Chińskie lampiony - Czy jest się czego bać?

Temat pozornie błahy, ale w opinii wielu - to, czego dotyczy może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa w ruchu powietrznym. Chińskie lampiony od kilku lat coraz częściej staja się nieodłącznym elementem wielu imprez okolicznościowych. To delikatne najczęściej papierowe konstrukcje, których zasada działania jest niemal identyczna jak balonów na ogrzane powietrze. Umieszczona wewnątrz świeczka podgrzewa powietrze umożliwiając przelot lampionu na dystansie nawet kilku kilometrów i wysokości dochodzącej do tysiąca metrów. Zdarza się, że podczas imprez masowych takich obiektów wypuszcza się kilkaset, a bywało, że nawet kilka tysięcy.

W związku z tym, że zjawisko staje się coraz bardziej powszechne i nie podlega żadnej kontroli w naszej ocenie może stanowić potencjalne zagrożenie dla ruchu lotniczego. Swego czasu z powodu pojawienia się balonów wypełnionych helem w pobliżu lotniska Chopina na krótki czas wstrzymano na nim wszelkie operacje lotnicze.

Aby sprawdzić czy nasze obawy są uzasadnione postanowiliśmy przeprowadzić krótką sondę i zadać kilka pytań instytucjom i podmiotom (ULC, PAŻP, MSW, PKBWL i dystrybutorzy lampionów), które w jakikolwiek sposób mogą mieć do czynienia ze zjawiskiem i wynikającymi z niego zagrożeniami.

Zapytaliśmy:

Czy zetknęły się z takim problemem?
Czy próbowano w jakikolwiek sposób sklasyfikować tego typu zjawisko (lampiony, balony) jako rodzaj obiektów latających, stworzyć na te potrzeby odpowiednie przepisy i wymóc na producentach, dystrybutorach, czy użytkownikach ich respektowanie?
Czy kiedykolwiek, ktokolwiek (producenci, dystrybutorzy, użytkownicy) występowali o zgodę na użycie tego typu obiektów?
Czy widzą jakiekolwiek zagrożenie bezpieczeństwa spowodowane takim zjawiskiem i czy potrzebne są do tego odpowiednie regulacje? Jeśli tak, to czy podjęto w tej sprawie jakiekolwiek działania?

Stanowisko Urzędu Lotnictwa Cywilnego w tej sprawie jest jednoznaczne:
W odpowiedzi na pytania, uprzejmie informuję, że interesujący Państwa temat jest w lotnictwie cywilnym uregulowany przepisami zawartymi w załączniku 11 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym – „służby ruchu lotniczego”.

Rozdział 2. Przepisy ogólne
2.18 Koordynacja działalności mogącej zagrozić bezpieczeństwu cywilnych statków powietrznych
2.18.1 Działania mogące zagrozić bezpieczeństwu cywilnych statków powietrznych czy to nad terytorium danego Państwa, czy też nad pełnym morzem, są koordynowane z właściwymi władzami służby ruchu lotniczego. Koordynację tę kończy się w takim terminie, aby można było na czas rozpowszechnić informację o tej działalności, zgodnie z postanowieniami Załącznika 15 ICAO.
2.18.1.1 Zalecenie. – Jeżeli właściwa władza ATS nie jest władzą Państwa, w którym zlokalizowana jest instytucja planująca tę działalność, wstępna koordynacja powinna być dokonywana za pośrednictwem władzy ATS odpowiedzialnej za przestrzeń powietrzną Państwa, w którym instytucja ta jest zlokalizowana.
2.18.2 Celem uzgodnień jest osiągnięcie jak najlepszych rozwiązań, które pozwolą na uniknięcie zagrożenia dla cywilnych statków powietrznych i ograniczenie do minimum utrudnień w normalnym działaniu tych statków.
2.18.2.1 Zalecenie. – Przy uzgadnianiu tych rozwiązań należy stosować następujące zasady:
a) miejsce lub obszar, czasy i długotrwałość działalności powinny być tak wybrane, aby uniknąć zamknięcia lub zmiany ustanowionych tras ATS, zablokowania najbardziej ekonomicznych poziomów lotu czy też opóźnienia rozkładowych operacji cywilnych statków powietrznych, o ile nie ma innego wyboru,
b) przestrzeń powietrzna przeznaczona do realizacji działań powinna być możliwie najmniejsza,
c) powinna być zapewniona bezpośrednia łączność między właściwą władzą ATS lub organem służb ruchu lotniczego a organizacją lub organem prowadzącym działania w przypadku zagrożenia cywilnego statku powietrznego lub powstania innych nieprzewidzianych okoliczności wymagających przerwania wykonywania działań.
2.18.3 Właściwe władze ATS są odpowiedzialne za inicjowanie rozpowszechniania informacji odnośnie przeprowadzanych działań.
2.18.4 Zalecenie. – Jeżeli działania mogące stanowić niebezpieczeństwo dla cywilnych statków powietrznych mają się odbywać regularnie lub w sposób ciągły specjalne komitety powinny zapewnić, aby wymagania wszystkich zainteresowanych stron były odpowiednio uzgadniane.
2.18.5 Odpowiednie działania zostaną podjęte w celu zapobiegania negatywnemu wpływowi emisji promieniowania laserowego na operacje lotnicze.

W ciągu ostatnich kilku lat zdarzały się przypadki zgłoszenia do ULC zamiaru uświetnienia różnych imprez wypuszczeniem w przestrzeń powietrzną balonów napełnianych gazem lżejszym od powietrza lub lampionów. Zgodnie z przepisami i przyjętą w ULC procedurą informacje te były przesyłane do Służby Informacji Lotniczej w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej w celu opublikowania tej informacji w NOTAM.

Ile było niezgłoszonych przypadków – nie wiemy, nie prowadzimy takich statystyk.

Zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym, Urząd Lotnictwa Cywilnego nie jest uprawniony do prowadzenia postępowania przygotowawczego w żadnej z dwóch form: śledztwa lub dochodzenia.

Zobligowane do jego prowadzenia są organy wyspecjalizowane w prowadzeniu postępowań przygotowawczych i następczego oskarżania przed sądem. Takimi ustawowymi organami są prokuratura i policja, których jednym z głównych zadań jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw, w tym również prowadzenie postępowań przygotowawczych (art. 2 ustawy o prokuraturze z dnia 20 czerwca 1985 r.)

Zgodnie z treścią przepisu art. 312 Kodeksu postępowania karnego, organami mogącymi prowadzić śledztwo są również organy Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Celnej oraz Centralnego Biura Antykorupcyjnego - w zakresie ich właściwości.

Przepisem, który zawiera uprawnienie dla szerokiej grupy podmiotów do prowadzenia dochodzenia jest przepis art. 325d Kodeksu postępowania karnego. Przepis ten stanowi, iż „Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z właściwymi ministrami, określi, w drodze rozporządzenia, organy uprawnione obok Policji do prowadzenia dochodzeń oraz organy uprawnione do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji w sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, jak również zakres spraw zleconych tym organom, mając na uwadze określony przez ustawę zakres kompetencji tych organów”.

Rozporządzeniem wykonawczym w stosunku do powyższego przepisu jest Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie określenia organów uprawnionych obok policji do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji w sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, jak również zakresu spraw zleconych tym organom (Dz. U nr 108, poz. 1019). Zgodnie z wskazanym rozporządzeniem dochodzenie mogą prowadzić następujące organy:

organy Inspekcji Handlowej
organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
urzędy skarbowe i inspektorzy kontroli skarbowej
Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (art. 208 prawo telekomunikacyjne)
Straż Leśna Lasów Państwowych
Państwowa Straż Łowiecka

Wskazane powyżej organy samodzielnie prowadzą dochodzenia i mogą samodzielnie wnosić akt oskarżenia (bez konieczności jego zatwierdzania przez prokuratora).

Dodatkowo należy wskazać, iż na mocy szczególnych ustaw również uprawnione do prowadzenia dochodzenia są:
1. strażnicy leśni, nadleśniczy, ich zastępcy, inżynierowie nadzoru, leśniczy i podleśniczy - gdy przedmiotem przestępstwa jest drewno pochodzące z lasów stanowiących własność Skarbu Państwa (art. 47 ust. 2 pkt 7 i art. 48 ustawy z 28.9.1991 r. o lasach, t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 45,poz. 435 ze zm.);
2. strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej - gdy przedmiotem przestępstwa jest zwierzyna (art. 39 ust. 2 pkt 7 ustawy z 13.10.1995 r. - Prawo łowieckie, t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 ze zm.);
3. finansowe organy postępowania przygotowawczego (art. 53 § 37 Kodeksu karnego skarbowego) w sprawach o przestępstwa skarbowe.

Katarzyna Krasnodębska
Rzecznik Prasowy Urzędu lotnictwa Cywilnego

Podobny punkt widzenia w tej kwestii wyraziła Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, a w odpowiedzi na nasze wątpliwości czytamy:

W odpowiedzi na Państwa zapytanie przesyłam: ZASADY ZGŁASZANIA DZIAŁALNOŚCI MOGĄCEJ ZAGROZIĆ BEZPIECZEŃSTWU CYWILNYCH STATKÓW POWIETRZNYCH

Na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 17 czerwca 2008 roku w sprawie warunków i sposobu działania służb ruchu lotniczego, zgodnie z treścią Załącznika 11 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, (Rozdział 2 pkt. 2.18) działania mogące zagrozić bezpieczeństwu cywilnych statków powietrznych czy to nad terytorium danego Państwa, czy też nad pełnym morzem, podlegają koordynowaniu z właściwymi władzami służby ruchu lotniczego. Zgodnie z § 2 ww. Rozporządzenia kompetencje i obowiązki „władzy służb ruchu lotniczego” wykonuje instytucja zapewniająca służby ruchu lotniczego wyznaczona na podstawie odrębnych przepisów. Koordynację należy zakończyć w takim terminie, aby można było na czas rozpowszechnić informację o tej działalności, zgodnie z postanowieniami Załącznika 15 ICAO .

W celu uniknięcia zagrożeń dla cywilnych statków powietrznych w przestrzeni powietrznej zawartej w FIR EPWW podczas realizacji:

wypuszczania balonów wolnych napełnianych helem;
pokazów ogni sztucznych;
wypuszczania lampionów;
emitowania silnych źródeł światła

instytucja zapewniająca służby ruchu lotniczego (Polska Agencja Żeglugi Powietrznej – PAŻP) wprowadza zasady uzgodnień, których celem jest osiągnięcie rozwiązań pozwalających na wyeliminowanie zagrożenia dla cywilnych statków powietrznych i ograniczenie do minimum utrudnień w ruchu lotniczym.

ZASADY ZGŁASZANIA DZIAŁALNOŚCI
Działalność określona w pkt. 2 mogąca zagrozić bezpieczeństwu cywilnych statków powietrznych powinna być zgłaszana do Ośrodka Planowania Strategicznego w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej za pomocą właściwych formularzy zamieszczonych w zakładce Ośrodek Planowania Strategicznego, strony internetowej PAŻP

Wypełniony formularz powinien trafić do Ośrodka Planowania Strategicznego na minimum 10 dni przed planowanym terminem realizacji przedsięwzięcia. Formularze mogą być wysyłane za pomocą faksu pod numer 22 574 57 69 lub pocztą na adres:

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej
Ośrodek Planowania Strategicznego
Ul. Wieżowa 8
02-147 Warszawa

Na pytanie o regulacje "Czy PAŻP widzi jakiekolwiek zagrożenie bezpieczeństwa spowodowane takim zjawiskiem i czy potrzebne są do tego odpowiednie regulacje?"- nie mogę odpowiedzieć gdyż PAŻP nie tworzy regulacji, a je realizuje.

Grzegorz Hlebowicz
Rzecznik Prasowy Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej

Czy zatem jest się czego bać? – być może nie, ale jak widać w powszechnej świadomości problem istnieje. Co sądzi na temat potencjalnego zagrożenia ze strony lampionów Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz ich sprzedawcy dowiesz się w drugiej części artykułu.

Paweł Kralewski