Konferencja Bezpieczeństwa Lotów

W dniu wczorajszym w Auli Akademii Obrony Narodowej odbyła doroczna Konferencja bezpieczeństwa lotów. Organizowane przez Urząd Lotnictwa Cywilnego spotkanie dotyczyło bezpieczeństwa wykonywania operacji lotniczych w sektorze General Aviation oraz implementacji SMS (Safety Management System), systemu zarządzania bezpieczeństwem.

Konferencja rozpoczęła się uroczystym otwarciem i powitaniem zgromadzonych gości, którego tradycyjnie już dokonał Prezes ULC Pan Grzegorz Kruszyński. Jako pierwszy swoją prelekcję przedstawił zastępca Przewodniczącego Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych, instruktor i pilot doświadczalny Pan Maciej Lasek, który dokonał analizy i podsumowania ubiegłego roku pod kątem liczby wypadków i incydentów lotniczych. Ze statystyk, które przedstawił wynika, że systematycznie rośnie świadomość pilotów w zakresie bezpieczeństwa, o czym świadczy liczba zgłoszonych incydentów. Dane te wprost przekładają się na mniejszą liczba wypadków lotniczych w stosunku do lat poprzednich. W ocenie prelegenta system obowiązkowego raportowania, jako jeden z elementów kultury bezpieczeństwa staje się coraz bardziej skutecznym narzędziem w profilaktyce bezpieczeństwa lotów.

Tuż po prezentacji Pana Laska rozpoczął się pierwszy panel spotkania dotyczący kultury bezpieczeństwa. Jako pierwszy głos zabrał Pan Wiesław Wojtasiak, Naczelnik Wydziału Informacji i Statystyki Bezpieczeństwa Lotów w ULC, który przedstawił statystyki i informacje o zdarzeniach lotniczych w 2010 roku z perspektywy działań profilaktycznych Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

Kolejna prezentacja Pana Jacka Dragicia Kontrolera Ruchu Lotniczego na Warszawskim Okęciu i członka Zespołu Lokalizacji Zagrożeń w Lotnictwie Cywilnym dotyczyła kultury bezpieczeństwa w kontekście dobrowolnego i poufnego zgłaszania informacji. W trakcie prezentacji Pan Dragić przedstawił cel i założenia działalności Zespołu Lokalizacji Zagrożeń „Latajmy Bezpiecznie” oraz korzyści jakie wynikają z tego przedsięwzięcia. Stworzony pod patronatem ULC Zespół poprzez wsparcie pilotów w raportowaniu, analizę zgłaszanych incydentów stara się identyfikować zagrożenia i poprzez współpracę z Państwową Komisją Badania Wypadków Lotniczych oraz Urzędem Lotnictwa Cywilnego skutecznie je eliminować.

Podstawą tego typu działań jest tzw. Just Culture, czyli świadomość pilotów w zakresie bezpieczeństwa polegająca na raportowaniu o incydentach lotniczych, co bezpośrednio może przyczynić się do zmiany programów szkolenia i procedur. Dzięki takim zachowaniom latanie staje się bardziej świadome i odpowiedzialne przez co w zakresie bezpieczeństwa zyskuje zupełnie nową jakość. O Just Culture, jego zaletach i efektach mówiła Pani Małgorzata Rutkowska, pilot – instruktor Aeroklubu Warszawskiego.

Pierwszą część konferencji zamknęła prezentacja dr doc. Bohdana Jancewicza, wieloletniego wykładowcy Politechniki Warszawskiej zatytułowana „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”. Jak łatwo się domyślić dotyczyła ona systemu edukacji młodzieży, a dokładnie jego niedoskonałości w zakresie bezpieczeństwa. Według Pana Jancewicza jednym z kluczowych zagadnień jest podwyższanie standardów kształcenia w zakresie bezpieczeństwa już na poziomie akademickim. Dzięki takim działaniom stanie się ono nieodłącznym elementem działalności przyszłych kadr sektora lotniczego.

Drugi Panel Konferencji dotyczył zarządzania bezpieczeństwem na poziomie państwa i podmiotów lotniczych. O zmianach w uwarunkowaniach prawnych w tym zakresie mówili Pan Wojciech Netkowski w prezentacji o założeniach krajowego programu bezpieczeństwa w świetle uwarunkowań EAS’y oraz Pan Dariusz Głuszkiewicz o zmianach w krajowych przepisach lotniczych. Z obu prezentacji wynika, iż programy dotyczące bezpieczeństwa dla lotnictwa komunikacyjnego są już zdefiniowane i realizowane. Inaczej sytuacja ma się w stosunku do General Aviation, gdzie w ścisłej współpracy ze środowiskiem wciąż są one tworzone. Przy tej okazji moderator drugiego panelu spotkania Pan Grzegorz Kruszyński podkreślił znaczenie udziału środowiska w tym przedsięwzięciu i zachęcił do współdziałania.

