Sprawdź swoją wiedzę na temat lotnisk i ich elementów

Właściwe zarządzanie lotniskami oraz przekazywanie rzetelnej informacji o ich stanie i wyposażeniu to istotne czynniki, które mają wpływ na bezpieczeństwo wykonywanych operacji lotniczych. Poniżej przedstawiamy podstawowe informacje o lotnisku i jego elementach zgodne z Załącznikiem 14 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym dotyczącym projektowania i eksploatacji lotnisk. Wiedzę tę należy uzupełnić i zweryfikować z ww dokumentem.

Przedstawione informacje mają charakter TYLKO ORIENTACYJNY, nie do zastosowania operacyjnego. Portal dlapilota.pl nie bierze ŻADNEJ odpowiedzialności za ewentualne błędy w niniejszej interpretacji.

Lotnisko to wydzielona, wpisana do odpowiedniego rejestru, powierzchnia na ziemi lub wodzie wraz z przynależnymi do niej obiektami budowlanymi i urządzeniami, przeznaczona w całości lub w części do przylotów, odlotów oraz manewrowania statków powietrznych (SP).

Płyta postojowa (Apron) to część powierzchni lotniska, wydzielona do postoju SP, na której odbywa się wsiadanie i wysiadanie pasażerów, załadunek, wyładunek oraz obsługa SP. Wielkość płyty postojowej powinna odpowiadać przewidywanemu natężeniu ruchu lotniczego w jego największym przypuszczalnym wymiarze a stanowiska postojowe powinny mieć wytrzymałość uwzględniającą długotrwały postój obciążonych SP.

Droga kołowania (Taxiway) to określona trasa na lotnisku lądowym przeznaczona do kołowania SP i zapewniająca połączenia między określonymi częściami lotniska.

Proste odcinki drogi kołowania powinny mieć szerokość od 7,5 m do 23 m. Odległości pomiędzy liniami centralnymi drogi startowej i drogi kołowania powinny wynosić od 82,5 m do 182,5 m dla drogi startowej do podejść precyzyjnych oraz od 37,5 m do 107,5 m dla drogi startowej do podejść nieprecyzyjnych. Profil drogi kołowania powinien wynosić odpowiednio: od 1,5 % do 3 %. Wytrzymałość drogi kołowania powinna być taka jak drogi startowej, do której prowadzi. Nawierzchnia powinna zapewniać dobrą przyczepność, również gdy droga kołowania jest mokra, nie powinna mieć nierówności, które mogłyby spowodować uszkodzenia statku powietrznego.

Oznakowanie dróg kołowania (dzienne): literami alfabetu w kodzie ICAO: A (ALFA), B (BRAVO) itd., środek drogi kołowania - żółtą ciągłą linią, punkty oczekiwania - podwójnym pasem poprzecznym. Oznakowanie (nocne): krawędzie dróg - światła koloru niebieskiego, linia środkowa drogi - światła zielone i żółte, poprzeczki świetlne w punktach zatrzymania - czerwone.
 
Droga kołowania na stanowisko postojowe (aircraft stand taxiline) to część płyty postojowej zapewniająca dostęp do stanowisk postojowych.

Droga peronowa (apron taxiway) to część drogi kołowania umieszczona na płycie postojowej i przeznaczona do kołowania przez tą płytę.

Droga szybkiego zejścia (rapid exit taxiway - speedway) to droga dołączona do drogi startowej pod ostrym kątem dla umożliwienia opuszczenia drogi startowej przy prędkości większej niż normalna dopuszczalna po drogach kołowania, skracająca również czas zajęcia drogi startowej.

Powinna być zaprojektowana tak, aby promień zakrętu wyprowadzającego wynosił od 550 m (co umożliwia zjazd z mokrej drogi startowej przy prędkości 93 km/h) do 275 m (co umożliwi zjazd z mokrej drogi startowej przy prędkości 65 km/h).

Pas startowy (Runway strip) to część pola manewrowego zawierająca drogę startową, pobocze oraz strefę dla montażu świateł krawędziowych - również STOPWAY przeznaczony do zredukowania ryzyka uszkodzenia statku powietrznego wypadającego poza drogę startową oraz zabezpieczenia statku powietrznego lecącego ponad nim podczas startu i lądowania. Wyznacza się go 150 m od linii centralnej drogi startowej na jej boki i po 60 m od krawędzi drogi startowej po obu stronach.

Droga startowa (Runway) to utwardzona prostokątna część pasa startowego, przeznaczona do startów i lądowań statków powietrznych i zatrzymania po nieudanym starcie. Elementy określające drogę startową to kierunek, szerokość, deklarowane długości (SWY, CWY, TORA, TODA, ASDA, LDA), rodzaj nawierzchni oraz wytrzymałość. Do parametrów mających wpływ na ustalenie kierunku drogi startowej zaliczamy: ułożenie, liczbę dróg startowych, współczynnik użycia (usablility factor) oraz składową wiatru bocznego (cross-wind komponent).

Oznakowanie drogi startowej (Runway designation marking) - kierunek drogi startowej określamy zaokrąglając jej kierunek względem północy magnetycznej do dwóch pierwszych cyfr, np. 293 - 29, 034 - 03, 116 - 12. W przypadku równoległych dróg startowych oznaczenie uzupełniane jest literą L - left, R - Wright, C - central np. 3 równoległe - 23L, 23C, 23R.

Oznaczenie progu drogi startowej (threshold marking) powinno składać się z szeregu równoległych pasów umieszczonych symetrycznie po obu stronach osi drogi startowej o standardowych wymiarach (nie mniej niż 30 m długości, 1,8 m szerokości, odstęp między pasami 1,8 m). Liczba pasów zależy od szerokości drogi startowej.

STOPWAY (SWY) to prostokątna powierzchnia, za drogą startową w kierunku startu, przygotowana jako miejsce gdzie SP może wyhamować w przypadku przerwanego startu bez uszkodzenia struktury samolotu. STOPWAY powinien mieć tą samą szerokość co droga startowa, dobry współczynnik przyczepności w czasie gdy jest mokry. Hamowanie nie powinno być gorsze niż dla drogi startowej.

CLEARWAY (CWY-ZABEZPIECZENIE WYDŁUŻONEGO STARTU) to wyznaczona prostokątna powierzchnia, na ziemi lub wodzie, nad którą SP może wykonać część swego początkowego wznoszenia do określonej wysokości. CLEARWAY powinien mieć długość co najmniej 75 m w obydwie strony od przedłużenia linii centralnej drogi startowej i zaczynać się za ROZPORZĄDZALNĄ DŁUGOŚCIĄ ROZBIEGU.

Poniższe długości deklarowane drogi startowej powinny być określone i dostępne w Zbiorze Informacji Lotniczych:

TORA (Take-off run available - ROZPORZĄDZALNA DŁUGOŚĆ ROZBIEGU) to długość drogi startowej deklarowana jako odpowiednia do rozbiegu startującego samolotu.

TODA (Take-off distance available - ROZPORZĄDZALNA DŁUGOŚĆ STARTU) to długość deklarowana jako odpowiednia do rozbiegu startującego samolotu, powiększona o ewentualne zabezpieczenie wydłużonego startu.

ASDA (Accelerate-stop distance available) - rozporządzalna długość startu powiększona o ewentualne zabezpieczenie przerwanego startu.

LDA (Landing distance available - ROZPORZĄDZALNA DŁUGOŚĆ LĄDOWANIA) - długość drogi startowej deklarowana jako odpowiednia do lądowania.

Przykład:

Wytrzymałość (nośność) nawierzchni

szczegóły dostępne w Załączniku 14 ICAO, rozdz. II, p.2.6.
 
Pole naziemnego ruchu lotniczego (Movement Area) to część lotniska, wykorzystywana do startów, lądowań oraz naziemnego ruchu SP, obejmująca: pole manewrowe (Maneuvering area) czyli część lotniska wykorzystywana do startów, lądowań i naziemnego ruchu SP bez płyt postojowych i zawierająca: drogi kołowania (Taxiway) oraz pas startowy (Runway strip), w skład którego wchodzą: droga startowa, pobocze, strefa świateł krawędziowych oraz zjazdy przy wylotach dróg kołowania.

