Zapomniane projekty "RUR" z lat 60-tych ujrzały światło dzienne

wojsko

Hipersoniczny statek kosmiczny, zdolny do podróżowania z pięciokrotną prędkością dźwięku, gazik, który przeskakuje nad nieprzyjacielskimi barykadami, czy samolot pasażerski mogący startować i lądować pionowo na terenie gęsto zaludnionych miast. To tylko niektóre z wynalazków z lat 1960, wydobytych na światło dzienne z archiwów BAE Systems.

Wraz z otwarciem nowego centrum upamiętniającego dziedzictwo wytwórni samolotów wojskowych w Warton, w hrabstwie Lancashire, część unikalnych dokumentów z archiwów ujrzała światło dzienne dzięki animacjom pokazującym, jak projekty badawczo-rozwojowe mogłyby wyglądać, gdyby kontynuowano prace nad nimi. Unikatowe konstrukcje zostały opracowane przez inżynierów z firm będących poprzednikami BAE Systems, w tym English Electric, Hawker Siddeley i British Aircraft Corporation.

Howard Mason, Kierownik Działu Tradycji BAE Systems powiedział: „Mimo, że od zaprojektowania tych niezwykłych konstrukcji minęło 50 lat, możemy zobaczyć jak niektóre technologie i pomysły zostały dopracowane w późniejszym czasie i wdrożone do użytku w samolotach takich jak F35 Joint Strike Fighter. Konstruowanie samolotów i pojazdów polega na tworzeniu i analizowaniu dosłownie tysięcy iteracji. Chociaż obecnie proces ten jest znacznie szybszy dzięki zastosowaniu modelowania komputerowego, fascynujące jest zajrzenie do naszych archiwów i zobaczenie, jak wówczas pracowali inżynierowie”.

„Archiwa BAE Systems obejmują ponad milion historycznych dokumentów i artefaktów. Dodatkowo, oprócz celebrowania brytyjskich osiągnięć inżynierskich, wierzę, że te przykłady wizjonerskiego myślenia wciąż są inspiracją dla młodych ludzi, którzy myślą o karierze inżyniera i bez końca rozważają, co jeszcze można skonstruować”.

Prace badawcze i rozwojowe są niezwykle ważną częścią działów BAE Systems zajmujących się obronnością, lotnictwem i kosmonautyką oraz bezpieczeństwem. W 2012 firma zainwestowała ze swoich funduszy 150 milionów funtów na ten cel.

1. HIPERSONICZNY SAMOLOT

W 1964 r. British Aircraft Corporation (BAC) zaprojektowała hipersoniczny samolot, zdolny do podróżowania z pięciokrotną prędkością dźwięku, noszący nazwę MUSTARD (MUSZTARDA) (Multi-Unit Space Transport And Recovery Device – Wieloczłonowy transportowy i ratowniczy statek kosmiczny).

W ramach projektu miał powstać pierwszy w świecie statek kosmiczny wielokrotnego użytku, którego koszty opracowania miały być „20 do 30 razy mniejsze” niż poniesione na rakiety jednorazowego użytku, które przyczyniły się do lądowania człowieka na Księżycu w 1969 r.

Samolot składał się z trzech oddzielnych modułów załogowych ze skrzydłem delta, które startowały jako jedna całość. Dwa z nich służyły jako silniki przyspieszające, wynoszące trzeci moduł w przestrzeń kosmiczną, a następnie oddzielające się przed powrotem na Ziemię jak normalne samoloty. Trzeci podążał ich śladem po zakończeniu zaplanowanej misji.

Jak mówi Tom Smith, jeden z konstruktorów, rząd zdecydował się nie realizować tego projektu, ponieważ MUSTARD był „zbyt nowoczesny jak na swój czas”, a wówczas „nie było nic gorszego niż mieć rację, ale w złym czasie”.

