Pierwsze badania dla polskiego lotnictwa

Z okazji obchodonego w tym roku Jubileuszu 90-lecia Instytut Lotnictwa przygotował opracowanie o pierwszych badaniach dla polskiego lotnictwa, które zamieszczamy poniżej.

Instytut Badań Technicznych Lotnictwa został powołany, aby prowadzić studia, badania oraz doświadczenia naukowe i techniczne. Wszystko to zmierzało do postępu i rozwoju techniki lotniczej w pierwszych latach po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

IBTL prowadził badania samolotów i balonów, silników, osprzętu i wyposażenia, uzbrojenia lotniczego, materiałów lotniczych, paliw i smarów. Szczególny nacisk położono na rozwój badań płatowców i silników. W celu realizacji tych zadań wyodrębnione zostały następujące działy – stacje: płatowcową, zajmująca się w szczególności badaniami statycznymi płatowców i próbami w locie, silnikowa, uzbrojenia, wyposażenia radiowego, przyrządów pokładowych, sekcja technologiczna i lotniczo-lekarska.

Pierwszym prototypem, który został dopuszczony przez IBTL do lotu i eksploatacji, był samolot wywiadowczy (obserwacyjno-rozpoznawczy) WZ-X, konstrukcji inż. Władysława Zalewskiego, zbudowany w Centralnych Zakładach Lotniczych w liczbie czterech egzemplarzy i eksploatowany w Szkole Orląt w Dęblinie do połowy lat trzydziestych XX wieku.

W IBTL opracowano wymagania na samoloty cywilne i wojskowe. Od wyników oceny przez Instytut projektów samolotów, wykonanych na podstawie tych wymagań, zależało dopuszczenie ich do budowy. Po wykonaniu prototypów Instytut przeprowadzał badania statyczne (w wytwórni), a następnie próby w locie.

Wkrótce po utworzeniu IBTL okazało się, że licencje które zakupiono we Francji, a później także w Czechosłowacji, nie zapewnią polskiemu lotnictwu wojskowemu wyposażenia w nowoczesny sprzęt, i że w tej sytuacji powinny to uczynić silne wytwórnie państwowe mające odpowiedni potencjał wytwórczy, umożliwiający opracowanie własnych awangardowych konstrukcji. Licencje powinny głównie umożliwiać wdrażanie nowoczesnych metod technologicznych.

Podjęto więc opracowanie programu rozwoju techniki lotniczej oraz przemysłu lotniczego. Program ten opracowywali profesorowie Politechniki Warszawskiej: Czesław Witoszyński, Gustaw Mokrzycki i Maksymilian T. Huber z udziałem inżynierów IBTL. Istotne znaczenie miał też udział szefa IV Departamentu Żeglugi Napowietrznej, później Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych, płk. L. Rayskiego, mianowanego na to stanowisko w 1926 roku. W efekcie opracowania tego programu utworzono w Warszawie w 1928 roku Państwowe Zakłady Lotnicze i zakupiono dla nich licencję francuskiego myśliwca Wibault 70C1 o nie najlepszych osiągach i własnościach pilotażowych, ale charakteryzującego się nowoczesną technologią (metalowa, półskorupowa konstrukcja).

Przemysł lotniczy zaczął się szybko rozwijać. Powstawały nowe, autorskie, nowoczesne na owe czasy konstrukcje lotnicze (rodzina samolotów myśliwskich Puławskiego). Początkowo rozwój ten nie szedł w parze z rozwojem zaplecza naukowo-badawczego.

Wkrótce jednak miało się to zmienić…

Więcej będzie można przeczytać w kolejnym odcinku pt. „Gustaw A. Mokrzycki – wizjoner”.

Źródło: Fragment publikacji: „80 lat Instytutu Lotnictwa” – Jerzy Grzegorzewski i Tadeusz Królikiewicz, Biblioteka Naukowa Instytutu Lotnictwa, Warszawa 2006, str. 9-10.

Na zdjęciu głównym: Sylwetka nowego samolotu rozpoznawczego CWL WZ-X konstrukcji inż. Władysława Zalewskiego (stoi na pierwszym planie). Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe.