Bezpieczeństwo operacji VFR przy wykorzystaniu transpondera mode C

Europejskie instytucje służb żeglugi powietrznej (Air Navigation Service Provider - ANSP) rekomendują, aby stale edukować pilotów lotnictwa ogólnego latających w VFR, o pozytywnych efektach dla bezpieczeństwa, jakie zapewnia wykorzystywanie transpondera SSR Mode C (przekazującego informacje o wysokości lotu), wszystkim użytkownikom przestrzeni powietrznej, a także obsłudze kontroli przestrzeni powietrznej lub informacji lotniczej (ATC/FIS).

Wykorzystywanie SSR Mode C jest określone w następującymi przepisami:

ICAO Doc 8168, PANS OPS Vol. I, 1.1.3: „Jeżeli statek powietrzny posiada wyposażenie Mode C, to pilot powinien ustawić stałe działanie tego trybu, chyba że wieża kontroli ruchu lotniczego nakaże inaczej”;
Collision Avoidance Safety Promotion Leaflet (GA1) Europejskiego Zespołu Bezpieczeństwa General Aviation (EGAST): “Jeśli ATC nie może zlokalizować statku powietrznego z przydzielonym wcześniej kodem (squawk), należy użyć kodu 7000 (z Mode C) i wyłączyć go tylko w przypadku otrzymania tak zakładających instrukcji”;
Instrukcje Agencji EUROCONTROL dla pilotów GA, Nr 11: „Transponder powinien być zawsze włączony na ALT z właściwym kodem, nawet jeśli pilot nie ma się zamiaru kontaktować z obsługą radarową”;
AIP - w niektórych krajach, w trakcie wykonywania lotów VFR przepisy zawarte w AIP wymagają posiadania Modu C, a w określonych przypadkach również Modu S;

Analiza

Mimo, że wszelkie lokalne różnice opisane w Krajowych AIP dotyczące posiadania i użytkowania transponderów są ogólnie znane, to należy nadmienić, iż korzystanie z Mode C dostarcza następujących korzyści dla bezpieczeństwa:

Zachowuje pełną efektywność Sieci Bezpieczeństwa, takich jak System Unikania Kolizji (Airborne Collision Avoidance Systems - ACAS), a także naziemny ATC Short Term Conflict Alert (STCA):
- ACAS: przekazuje pozycję samolotu GA innym, głównie komercyjnym samolotom, które posiadają ACAS. Uwaga: Transpondery SSR posiadające jedynie Mode A nie są wykrywane przez ACAS, podczas gdy transpondery z Mode A/C są wykrywane i ACAS będzie generował zarówno wytyczne dotyczące Ruchu (Traffic Advisories - TAs), jak i Propozycje Rozwiązań (Resolution Advisories - RAs);
- STCA: Umożliwia kontrolerom natychmiastowe przekazanie użytkownikom przestrzeni powietrznej ostrzeżeń o potencjalnych konfliktach (w zależności od skonfigurowania systemu);
Pomaga kontrolerom i obsłudze informacji lotniczej (FIS), zwiększyć poziom obsługi, jaką mogą zapewnić wszystkim użytkownikom, poprzez:
- Automatyczną obserwację wysokości/poziomu lot statku powietrznego – zwiększając tym samym ich świadomość sytuacyjną i zmniejszając nakład pracy;
- Dostarczanie pełniejszej i bardziej zwięzłej informacji wszystkim statkom powietrznym, które znajdują się dwustronnym kontakcie z wieżą kontroli ruchu ATC (lub informacją lotniczą FIS);
- Zapobieganie przypadkom naruszeń przestrzeni powietrznej;
- Wykorzystywanie pełnej funkcjonalności SSR (wysokość/FL) w systemach kontroli ruchu lotniczego (ATC), co pozwala uporządkować ruch na ekranach radarów;

Jak można wspomóc budowanie wspólnego bezpieczeństwa:

Od pilotów General Aviation latających w VFR wymaga się dostrzeżenia tematu i postępowania według instrukcji lub zaleceń zawartych w dokumentach AIP oraz materiałach informacyjnych odnoszących się do korzystania z SSR Mode C;
Dostawców usług nawigacyjnych dla lotnictwa zachęca się do bliższego przyjrzenia się tej kwestii i dzielenia się wszelkimi powiązanymi z tym doświadczeniami operacyjnymi.

Pozostałe dokumenty:

ICAO Doc 8168, PANS OPS Vol I;
Krajowe AIP;
EGAST Collision Avoidance Safety Promotion Leaflet (GA1);
SKYbrary:
- EUROCONTROL Guidance Notes for GA Pilots, No 11, “Getting the Most from your Transponder”;
- Transponder;
- Sieci Bezpieczeństwa;
Urząd Lotnictwa Cywilnego Wlk. Bryt – Opracowania dot. Bezpieczeństwa;
Holenderskie AIC A01/10 – Znaczenie posiadania SSR Mode C w unikaniu kolizji;