PAŻP wdrożył nowy system zarządzania przestrzenią powietrzną – CAT 2.0

Od wielu lat Polska Agencja Żeglugi Powietrznej gromadzi doświadczenia w zarządzaniu przestrzenią powietrzną. Opracowana przez Agencję kolejna generacja systemu CAT (Common Airspace Tool) poprawia świadomość operacyjną służb zarządzania ruchem lotniczym, organów obrony powietrznej oraz użytkowników przestrzeni, wzbogacając systemy operacyjne o informacje dotyczące planowanego i bieżącego wykorzystania przestrzeni powietrznej.

W dniu 21 lutego 2019 roku w Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym w siedzibie głównej Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej odbyło się uroczyste otwarcie sali operacyjnej przeznaczonej dla Działu Zarządzania Przestrzenią Powietrzną (AMC) oraz wdrożenie udoskonalonego autorskiego systemu zarządzania – Common Airspace Tool (CAT).

W spotkaniu uczestniczył Prezes PAŻP Janusz Janiszewski, Prezes ULC Piotr Samson, przedstawiciele Szefostwa Służby Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP, a także osoby bezpośrednio zaangażowane w opracowanie i wdrożenie systemu.

Przemawiając do zebranych gości, Janusz Janiszewski mówił, iż jest to jedyny tak zaawansowany system w Europie i jest bardzo dumny z tego co zobaczył. Podkreślał, że wiele lat marzył, żeby służby operacyjne miały takie możliwości. „Dzięki wdrożonym rozwiązaniom i procesom, a także współpracy, każdy użytkownik przestrzeni powietrznej ma do niej równy dostęp. Nasz kraj ma gigantyczny potencjał. Coraz więcej odbywa się lotów komercyjnych, general aviation, ale duży przyrost notuje również wojsko”, dodał.


Z kolei Piotr Samson akcentował znaczenie współpracy PAŻP z Eurocontrolą, która bardzo wysoko ocenia działania polskiej Agencji. 

Z nowoczesnego pomieszczenia zespoły Przedtaktycznego i Taktycznego Zarządzania Przestrzenią Powietrzną (ASM-2 i ASM-3) mogą prowadzić całokształt działań związanych z bieżącym zarządzaniem przestrzenią powietrzną oraz planowaniem użycia jej struktur w dniu następnym.

Nowe rozwiązanie ułatwiło wewnętrzną komunikację między pracownikami obydwu zespołów oraz między personelem wojskowym i cywilnym. Pozwoliło także na optymalne wykorzystanie infrastruktury systemowej oraz zasobów personalnych. Wprowadzone zmiany usprawniły ponadto obieg informacji między służbami ruchu lotniczego a stroną wojskową. Przekłada się to pozytywnie na całokształt wykonywanej pracy, szybkość przepływu informacji, a co za tym idzie – wzrost bezpieczeństwa wykonywanych operacji lotniczych i bardziej optymalne wykorzystanie przestrzeni powietrznej. Uroczystość otwarcia sali AMC połączona została z oficjalnym wdrożeniem udoskonalonej wersji systemu CAT.


Polska Agencja Żeglugi Powietrznej gromadzi doświadczenie i prowadzi prace związane z rozwijaniem systemów zarządzania przestrzenią powietrzną od 2002 roku. Pierwsze rozwiązania w tym zakresie dostarczyło wojsko, niebawem jednak Agencja zaczęła samodzielne opracowywanie autorskiego oprogramowania. Efektem tych działań było wdrożenie w 2008 roku pierwszej wersji systemu CAT, stanowiącej podstawę dla późniejszych modernizacji.

Oprogramowanie powstało w ramach prac badawczo-rozwojowych PAŻP we współpracy z przedstawicielami Sił Powietrznych. Podczas codziennej pracy korzystają z niego pracownicy AMC Polska, służby ruchu lotniczego PAŻP i wojskowe organy polskich Sił Powietrznych.

