Bezpieczeństwo wykonywania zadań lotniczych jest celem nadrzędnym...

Rozmowa z generałem broni, pilotem, Dowódcą Sił Powietrznych, Lechem Majewskim.

Lech Majewski (ur. 1952 r.), żonaty, dwie córki. Jest pilotem klasy mistrzowskiej, z nalotem ponad 1780 h, w tym 180 h na samolotach MiG-29. Absolwent Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie, Akademii Obrony Narodowej w Warszawie oraz Wojskowej Akademii Lotniczej w Monino (Rosja). W wojsku zajmował stanowiska nawigatora eskadry 21 pułku lotnictwa rozpoznania taktycznego w Powidzu, nawigatora eskadry lotniczej, dowódcy eskadry lotniczej, zastępcy dowódcy pułku ds. szkolenia oraz ds. liniowych w 32 pułku lotnictwa taktycznego w Sochaczewie. W 1990 r. został wyznaczony na stanowisko dowódcy 1 pułku lotnictwa myśliwskiego „Warszawa” w Mińsku Mazowieckim. Od 1994 r. był zastępcą szefa Oddziału Wojsk Lotniczych 1 Korpusu Obrony Powietrznej w Warszawie, a od 1995 r. szefem Wojsk Lotniczych 3 Korpusu Obrony Powietrznej we Wrocławiu. W 1998 r. objął obowiązki zastępcy szefa Wojsk Lotniczych w Wojskach Lotniczych i Obrony Powietrznej. W 1999 r. został wyznaczony na stanowisko dowódcy 3 Korpusu Obrony Powietrznej Kraju. W 2000 r. otrzymał nominację na stopień generała brygady, a w 2003 r. na stopień generała dywizji. W tym samym roku objął stanowisko dowódcy Centrum Operacji Powietrznych – zastępcy dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej. W 2005 r. nominowany na stopień generała broni. Od 2007 r. pełnił służbę na stanowisku Asystenta Szefa Sztabu Generalnego WP ds. Sił Powietrznych w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. W dniu 20 maja 2010 roku wykonujący obowiązki Prezydenta RP marszałek Sejmu RP Bronisław Komorowski powołał gen. broni pil. Lecha Majewskiego na stanowisko Dowódcy Sił Powietrznych.

Marcin Ziółek: Lotnictwo Wojskowe nie ma dobrej passy. Jak bumerang powracają dwie nazwy: Mirosławiec i Smoleńsk. Jak zamierza Pan stawić czoła duchom przeszłości? Jakie wyzwania i jakie zagrożenia stoją przed polskimi siłami powietrznymi w najbliższych latach?
Lech Majewski: Zdarzyły się bardzo poważne katastrofy, z których muszą zostać wyciągnięte wnioski. Nie mamy jeszcze pełnej wiedzy, dlaczego doszło do wypadku samolotu Tu-154M, ale jeśli chodzi o poprzednie, wiadomo już jakie błędy zostały popełnione i gdzie często zawodził czynnik ludzki. Należy tutaj wspomnieć, że wypadek lotniczy jest spowodowany przez szereg, czasami niezależnych od siebie, a czasami pozornie nie powiązanych ze sobą czynników, które gdy zaistnieją jednocześnie w tym samym czasie skutkują tragedią. Prawie zawsze jednym z takich czynników jest pogoda.

Bezpieczeństwo wykonywania zadań lotniczych jest celem nadrzędnym. Nie czekamy z założonymi rękami na wyniki prac komisji badającej katastrofę Tu-154M, ale wprowadzamy w życie szereg przedsięwzięć mających na celu uniknięcie w przyszłości tak tragicznych wydarzeń. W Dowództwie Sił Powietrznych został opracowany „Harmonogram realizacji przedsięwzięć w jednostkach lotniczych Sił Powietrznych w celu poprawy bezpieczeństwa lotów oraz optymalizacji procesu szkolenia lotniczego, z uwzględnieniem wniosków z 52 Konferencji Bezpieczeństwa Lotów, zadań i zaleceń wypracowanych w Dowództwie Sił Powietrznych, po katastrofie samolotu Tu-154M oraz podczas odprawy w dniu 1 lipca 2010 r.”, który jest na bieżąco realizowany we wszystkich jednostkach lotniczych. Większość zadań wdrażana jest w trybie długofalowym, co pozwala na dokładne zgłębienie poruszonej problematyki.

