Lotnicza szachownica ma już 98 lat

Dziś (1 grudnia) przypada 98. rocznica wprowadzenia szachownicy lotniczej jako stałej oznaki polskiego lotnictwa wojskowego.

Biało-czerwona szachownica po raz pierwszy pojawiła się na samolotach jako godło osobiste pilota porucznika Stefana Steca, który latał w lotnictwie austriackim, a następnie polskim. Miała wówczas cztery pola, bez obwódek. Porucznik Stec przyleciał tak oznakowanym samolotem 15 listopada 1918 roku z meldunkiem z oblężonego Lwowa do Warszawy. Dowódca lotnictwa, ppłk Hipolit Łossowski uznał wówczas, że szachownica spełnia wszystkie kryteria, jakie powinien mieć znak przynależności państwowej: jest oryginalna, ma polskie barwy i łatwo można ją namalować na skrzydłach i kadłubie.

1 grudnia 1918 Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego wydał rozporządzenie Nr 38, w którym zapowiedział, że: "Samoloty Wojsk Polskich będą w przyszłości zaopatrzone w miejscach dotychczas obowiązujących znakiem kwadratowym szerokości 60 cm, dzielącym się na cztery równe pola. Lewe górne i prawe dolne pole będzie barwy karmazynowej, lewe dolne i prawe górne pole barwy białej."

Przed wprowadzeniem szachownicy, polskie samoloty były oznaczane różnymi elementami w barwach narodowych: biało-czerwonymi pasami, orłami i tarczami.

W 1921 roku zostały wprowadzone dodatkowo obwódki w barwach odmiennych od koloru szachownicy. Przez ponad 70 lat taki właśnie znak pozostawał symbolem polskiego lotnictwa wojskowego. Dopiero w 1993 r. Sejm zmienił wygląd szachownicy – dokonał roszady pól lotniczej szachownicy. Przedwojenne godło miało niezgodny z zasadami heraldyki układ barw, powinien on rozpoczynać się od pola białego, a nie czerwonego.

W 2012 roku minister obrony Tomasz Siemoniak przywrócił zaniechane po II wojnie malowanie znaków na górnych powierzchniach skrzydeł, które umożliwia identyfikacje maszyny z góry i jest praktykowane w wielu państwach NATO.

Obecnie szachownicę lotniczą można zobaczyć nie tylko na polskich samolotach i śmigłowcach. Widnieje też m.in. na fladze dowódcy Sił Powietrznych, flagach lotnisk wojskowych oraz na Lotniczym Krzyżu Zasługi.