Drony w inwestycjach infrastrukturalnych – wnioski z warsztatów

Zastosowanie bezzałogowych statków powietrznych (BSP) w realizacji inwestycji infrastrukturalnych i projektów budowlanych – taki był temat warsztatów, które odbyły się w Katowicach podczas konferencji „Drony – Prawo, Technologie, Usługi”.

Było to kolejne spotkanie dotyczące tej tematyki w ramach procesu DroneLAB. Tym razem organizowane w formule szerokiego udziału wszystkich interesariuszy. Na wcześniejszych spotkaniach (z dnia 16 i 26 lipca), które odbyły się w ramach konsultacji ograniczonych, omawiane były potrzeby i korzyści, bariery zastosowania oraz analizowane realizowane projekty i dostępne technologie.

Celem warsztatu było podsumowanie dotychczasowych prac, szeroka prezentacja konkluzji i ustaleń z dotychczasowego procesu konsultacji, dyskusja oraz przedstawienie propozycji dalszego działania.

Obrady otworzył Minister Mikołaj Wild, Pełnomocnik Rządu ds. Centralnego Portu Komunikacyjnego, który podkreślił, że technologie dronowe mogą istotnie wspierać planowane i realizowane projekty infrastrukturalne i budowlane, i że intencja strony rządowej jest stworzenie warunków, aby mogły one znajdować coraz szersze zastosowanie. Zważywszy na skalę i ilość projektów, w tym inwestycję taką jak CPK, szanse rozwoju są naprawdę duże.

Spotkanie prowadziła Małgorzata Darowska – Pełnomocnik Ministra Infrastruktury ds. Bezzałogowych Statków Powietrznych i programu CEDD – oraz przedstawiciele następujących instytucji: Ministerstwo Infrastruktury, Prokuratoria Generalna, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Śląski, Politechnika Warszawska, Urząd Miasta Wrocław, Ośrodek Certyfikacji Transportu PW, Instytut Lotnictwa i UKSW. Ponadto na spotkaniu nie zbrakło przedstawicieli zainteresowanych tematyką kancelarii prawnych, jak i firm technologicznych.

Spotkanie przebiegało wg następującej agendy:
1.    Podsumowanie dotychczasowych konsultacji
2.    Stan wykorzystania BSP w procesach budowlanych
3.    Cele i korzyści wdrażania BSP w procesy budowlane
4.    Proponowane projekty wspierające rozwój zastosowań BSP

W pierwszej kolejności Malgorzata Darowska przybliżyła zagadnienia dotyczące rynku i zastosowań bezzałogowych statków powietrznych, przedstawiła konkluzje z dotychczasowego procesu konsultacji w ramach DroneLAB Inwestycje infrastrukturalne. Wskazane zostały bardzo wysokie szacunki dotyczące korzyści z zastosowania BSP w procesie budowlanym. Podkreśliła, że celem Programu CEDD jest stworzenie odpowiednich warunków prawno-organizacyjnych dla rozwoju komercyjnych zastosowań technologii bezzałogowych i autonomicznych. Zwrócono uwagę na szerokie spektrum usług, które mogą być wykorzystane w inwestycjach infrastrukturalnych (tworzenie ortofotomap, modeli 3D terenu, pomiary hałd, monitoring inwestycji), które są już dojrzałe, nadają się do ustandaryzowania i mogą być bez przeszkód wykorzystywane praktycznie do wszystkich projektów budowlanych, przynosząc oszczędności i korzyści organizacyjne. Stworzenie warunków do zastosowania tych rozwiązań, które już są dostępne, powinno być priorytetem, aby rynek dla takich usług mógł rzeczywiście zacząć funkcjonować.

Pani Małgorzata Darowska zaznaczyła, że promocja ww. „podstawowych” usług nie powinna jednak blokować prac nad bardziej zaawansowanymi rozwiązaniami: integracja danych pochodzących z BSP z zaawansowanymi systemami wspierającymi zarządzanie procesem budowalnym, takimi jak BIM, jest wyzwaniem. Na ten moment trzeba jednak pokonać bariery, które blokują stosowanie dostępnych usług BSP, jakimi jest przede wszystkim brak standardów i brak usystematyzowanej i rozpowszechnionej wiedzy na temat usług BSP.