Pomysły naśladowania oryginalnego samolotu wciąż są dziś żywe w postaci statków kosmicznych ze skrzydłem delta, takich jak Virgin Galactic SpaceShipTwo, XCOR Lynx Mk.III oraz wczesnych projektów amerykańskich promów kosmicznych Space Shuttle.

2. MIĘDZYMIASTOWY SAMOLOT PIONOWEGO STARTU I LĄDOWANIA

Projekt samolotu pionowego startu i lądowania Intercity, opracowany przez firmę Hawker Siddeley był próbą wdrożenia technologii pionowego startu i lądowania (VTOL) do samolotów cywilnych. Miał umożliwić liniom lotniczym założenie portów pomiędzy gęsto zaludnionymi miastami, pozwalając pasażerom na bezpośrednie podróże i zmniejszając przestrzeń konieczną do zbudowania pasa startowego.

W latach 60-tych XX wieku opracowano wiele projektów, wyglądających bardzo podobnie do współczesnych samolotów pasażerskich, jednak mających szeregi wentylatorów nośnych po bokach kadłuba.

Z projektu ostatecznie zrezygnowano ze względu na zbyt wysokie zużycie paliwa koniecznego do lotu samolotu. Ponadto dodatkowy ciężar obudów mieszczących wentylatory w połączeniu z ciężarem pasażerów mógł spowodować zakłócenie stateczności lotu.

Statki powietrzne VTOL, zainspirowane projektem nadal są dziś używane. Jednym z nich jest F-35 Lightning II, którego wentylator nośny został opracowany przez inżynierów z BAE Systems w celu usprawnienia jednego z najwszechstronniejszych na świecie wojskowych odrzutowców.

3. SKACZĄCY ŁAZIK

„Skaczący łazik” to koncepcja pojazdu rozpoznawczego, mogącego przeskakiwać nad przeszkodami. Miał to być samochód transportowego z napędem 4x4, z zamontowanymi po bokach 12 wentylatorami nośnymi, których kąt nachylenia ustawiano by zależnie od sytuacji – umożliwiając łazikowi przekraczanie nieprzyjacielskich barykad.

Opracowany przez BAC Warton na życzenie armii brytyjskiej w latach 60-tych XX wieku, projekt ten był próbą zaadaptowania technologii pionowego startu i lądowania dla potrzeb pojazdów. Opracowano go razem z zakładem badawczo-rozwojowym wozów bojowych Ministerstwa Obrony.

Projekt anulowano w połowie lat 60-tych z powodu uznania, że produkcja pojazdu byłaby zbyt kosztowna.

Animacja przedstawiająca Skaczącego Łazika

4. PLATFORMA STARTOWA DLA MYŚLIWCÓW ODRZUTOWYCH

Platforma startowa dla myśliwców odrzutowych miała stać poziomo nad ziemią i umożliwiać samolotowi pionowy start z jej powierzchni, pozwalając na operowanie z niewielkich pasów startowych czy wąskich przecinek leśnych.

Firma English Electric opracowała odrzutowiec P17A, który miał służyć do wykonywania uderzeń taktycznych i zadań rozpoznawczych. Zamiast wyposażać go w ciężki zespół napędowy pozwalający na wykonywanie pionowego startu i lądowania, dzięki współpracy z firmą Shorts, opracowano P17D – platformę, która statecznie unosiła się nad ziemią i umożliwiała P17A wykonywanie pionowego startu z jej powierzchni.

Wyposażona w co najmniej 56 silników odrzutowych platforma P17D umożliwiała start odrzutowcom P17A z niewielkich, ograniczonych powierzchni. Sama P17D miała być przystosowana do wykonywania zadań transportowca VTOL, przewożącego wyposażenie i zaopatrzenie do trudno dostępnych miejsc. Jednak Ministerstwo Lotnictwa nie kontynuowało wówczas prac nad tym projektem ze względu na skomplikowane działanie platformy i brak dostępnych funduszy.