CAT wspiera pełny proces przedtaktycznego i taktycznego zarządzania przestrzenią powietrzną, również w środowisku Free Route Airspace. Posiada rozbudowaną funkcjonalność badania kolizyjności między zamawianymi strukturami przestrzeni, wbudowane filtry czasu i wysokości, a także automatyczne określanie dostępności stałych i warunkowych dróg lotniczych. Umożliwia monitorowanie wykorzystania struktur przestrzeni powietrznej w czasie rzeczywistym oraz weryfikuje kolizyjność trasy lotu z elementami przestrzeni powietrznej zarezerwowanymi na wyłączność dla innych użytkowników.


Aktualna, doskonalsza wersja systemu CAT obejmuje szereg modernizacji i usprawnień. Korzyści z nich płynące przekładają się na optymalizację wykorzystania przestrzeni powietrznej poprzez wdrożenie zaawansowanych mechanizmów wspierających dynamiczne zarządzanie jej elastycznymi elementami, minimalizując zarazem wpływ aktywności stref na całokształt komunikacyjnego ruchu lotniczego. Dla personelu operacyjnego AMC istotnym jest wprowadzenie narzędzia do automatycznego przyjmowania i uzgadniania zamówień przestrzeni powietrznej.

CAT umożliwia zasilanie bazy danych w opis przestrzeni powietrznej pochodzący z lokalnych źródeł oraz Network Managera przy wykorzystaniu formatu AIXM 5.1 – modelu opisu baz danych, stanowiącego nowy europejski standard. Dzięki temu aktualne informacje dotyczące użytkowania przestrzeni powietrznej mogą być wymieniane z innymi systemami i niemal natychmiast trafiają do zainteresowanych podmiotów. System współpracuje także z kanałami dystrybucji informacji jak AFTN, internet czy poczta elektroniczna. Wspiera również najnowszy format AUP (Airspace Use Plan), opisany przez Eurocontrol. Layout AUP został dostosowany do wymagań Free Route Airspace, i bardziej złożonych zasad publikacji stref.


Z myślą o użytkownikach zewnętrznych powstał też nowoczesny webowy interfejs użytkownika, wsparty zaawansowanym zobrazowaniem mapowym. Pozwala on zobaczyć AUP, aktualizowane na bieżąco wraz z pojawieniem się istotnych zmian w strukturach przestrzeni powietrznej. To nowość, dzięki której użytkownicy mogą zapoznać się z aktualnym UUP (Updated Airspace Use Plan) po kliknięciu w stosowny odnośnik na stronie internetowej. Witryna udostępnia też zobrazowanie tabelaryczne, tożsame z treścią mapy.

System generuje AUP w kilku formatach tak, by był on kompatybilny z różnymi nośnikami informacji: TXT na potrzeby sieci AFTN, HTML dla witryn internetowych, ADEXP dla systemów zarządzania ruchem lotniczym i ACA do wykorzystania przez Network Managera. Natychmiast po utworzeniu AUP staje się dostępny na wszystkich terminalach systemu CAT. Po chwili też trafia on do systemów zewnętrznych, jak PEGASUS P_21 czy TRAFFIC, z których korzystają służby ruchu lotniczego, a także do systemu Network Managera. Co więcej, CAT umożliwia generowanie odczytów dostępnych dla innych platform, jak IWB czy DroneRadar.


CAT został dostosowany do wymagań płynących bezpośrednio z European ATM Master Plan. Dalsze plany rozwojowe narzędzia obejmują kolejne funkcjonalności, które okażą się bardzo przydatne zarówno użytkownikom, jak i personelowi operacyjnemu. Część z nich jest ściśle związanych z programem SESAR. W planach jest umożliwienie użytkownikom składania zamówień na przestrzeń powietrzną poprzez stronę internetową, a nie – jak dotychczas – jedynie przez pocztę elektroniczną czy sieć AFTN. Rozwijane będą ponadto mechanizmy wspierające procedury CDM między służbami ASM i ATFCM. Oznaczać to będzie to sprawniejszą wymianę informacji dotyczących pojemności sektorowych i przepływu ruchu lotniczego dla optymalnego przydziału i wykorzystania struktur przestrzeni powietrznej.