Podjęte zadania wynikające z „Harmonogramu…” traktowane są priorytetowo, a jednym z zasadniczych celów jest dotarcie do świadomości personelu latającego i technicznego, że spoczywa na nich szczególna odpowiedzialność za bezpieczne wykonywanie postawionych zadań. W „Harmonogramie…” zostały ujęte przedsięwzięcia i zamierzenia mające bezpośredni wpływ na proces realizacji zadań lotniczych, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa (podczas przygotowania i wykonywania zadań) oraz utrzymania właściwej rytmiki procesu szkolenia lotniczego. W procesie analizy planowanych i wykonywanych zadań, podkreślono szczególne znaczenie przygotowania do lotów oraz wykorzystania wszystkich dostępnych materiałów OKL (Obiektywnej Kontroli Lotów) do oceny minimalizowania wpływu czynnika ludzkiego na zdarzenia lotnicze.

Przeprowadzone działania naprawcze i profilaktyczne objęły swym zasięgiem wszystkie jednostki organizacyjne lotnictwa Sił Powietrznych. Priorytet nadano między innymi organizacji szkolenia lotniczego, szczególnie w tych jednostkach, w których nastąpiła jakościowa wymiana sprzętu. Siły Powietrzne przyspieszyły realizację wcześniej podjętych działań. Dokonano m.in. weryfikacji zapisów w wojskowych dokumentach planowania, organizacji i realizacji lotów w Siłach Zbrojnych RP, pod kątem zwiększenia bezpieczeństwa lotów oraz ich dostosowania do przepisów i zasad obowiązujących w lotnictwie cywilnym ICAO (EASA).

Przeprowadzono gruntowną analizę wszystkich dokumentów normujących szkolenie lotnicze w lotnictwie Sił Zbrojnych (programy, instrukcje i metodyki szkolenia lotniczego). Należy podkreślić, że proces ten dotyczył wszystkich rodzajów lotnictwa. Działania te, były i są prowadzone, w sposób ciągły, z celem dostosowania obowiązujących programów szkolenia lotniczego do nowych uwarunkowań i wymagań wynikających z wykonywanych zadań we wspólnej przestrzeni powietrznej w kraju i poza jego granicami.

Organizacja systemu zabezpieczenia i ubezpieczenia lotów także uległa zmianie. Dokonano oceny możliwości operacyjnego wykorzystania systemów lądowania lotnisk wojskowych. Zgodnie z przepisami cywilnymi, wprowadzono kategorie poszczególnych statków powietrznych oraz określono minimalne meteorologiczne warunki do lądowania w zależności od kategorii statku powietrznego i wykorzystywanego systemu.

Ponadto, wprowadzono 24 godzinne zabezpieczenie meteorologiczne zadań lotniczych, jak również przeprowadzono dodatkowe szkolenia personelu meteorologicznego z zasad zabezpieczenia przelotów z VIP na pokładzie oraz opracowywania i dystrybucji dokumentacji lotniczo-meteorologicznej. Dokonano kontroli stanu zabezpieczenia meteorologicznego na wszystkich lotniskach oraz przeprowadzono szkolenia z zabezpieczenia lotów i przelotów w trudnych warunkach jesienno-zimowych. Wprowadzono ustalenia nakazujące służbom meteorologicznym prowadzenie szczegółowej analizy i prognozy pogody w dniu następnym. Rozpoczęto proces cyklicznego szkolenia doskonalącego obsad lotniskowych stacji meteorologicznych. Oczekiwanym rezultatem jest przekazywanie organizatorom lotów informacji mającej wpływ na ich planowanie. Wszystkie komórki służby meteorologicznej otrzymały szczegółowy zakres tematów szkolenia na 2011 rok oraz polecenie szczegółowych konsultacji meteorologicznych w trudnych warunkach pogodowych.

Jak zatem widać, naczelnym naszym zadaniem jest bezpieczne wykonywanie zadań lotniczych. Bezpieczeństwo to podstawa szkolenia, to fundament, na którym się ono opiera. Wiele zrobiono w tym zakresie, choć nie ukrywam, że wiele pracy jest jeszcze przed nami.