Pole manewrowe (Maneuvering area) jest to część lotniska wykorzystywana do startów, lądowań i naziemnego ruchu SP, nie obejmująca płyt i zawierająca drogi kołowania (Taxiway) oraz pas startowy (Runway strip) składający się z drogi startowej, pobocza, strefy dla montażu świateł krawędziowych, zjazdu przy wylotach dróg kołowania.

Światła pola manewrowego

światła końca drogi startowej ....

Pole wzlotów (Landing area) to część pola naziemnego ruchu lotniczego, przeznaczona do startów i lądowań SP.

Pionowe znaki informacyjne

Wzrokowe pomoce nawigacyjne

oraz światła dróg startowych, dróg kołowania jak pokazano wyżej

Oznakowanie przeszkód

ATC i światła lotnicze

Wszystkie lotnicze światła naziemne powinny być włączone i działać:

a) nieprzerwanie w godzinach nocnych;
b) w każdym innym czasie, kiedy ze względów meteorologicznych lub innych, działanie tych świateł jest pożądane ze względu na bezpieczeństwo ruchu lotniczego.

Światła zainstalowane na lotniskach i w ich pobliżu, które nie są przeznaczone dla celów nawigacji na trasie, mogą być wyłączone pod warunkiem przestrzegania niżej podanych postanowień, jeśli dalsze normalne lub awaryjne wykorzystanie ich nie jest prawdopodobne, pod warunkiem, że będą mogły być włączone ponownie co najmniej 1 godzinę przez przewidywanym przylotem statku powietrznego.

Na lotniskach wyposażonych w światła o zmiennej intensywności kontrolerzy ruchu lotniczego powinni dysponować tablicą podającą jak regulować intensywność na podstawie warunków widzialności i światłości otoczenia w celu umożliwienia im dostosowania intensywności tych świateł do istniejących warunków. Na prośbę pilota może być dokonana dalsza regulacja intensywności, jeśli będzie to możliwe.

Światła podejścia
Uwaga : - Światła podejścia obejmują takie światła, jak zwykłe systemy świateł podejścia, systemy świateł podejścia precyzyjnego, systemy świateł wizualnego wskaźnika ścieżki schodzenia, światła prowadzenia po kręgu, latarnie podejścia oraz światła naprowadzające na drogę startową.

Poza wymaganiami dotyczącymi włączenia i działania świateł w godzinach nocnych i gdy ze względów meteorologicznych jest to wskazane dla bezpieczeństwa, światła podejścia powinny być włączane także:

a) w czasie godzin dziennych — na żądanie dowódcy statku powietrznego podchodzącego do lądowania;
b) kiedy włączone są światła tejże drogi startowej.

System świateł wskaźnika ścieżki schodzenia powinien być włączany dla drogi startowej w użyciu do lądowania w czasie godzin dziennych, jak i nocnych, niezależnie od warunków widzialności.

Światła drogi startowej
Uwaga: - Światła drogi startowej zawierają takie światła, jak krawędziowe, progowe, osi drogi startowej końca drogi startowej, strefy przyziemienia i poprzeczek skrzydłowych.

Światła drogi startowej nie powinny być włączone, jeżeli dana droga startowa nie jest wykorzystywana dla lądowań, startów lub kołowania, z wyjątkiem gdy jest to konieczne dla dokonania przeglądu drogi startowej lub obsługi.