Wspomniany wcześniej system SMS przedstawił Pan Jacek Mainka, kapitan - instruktor WizzAir, a także członek Zespołu Lokalizacji Zagrożeń w Lotnictwie. Według jego definicji SMS, to nic innego jak zorganizowane podejście do zagadnień bezpieczeństwa, wliczając strukturę organizacyjną, politykę bezpieczeństwa oraz procedury. Zagadnienie omówione zostało na przykładzie angielskiego nadzoru lotniczego, a dokładnie dokumentu CAP 403. Dotyczy on kryteriów i zasad dotyczących zagrożeń i odpowiedzialności przy organizacji pokazów lotniczych. Według niego pierwszy etap planowania polega na lokalizacji zagrożeń, a następnie przyporządkowaniu im odpowiednich wartości w skali od 1 do 5, co pozwala wygenerować realny poziom zagrożeń. Według niektórych uczestników system taki pozwala na subiektywną ocenę, co może stać się nadużyciem szczególnie w kontekście chociażby ubezpieczenia.

Temat SMS kontynuował w dalszej części Pan Piotr Szmit redaktor magazynu „Lotnisko”, który omawiał zagadnienie w kontekście małych lotnisk. Według niego najważniejszymi elementami, które należy zapewnić w celu skutecznego wdrożenia SMS, to: zgodność zarządzania lotniskiem z obowiązującymi przepisami Prawa Lotniczego (krajowego, europejskiego i międzynarodowego) z uwzględnieniem kategorii lotniska; aktualność przepisów, procedur w instrukcjach i programach lotniskowych; warunki pracy personelu służb lotniskowych, zgodne z przepisami prawa pracy i przepisami BHP; utrzymanie obiektów, budowli i infrastruktury technicznej lotniska na poziomie zapewniającym ciągłe zachowanie bezpieczeństwa operacji lotniczych; odpowiedni poziom ochrony lotniska (fizycznej i technicznej), obejmujący wszystkich użytkowników korzystających z danego lotniska; System Zarządzania Jakością dostosowany do zakresu prowadzonej działalności; ciągłość badania poziomu bezpieczeństwa lotniska oraz rejestrację wszystkich negatywnych zdarzeń (przesłanek), których następstwem może być incydent lub wypadek; szkolenia (doraźne i okresowe) w zakresie teorii i testów na stanowiskach oraz użytkowanym sprzęcie i systemach oraz plan działań, zapewniający niezwłoczne wdrożenie procedur zapewniających równoważny poziom bezpieczeństwa w sytuacjach kryzysowych.

Na tematy dotyczące roli informatora FIS w zarządzaniu bezpieczeństwem ruchu lotniczego oraz jego miejsca w systemie SMS mówił w swojej prezentacji Pan Andrzej Rutkowski, przedstawiciel Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej oraz członek Zespołu Lokalizacji Zagrożeń. Jak wynika z przedstawionych statystyk największy problem w przestrzeni klasy G stanowią wtargnięcia do przestrzeni kontrolowanej. Rolą FIS w takiej sytuacji jest powiadomienie odpowiednich służb odpowiedzialnych za ruch w danej strefie (np. CTR), pomoc w wyjściu ze strefy wtargnięcia, ale także - w ramach wspomnianego SMS - raportowanie i identyfikacja zagrożeń.

Choć poruszane zagadnienia budziły wiele kontrowersji, to spotkanie przebiegało w atmosferze wzajemnego zrozumienia i merytorycznej dyskusji. Wnioski jakie wyłoniły się po konferencji potwierdzają, że bezpieczeństwo lotnicze jest nieskończoną dziedziną nauki, która wymaga ciągłego badania, wyciągania wniosków i ulepszania. Nauka, która przestaje być przedmiotem badań staje się doktryną, a w tym przypadku byłoby to przyzwolenie na coś, co w obecnym kształcie jest nie do przyjęcia.

Podsumowując konferencję, Pan Grzegorz Kruszyński zwrócił na to szczególną uwagę mówiąc, że każda droga i każde narzędzie, które w jakikolwiek sposób może przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa lotniczego jest słuszne i uzasadnione. Według Niego szczególną rolę we współczesnej komunikacji odgrywa Internet, który stał się najbardziej powszechnym i najszybszym medium. Dlatego zachęcił do publicznej debaty i wyraził słowa uznania dla takich projektów jak Zespół Lokalizacji Zagrożeń w Lotnictwie – „Latajmy bezpiecznie” www.latajmybezpiecznie.pl oraz Bezpieczeństwo Lotnicze – bezpieczenstwo.dlapilota.pl.

Paweł Kralewski