Rocznica oblotu samolotu rolniczego PZL-101 Gawron

Dziś przypada 62. rocznica oblotu samolotu rolniczego i wielozadaniowego konstrukcji polskiej – PZL-101 Gawron, który produkowany był w WSK-Okęcie.

Ta dobrze znana fanom lotnictwa konstrukcja powstała jako rozwinięcie radzieckiego Jaka-12M, produkowanego w Polsce na licencji. Przeróbkę opracował zespół pod kierunkiem mgr inż. Stanisława Lassoty. Celem było uzyskanie konstrukcji o większej ładowności oraz lepszych właściwościach lotnych. Z uwagi na zmianę środka ciężkości skrzydłom nadano niewielki skos, a na ich końcu zamontowano płyty brzegowe, które później zdemontowano w wielu samolotach, gdyż znacznie utrudniały lądowanie przy bocznym wietrze. Przesunięto w tył golenie podwozia głównego, zmniejszono masę wyposażenia usuwając jego część i dodano dodatkowy zbiornik na chemikalia. W ten sposób uzyskano samolot mogący zabrać 550 kg chemikaliów.

Pierwszy prototyp został oblatany 14.04.1958 r., a w lipcu 1958 r. wykonał pierwszy lot drugi prototyp. W lecie 1949 r. przeszedł próbę państwową w Instytucie Lotnictwa. Od 1960 r. ”Gawron” produkowany był seryjnie w wersji podstawowej rolniczej oznaczonej G-1 oraz w wersji sanitarnej, dyspozycyjnej i holowniczej G-2. W wersji rolniczej samolot wyposażony był w trzy komplety urządzeń: do rozpylania proszków i nawozów, do rozpylania roztworów wodnych i do rozpylania roztworów olejowych (aerozoli). Od 1962 r. produkowana była ulepszona wersja samolotu opracowana pod kierunkiem inż. F. Borodzika, oznaczona PZL-101A ”Gawron”. Budowane były w wersji rolniczej, sanitarnej i dyspozycyjnej, zwanej także pasażerską. W dniu 9.03.1965 r. oblatano prototyp wersji PZL-101B ”Gawron”. Jest ona dalszym rozwinięciem wersji rolniczej PZL-101A, do której wprowadzono szereg zmian i ulepszeń. W 1966 r. opracowana została wersja samolotu PZL-101B z silnikiem AI-14RF o mocy 221 kW. Prototyp został oblatany 31.08.1966 r. W 1967 r. przewidywano budowę serii informacyjnej samolotów rolniczych z silnikami AI-14RF. Samoloty tej wersji otrzymały oznaczenie PZL-101AF "Gawron".

W latach 1960-1969 wyprodukowano 325 samolotów, w tym 215 dwumiejscowych rolniczych, 78 czteromiejscowych aeroklubowych i 32 sanitarne. 143 ”Gawrony” eksportowano do 10 krajów, w tym min. do Austrii, Bułgarii, Finlandii, Hiszpanii, Indii, Turcji i na Węgry. Pojedyńcze egzemplarze sprzedano również do ZSRR (2 eg.) i Wietnamu.

Samoloty PZL-101 ”Gawron” odegrały poważną rolę w rozwoju polskiego lotnictwa rolniczego oraz rozwoju polskich usług agrolotniczych w Egipcie i Sudanie. W wersji sanitarnej służyły w polskim lotnictwie sanitarnym. W wersji dyspozycyjnej i aeroklubowej używane były przez Aeroklub PRL.
(Źródło: samolotypolskie.pl, Wikipedia)