MZ: Co zatem zmieniło/zmienia się w procesie szkolenia pilotów?
LM: W procesie kształcenia i szkolenia dla całości personelu latającego Sił Zbrojnych RP wprowadzono tematykę dotyczącą CRM (Crew Resource Management), MCC (Multi Crew Coordination) oraz ORM (Operational Risk Management). Zajęcia specjalistyczne w tym zakresie są prowadzone na bazie ośrodka szkolenia z medycyny lotniczej (Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej). Ponadto, tematykę zarządzania ryzykiem i współpracy załogi włączono do programu kursów doskonalących dla personelu latającego realizowanych na bazie Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych (WSOSP). Opracowano poradnik zarządzania ryzykiem i metodykę zarządzanie ryzykiem, która zostanie niebawem wprowadzona w życie. Wprowadzane są zmiany w programach szkolenia pilotów. Nowe dokumenty, które będą obowiązywały od 1 stycznia 2011 r. to między innymi Regulamin Lotów-2010 (RL-2010), Instrukcja Organizacji Lotów (IOL-2010), Instrukcja Organizacji Lotów Próbnych w Lotnictwie Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej (IOLP w LSZRP-2010), Instrukcja Ruchu Lotniczego (IRL-2010) oraz wspomniana powyżej Metodyka Zarządzania Ryzykiem w Lotnictwie Sił Zbrojnych RP (MZR-2010).

Może jeszcze słowo o owej Metodyce, gdyż jest to bardzo ważny dokument, który określa postępowanie w ramach zarządzania ryzykiem (ZR) podczas podejmowania decyzji. Ma ona zastosowanie w całym zakresie działań na ziemi i w powietrzu, ustalając ogólne sposoby postępowania w obszarze zarządzania ryzykiem w ramach organizacji i zabezpieczenia lotów w lotnictwie Sił Zbrojnych. Zostały w niej określone obowiązki i kompetencje personelu uczestniczącego w procesie zarządzania ryzykiem w lotnictwie SZ RP. Jest to dokument przeznaczony dla personelu latającego, technicznego i zabezpieczającego oraz biorącego udział w planowaniu i realizacji zadań lotniczych. Jest ona uzupełnieniem obowiązujących dokumentów normatywnych. Zarządzanie ryzykiem we wszystkich jego wymiarach jest kluczowe do optymalizacji efektywności wykonywania zadań lotniczych. MZR-2010 ustala odpowiedzialność w zakresie zarządzania ryzykiem na wszystkich szczeblach dowodzenia od Sztabu Generalnego poczynając a na najmniejszych komórkach organizacyjnych kończąc. Każdy członek personelu lotniczego jest zobowiązany do stosowania zasad i technik ZR w bieżącej działalności lotniczej.

Duże zmiany zaszły również w procesie szkolenia służb ruchu lotniczego. Udało nam się stworzyć nowoczesny ośrodek szkolenia – Ośrodek Szkolenia Lotniczego Służb Ruchu Lotniczego WSOSP  który 05.10.2009 r. uzyskał certyfikat umożliwiający m.in. szkolenie do licencji praktykanta kontrolera ruchu lotniczego. Ośrodek posiada symulator umożliwiający szkolenie personelu służby ruchu lotniczego do uzyskania uprawnień kontrolera lotniska zgodnych z przepisami z ICAO (International Civil Aviation Organisation).

Ponadto opublikowano w AIP Polska nowe procedury dla lotnisk wojskowych SZ RP oraz wprowadzono zmiany w dokumentach dotyczących wprowadzenia do użytku „Tymczasowych zasad nadawania uprawnień kontrolerom ruchu lotniczego Wojskowych Portów Lotniczych i oficerom służby informacji powietrznej”. Wdrożono Zarządzanie nr 19/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 30.04.2010 r. w sprawie organizacji i szczególnych zasad funkcjonowania wojskowych lotniskowych organów służby ruchu lotniczego.