Jeżeli światła drogi startowej nie są włączone na stałe, należy po starcie statku powietrznego zapewnić następujący sposób ich wykorzystania:

a) na lotniskach, na których zapewniana jest służba kontroli ruchu lotniczego i istnieje możliwość centralnego sterowania światłami, światła jednej drogi startowej powinny pozostać włączone po starcie przez taki długi odstęp czasu, jaki uważa się za konieczny dla powrotu statku powietrznego z powodu awarii, która wydarzyła się podczas startu lub bezpośrednio po starcie;

b) na lotniskach, na których służba kontroli ruchu lotniczego nie jest zapewniana lub na których nie ma możliwości centralnego sterowania światłami, światła jednej drogi startowej powinny pozostać włączone na tak długi odstęp czasu, jaki zwykle byłby konieczny dla ponownego włączenia ich w przypadku ewentualnego powrotu odlatującego statku powietrznego w celu wykonania przymusowego lądowania, a w każdym razie nie krótszy niż 15 minut po starcie.

Uwaga: - Jeżeli światła przeszkodowe włączane są równocześnie ze światłami drogi startowej, należy zwracać szczególną uwagę na to, aby nie wyłączać ich dopóki będą one statkowi powietrznemu potrzebne.

Światła zabezpieczenia przerwanego startu
Światła zabezpieczenia przerwanego startu powinny być włączone kiedy tylko są włączone światła drogi startowej z tym związanej.

Światła dróg kołowania
Uwaga: - Światła dróg kołowania zawierają światła: krawędziowe, linii centralnej, poprzeczek zatrzymania i poprzeczek zezwolenia.

Gdy konieczne jest zapewnienie prowadzenia, światła dróg kołowania powinny być włączone tak, aby w sposób ciągły wskazywały tor kołowania kołującemu statkowi powietrznemu. Światła dróg kołowania lub części tych świateł mogą być wyłączane, gdy nie będą już potrzebne.

Poprzeczki zatrzymania
Światła poprzeczki zatrzymania należy włączać w celu wskazania, że wszelki ruch należy wstrzymać oraz należy je wyłączyć w celu wskazania, że ruch może być znów wznowiony.

Uwaga: - Porzeczki zatrzymania rozmieszczane są w poprzek dróg kołowania, w punktach, gdzie jest pożądane zatrzymanie ruchu. Poprzeczki te składają się ze świateł koloru czerwonego rozmieszczonych w poprzek drogi kołowania.

Oznakowanie świetlne przeszkód
Uwaga: - Oznakowanie świetlne przeszkód obejmuje światła przeszkodowe, światła oznaczające części lotniska nieprzydatne do wykorzystania oraz latarnie ostrzegające przed niebezpieczeństwem.

Światła przeszkodowe związane z podejściem do lądowania i odlotem z drogi startowej lub lotnisk na wodzie - gdy przeszkody nie przebijają wewnętrznej powierzchni poziomej - są opisane w Aneksie 14, tom I, rozdział 6. Omawiane światła mogą być włączane i wyłączane jednocześnie ze światłami danej drogi startowej lub odpowiednimi światłami lotnisk na wodzie.

Gdy lotnisko jest czynne, światła oznaczające części nieprzydatne do wykorzystania nie mogą być wyłączone.

Kontrola działania pomocy świetlnych
Kontrolerzy lotniska powinni korzystać z automatycznych urządzeń kontroli, jeżeli takie są zainstalowane, aby upewnić się czy system świetlny jest sprawny i działa zgodnie z dokonanym włączeniem. Przy braku automatycznych urządzeń kontroli lub w celu uzupełnienia systemu tych urządzeń, kontroler lotniska powinien obserwować człony systemu świetlnego, jakie są widoczne z wieży kontroli lotniska, a także korzystać z informacji z innych źródeł, takich jak kontrole lub meldunki ze statków powietrznych, dla upewnienia się o stanie działania pomocy świetlnych.

Po otrzymaniu informacji wskazującej na nieprawidłowe działanie systemu świetlnego, kontroler lotniska powinien podjąć akcję, która uchroni statek powietrzny lub pojazd od skutków powstałej awarii systemu świetlnego oraz zawiadomić właściwą służbę w celu usunięcia tej awarii.
 
Szczegółowe i wszystkie informacje z omawianego tematu dostępne są w Załączniku 14 ICAO "Lotniska" oraz Doc 4444.

Ten, jak również inne artykuły o podobnej tematyce, można znaleźć na stronie:
www.kontrola-ruchu-lotniczego.com