Rocznica śmierci Tadeusza Góry

Dziś mija czternasta rocznica śmierci Tadeusza Góry – polskiego szybownika, pilota Dywizjonu 316, podpułkownika Wojska Polskiego, w 2007 roku awansowanego do stopnia generała brygady w stanie spoczynku.

Tadeusz Góra urodził się 19 stycznia 1918 r. w Krakowie. Swoją przygodę z lataniem rozpoczął w Nowym Targu, gdzie po raz pierwszy znalazł się w powietrzu jako pasażer samolotu.

W czerwcu 1934 roku rozpoczął swoją wielką przygodę z szybownictwem w Wilnie, gdzie rozpoczął szkolenie na szybowisku Grzegorzewo, należącym do Aeroklubu Wileńskiego. Dalsze szkolenie doskonalące odbywał w Szkole Szybowcowej Bezmiechowa w Bieszczadach. Tu w 1935 r. uzyskał podkategorię B i C. W 1936 roku z myślą o wstąpieniu do dęblińskiej Szkoły Podchorążych Lotnictwa rozpoczął szkolenie samolotowe.

13 maja 1937 r. wykonał tam m.in. lot czasowy na szybowcu, trwający 18 godzin, a w trzy miesiące później zwyciężył w V krajowych Zawodach Szybowcowych. Największy sukces odniósł jednak 18 maja 1938 r., kiedy to ustanowił rekord polski pokonując dystans 577,8 km z Bezmiechowej do Małych Solecznik k. Wilna na szybowcu PWS-101 (nr rej. SP-1004). Pokonał jako pierwszy pilot na świecie barierę pięciuset kilometrów w locie swobodnym, za co został wyróżniony Medalem Lilienthala, przyznanym mu przez Międzynarodową Federację Lotniczą (FAI).

W okresie przedwojennym Tadeusz Góra latał również na samolotach - m.in. Harriot-28, RWD-8, MN-5, PZL-5, BM-4, RWD-10, RWD-13, RWD-17, Praga Bebi oraz motoszybowcu „Bąk”.

Większą część okresu wojny spędził latając w brytyjskich Siłach Powietrznych. Tam odbył szkolenia na różnych typach samolotów, po czym skierowany został do 316 polskiego dywizjonu myśliwskiego RAF.

Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty i Kawalerii Zmotoryzowanej w Szkocji (11.01-26.03.1943r.) został awansowany na podporucznika.

W walkach powietrznych z nieprzyjacielem odnosił sukcesy. W okresie od kwietnia 1942 r. do września 1943 r. Tadeusz Góra zestrzelił bądź uszkodził w powietrznych pojedynkach 5 samolotów niemieckich.

Dywizjon 316 przezbrojono z samolotów „Spitfire-V” na szybsze samoloty „Mustang”. Ppor. Góra po zakończeniu kolejnej tury lotów bojowych i odpoczynku powrócił do 316 dywizjonu, obejmując dowództwo eskadry.

Operując na „Mustangu”, w okresie od czerwca do października 1944 r., zniszczył z powietrza dwie lokomotywy w okolicy Bremen oraz uszkodził niemiecki okręt podwodny. Tadeusz Góra wykonał też 28 lotów na przechwycenie niemieckich „bomb latających” V-1.

Na samolotach bojowych w okresie wojny Tadeusz Góra wykonał ogółem 883 loty w łącznym czasie 1062 godzin 20 minut.

Po zakończeniu wojny zdemobilizowany został w stopniu polskiego porucznika i angielskiego kapitana. Za wojenny wysiłek Tadeusz Góra odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, trzykrotnie Krzyżem Walecznych oraz odznaczeniami brytyjskimi: „1939-45 Star”, „Air Crew Europe Star & Clasp”, „Defence War Medal 1939-45”.

Po powrocie do Polski w 1948 r., rozpoczął pracę instruktora, a następnie szefa wyszkolenia w Szkole Szybowcowej Żar koło Żywca.

15 listopada 1950 r. otrzymał Złotą Odznakę Szybowcową z Trzema Diamentami. Komplet szybowcowych diamentów zdobył jako pierwszy Polak, a drugi pilot na świecie.

Jako pilot doświadczalny drugiej klasy został oblatywaczem w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej. Następnie do 1957r. był szefem wyszkolenia Aeroklubu Bielsko-Bialskiego, który 3 kwietnia 1958 r. nadał mu godność członka honorowego.

Tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu nadano Tadeuszowi Górze 25 września 1955 r.

Do służby w lotnictwie wojskowym powrócił w 1957 r. w stopniu kapitana pilota. Po przeszkoleniu na samolotach odrzutowych otrzymał przydział do 62 pułku lotnictwa myśliwskiego w Poznaniu, gdzie zaczął latać na samolotach odrzutowych MiG-15, a potem MiG-17. Był dowódcą klucza, eskadry i szefem strzelania powietrznego pułku.

W 1959 r. na własną prośbę odszedł do Modlina celem przeszkolenia na samolotach naddźwiękowych MiG-19.

30 czerwca 1960 r. po starcie na myśliwcu MiG-19 (nr boczny 739). uszkodzeniu uległy oba silniki. Kapitan Góra nie użył katapultowanego fotela, lecz po mistrzowsku wylądował na lotnisku, korzystając ze swego doświadczenia szybowcowego. Od lekarza otrzymał 3 dni zwolnienia, które mu się bardzo przydało, bo dzięki temu mógł pójść ...na ryby. Dwa tygodnie później oblatywał naprawionego feralnego MiG-a.

◄ Kpt. pilot Tadeusz Góra, 1961 (fot. Janusz Szymański, scan: Marek Debski (Skrzydlata Polska nr 536)/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

W sześć lat po przejściu na emeryturę, jako pilot cywilny ukończył szkolenie śmigłowcowe i rok później uzyskał uprawnienia instruktorskie. W „PZL-Świdnik” pracował jako instruktor i kierownik lotów.

Łączny nalot Tadeusza Góry to około 10 tys. godzin, z czego 6 tys. na samolotach, 2200 na szybowcach i 1700 na śmigłowcach.

Z okazji 80-tych urodzin, 19 stycznia 1998 r., Rada Miasta Świdnik nadała Tadeuszowi Górze tytuł „Zasłużony dla Miasta Świdnika”. W 2001 roku otrzymał godność „Honorowego Mieszkańca Miasta i Gminy Lesko”.

Minister Obrony Narodowej w 2002 r. mianował Tadeusza Górę na stopień pułkownika.

W sierpniu 2004 r. nowo wybudowanemu Akademickiemu Ośrodkowi Szybowcowemu Politechniki Rzeszowskiej w Bezmiechowej nadano imię płk. pil. Tadeusza Góry.

W dniu 88 rocznicy urodzin, 19 stycznia, odznaczony został Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Natomiast 24 maja 2006 r. w Małych Solecznikach na Litwie, na ścianie budynku szkoły podstawowej odsłonięto tablice w języku polskim i litewskim, upamiętniające miejsce lądowania po rekordowym przelocie szybowcowym z 1938 r.

Niecały miesiąc później, odsłonięta została tablica umieszczona w Alei Gwiazd Polskiego Lotnictwa dęblińskiej „Szkoły Orląt” - Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych.

29 października 2006 r. wręczono Tadeuszowi Górze Wyróżnienie Honorowe „Dedal” za wieloletni instruktorski wysiłek w szkoleniu polskich pilotów.

1 lutego 2007 r. na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się prapremiera filmu biograficznego zatytułowanego „Dziennik pilota Góry” w reżyserii Adama Ustynowicza.

15 sierpnia 2007 r., w Święto Wojska Polskiego, Tadeusz Góra otrzymał od Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego nominację na stopień generała brygady w stanie spoczynku.

Po uroczystości nominacji generał brygady Tadeusz Góra, spytany o radę dla młodych lotników, powiedział: „Karierę można zrobić w lotnictwie, jeśli się kocha latanie”.

Rok 2008 stał się rokiem jubileuszu 70.lecia medalowego przelotu na trasie Bezmiechowa-Małe Soleczniki. Z tej okazji zorganizowano w maju uroczystości w miejscu startu oraz tydzień później, 24 maja 2008 roku, w miejscu lądowania Tadeusza Góry. W obchodach, w Polsce i na Litwie, wzięło udział liczne grono miłośników lotnictwa.

W roku 2009 powiat świdnicki wraz z gminą Świdnik przygotowały projekt rajdu samolotowego Polska-Litwa im. Generała Tadeusza Góry, który zorganizowany został w maju 2010 roku.

Generał Tadeusz Góra zmarł 4 stycznia 2010 r. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Świdniku w alei Zasłużonych.