Dodatkowo wprowadzimy od pierwszego stycznia 2011 r. nową instrukcję Ruchu Lotniczego
SZ RP (IRL-2010), a nowy „Zbiór Informacji Lotniczych dotyczących lotnisk wojskowych MIL AIP POLSKA” planowany jest do publikacji 03 stycznia 2011 r. Trwają także prace nad certyfikacją służby ruchu lotniczego na lotniskach wojskowych zgodnie z Planem Rozwoju Służby Ruchu lotniczego na lata 2010 -2015.

Intensyfikujemy szkolenie pilotów na wszystkich typach statków powietrznych. Powołano grupy szkoleniowe dla najmłodszych stażem pilotów z ostatnich promocji, którzy szkoląc się podnoszą swoje kwalifikacje na samolotach MiG-29 i Su-22. Poprzez uruchomienie Basic Course, w ramach programu pilotażowego, rozszerzyliśmy możliwość szkolenia pilotów na F-16. Bazując nadal na szkoleniu w Stanach Zjednoczonych, stworzyliśmy warunki do przeszkolenia w kraju pilotów z samolotów Su-22 i MiG-29. Kurs obecnie zmierza do końca, podsumujemy jego efekty i korzystając ze zdobytych doświadczeń będziemy kontynuowali ten program.

Dużą wagę przykładamy i nadal będziemy przykładać do szkolenia na symulatorach. Posiadamy symulatory do szkolenia na samoloty F-16 oraz dla Su-22 i MiG-29. Korzystamy z możliwości szkolenia pilotów na symulatorze śmigłowca W-3 będącego na wyposażeniu 25 Brygady Kawalerii Powietrznej. Niebawem wprowadzimy symulatory śmigłowca SW-4 i samolotu M-28 oraz szkolenie na symulatorach samolotów CASA C-295. Piloci wykonujący loty na samolocie Tu-154M będą także korzystali treningów na urządzeniach znajdujących się poza granicami kraju, podobnie jak piloci samolotów C-130 Hercules oraz śmigłowca Bell 412. Racjonalnie gospodarując posiadanymi statkami powietrznymi w jak najbardziej efektywny sposób wykorzystujemy je do szkolenia lotniczego.

MZ: Patrząc na lotniczą mapę Europy mamy najbardziej zagmatwaną i skomplikowaną strukturę przestrzeni. Winne temu są również liczne struktury wojskowe, ograniczając swobodny dostęp do niej w czasie pokoju. Czy będzie Pan naszym sprzymierzeńcem w walce o powrót do normalności?
LM: Jak Pan doskonale wie całą przestrzenią powietrzną w naszym kraju zarządza Polska Agencja Żeglugi Powietrznej i my jako tylko jeden z użytkowników przestrzeni jesteśmy zobowiązani do podporządkowania się jej zaleceniom. Zdaję sobie sprawę, że jak Pan to nazwał "wojskowe struktury przestrzeni powietrznej" stanowią pewną uciążliwość dla lotnictwa cywilnego. Należy jednak wziąć pod uwagę, że lotnictwo Sił Powietrznych ma również w czasie pokoju określone zadania polegające między innymi na ciągłym szkoleniu załóg. Szkolenie to z uwagi na swoją specyfikę nie jest wykonywane tylko i wyłącznie w oparciu o przepisy ruchu lotniczego, ale także w oparciu o przepisy wojskowe. Z uwagi na bezpieczeństwo innych użytkowników przestrzeni powietrznej istnieje konieczność odseparowania tych operacji lotniczych od ruchu ogólnego. Należy przy tym zauważyć, że większość dużych stref stanowiących największą uciążliwość dla innych użytkowników przestrzeni może być wykorzystywana przez lotnictwo wojskowe od powierzchni ziemi przez dwie godzinny dzienne od poniedziałku do piątku, co powoduje ograniczenia w dostępie do przestrzeni przez 10 godzin tygodniowo. Zgodzi się Pan ze mną, że nie jest to duże utrudnienie dla innych użytkowników.

Koniec części pierwszej.

O tym czym dla genarała jest lotnictwo ogólne, czy wojsko udostępni lotniska do szkolenia pilotów cywilnych, czy udostępni dane ze swoich stacji metorologicznych oraz radarów i co zrobić aby piloci wojskowi więcej korzystali z przestrzeni G czytaj w drugiej części wywiadu...

Odpowiedź Dowódcy Sił Powietrznych na komentarze do wywiadu opublikowanego na portalu dlapilota.pl