System CAT 2.0. - charakterystyka innowacyjnego systemu zarządzanie przestrzenią powietrzną

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej dba o bezpieczeństwo ruchu lotniczego. Jednym z jej kluczowych zadań jest zarządzanie strukturami przestrzeni powietrznej, czym bezpośrednio zajmuje się komórka AMC – Airspace Management Cell. To właśnie tam trafiają wnioski o rezerwację fragmentów polskiego nieba. Może je składać każdy użytkownik, zarówno cywilny jak i wojskowy, pragnący skorzystać z jednej ze specjalnych stref, wydzielonych na potrzeby lotów szkolnych, pokazów lotniczych czy ćwiczeń wojskowych.

Wszystkie zamówienia są następnie wszechstronnie analizowane przez pracowników AMC, którzy negocjują i uzgadniają z użytkownikami przestrzeni powietrznej warunki jej wykorzystania.

Do grudnia 2018 roku personel operacyjny PAŻP był wspierany w tych działaniach przez, stworzony w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, system CAT – Common Airspace Tool. Narzędzie to umożliwiało przyjmowanie i weryfikowanie rezerwacji stref w przestrzeni powietrznej, usprawniało również proces tworzenia i publikowania Planu Użytkowania Przestrzeni Powietrznej (ang. Airspace Use Plan – AUP) – jednego z kluczowych dokumentów, wykorzystywanych przez użytkowników polskiego nieba. CAT umożliwiał sprawne zarządzanie strefami w czasie rzeczywistym – ich aktywację, dezaktywację czy zmianę parametrów wysokości.

10 grudnia 2018 roku została uruchomiona druga, udoskonalona wersja systemu – CAT 2.0. Modernizacja pozwala na bardziej efektywne planowanie, monitorowanie i zarządzanie polską przestrzenią powietrzną. Przede wszystkim, ułatwiła proces przyjmowania zamówień na strefy, odciążając jednocześnie personel operacyjny. CAT 2.0 współpracuje ponadto ściśle z systemem zarządzania ruchem lotniczym w całej Europie, wymieniając automatycznie wszystkie informacje dotyczące aktywności struktur przestrzeni powietrznej zawartych w AUP.

CAT 2.0 to także duże ułatwienie dla użytkowników przestrzeni powietrznej. System posiada nowoczesny interfejs internetowy wraz ze zobrazowaniem mapowym, dostępnym dotąd jedynie dla pracowników operacyjnych. Dzięki temu każdy korzystający z serwisu PAŻP może zobaczyć w formie graficznej wszystkie aktualnie obowiązujące i planowane w polskiej przestrzeni powietrznej strefy oraz uzyskać informacje na ich temat. Kolejnym nowym udogodnieniem jest wyświetlanie przez witrynę bieżących aktualizacji opublikowanego AUP, czyli UUP (ang. Updated Airpsace Use Plan). To duży krok w kierunku dostępności informacji o wykorzystaniu przestrzeni powietrznej dla jej użytkowników, dotąd bowiem aktualne UUP mogli oni uzyskać jedynie przez bezpośredni kontakt z pracownikami PAŻP.

Aktualna mapa polskiej przestrzeni powietrznej, bieżący AUP/UUP oraz następny AUP są dostępne pod adresem: https://airspace.pansa.pl/ Wdrożenie systemu CAT 2.0 to nie jedyna w ostatnim czasie zmiana, która korzystnie wpłynęła na pracę AMC Polska. W połowie grudnia ubiegłego roku oddana została do użytku nowoczesna sala operacyjna, która umożliwia współpracę cywilnych i wojskowych pracowników poszczególnych elementów ASM, usprawniając tym samym przepływ informacji i szybkość działania.

Więcej informacji dotyczących nowej sali AMC i działania systemu CAT będzie można uzyskać odwiedzając ekspozycję PAŻP podczas World ATM Congress 2019, w dniach 12-14 marca w Madrycie.