawiciele stowarzyszeń seniorów lotnictwa słowackiego.

Krakowski Klub Seniorów Lotnictwa wziął udział ze swoim sztandarem.

Gospodarzem uroczystości była pani mgr Gabriela Viazankova – wójt gminy Radatice

Uroczystość rozpoczęła orkiestra wojskowa odegraniem hymnów: słowackiego, polskiego i brytyjskiego. Następnie wystąpili zaproszeni goście. Pan radca Piotr Seremek po słowacku streścił historię załogi. Wszyscy mówcy podkreślali wkład polskiego lotnictwa na zachodzie we wspólne zwycięstwo nad faszyzmem.

Następnie kapelan wojskowy odmówił modlitwę, po której nastąpiło złożenie wieńców. Lotniczy charakter wydarzenia podkreślił przelot wojskowego śmigłowca Mi-8 i cywilnego samolotu…

Po zakończeniu części oficjalnej udaliśmy się do Urzędu, gdzie dla gości przygotowano wyśmienity poczęstunek. Była też okazja do spotkania i porozmawiania z naszymi słowackimi kolegami – seniorami lotnictwa. Ja osobiście miałem okazję porozmawiać z Panem Piotrem Samerekiem, który ma bardzo bogatą wiedzę o historii lotnictwa polskiego na Słowacji. Była też okazja do miłej pogawędki z płk Kapicą i jego przemiłą małżonką. Myślę, że polska reprezentacja pokazała się na tej uroczystości z jak najlepszej strony.

Z prawej autor opracowania historycznego, Frantisek Onofrej.
Dokumenty przegląda prezes KKSL, Leszek Mańkowski

P.S.

Po zakończeniu uroczystości odbyliśmy spotkanie z kolegą Viliamem, na którym omówiliśmy wycieczkę słowackich seniorów do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, która odbędzie się w przyszłym tygodniu. Jest wola współpracy między seniorami z Krakowa i Preszowa i w tym kierunku będziemy działać na pożytek naszych lotniczych stowarzyszeń.

Dziękuję kolegom: Markowi Pietruszcze, Adamowi Sobierajowi, Januszowi Bielatowiczowi i Wojciechowi Rejmanowi za godne reprezentowanie naszego Klubu.

Więcej zdjęć z uroczystości można zobaczyć na stronie www.kksl.p40.pl

Leszek Mańkowski