Na koniec Małgorzata Darowska wskazała, że mając na uwadze ww. zagadnienia, istnieje podstawa, aby zarysować cele związane z wykorzystaniem BSP w procesie budowlanym – z perspektywy działania w ramach procesu DroneLAB. Wychodząc od sformułowania celu ogólnego, można przyjąć cel, że  drony powinny być powszechnie wykorzystywane w procesach budowlanych, przyczyniając się do ich efektywności i poprawy bezpieczeństwa. Za cele szczegółowe natomiast można postawić wypracowanie – czy też opisanie istniejących – standardów danych pozyskiwanych z wykorzystaniem BSP, poprawa kompetencji klienta usług, umiejętność interpretowania i wykorzystywania danych, wskazane jest wypracowanie standardowych klauzul kontraktowych. Zaproponowała także działania (projekty), które można na poziomie CEDD zrealizować, aby cele mogły być zrealizowane (ww. ujęte w treści prezentacji). Istotne jest także udostępnienie informacji o zasadach wykonywania lotów, przy czym zaznaczyła, że jest to podstawowy element DroneLAB związany z warstwą infrastruktury, która jest „dostarczana” w ramach CEDD.

Powyższe propozycje zostały poddane dyskusji.

W pierwszej kolejności głos zabrał przedstawiciel Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Wspomniał o projekcie dot. zastosowania technologii fotogrametrycznej w procesie budowlanym. Wspomniał o potrzebie wskazania parametrów (rozdzielności, piksela), które można osiągnąć z użyciem drona i o tym, że należy wskazywać, do czego taka dokumentacja może być przydatna, a do czego lepiej nadają się np. obrazowanie satelitarne lub pozyskane z wykorzystaniem samolotów załogowych – tu istotą jest rozdzielczość. Wskazał też na potencjał szerszego zastosowania dronów niż tylko do procesu budowlanego – drony doskonale będą nadawały się do teledetekcji budynków (np. badanie przez podczerwień utraty ciepła przez budynki).

Po wystąpieniu miała miejsce dyskusja, w której przedstawiciele obecnych instytucji wskazywali na konieczność opisania standardów technicznych pod kątem określonego  rodzaju i etapu inwestycji, które byłyby pomocne dla inwestorów w wyłanianiu wykonawców, oceniania ich wiarygodności i poziomu jakość usług, jak również usunięcie ew. barier prawnych utrudniających korzystanie z usług opartych na BSP (zamówienia publiczne, uznawalność technologii). Przykładem może być zdefiniowanie profilu klienta i obszarów zastosowania BSP w ochronie środowiska.

Drony w procesach sądowych

Przedstawicielka PGRP zauważyła, że poza tym, że ważna jest dobra organizacja procesu wykonawczego, to jeśli istotnie drony mogłyby dostarczyć dokładnych, wiarygodnych informacji, mogłyby one być przydatne też w ewentualnych procesach sądowych. Dobrej jakości materiał dowodowy byłby pomocny i mógłby eliminować potrzebę angażowania innych, mniej dokładnych dowodów, których wiarygodność i jakość jest łatwo podważana. Ciekawym rozwiązaniem byłoby dokumentowanie całego procesu inwestorskiego.

Do tego stanowiska  nawiązał inny uczestnik spotkania, który podkreślił znaczenie procesu planowania inwestycji i inwentaryzacji terenu na potrzeby sporządzania dokumentacji projektowej. To ona najczęściej decyduje o tym, czy projekt będzie dobrze realizowany. Proces sądowy powinien być raczej wyjątkiem, a skupić trzeba się na przygotowaniu inwestycji, bo ten etap bardzo decyduje i późniejszym rozkładzie odpowiedzialności.

W ramach dyskusji nad potrzebą standardowych klauzul umownych czy SIWZ, uczestnicy podkreślili, że technologia BSP jest wykorzystywana przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, wskazane są w OPZ do nadzoru inwestorskiego i należy sięgnąć do tych rozwiązań.

Jeden z uczestników spotkania zwrócił uwagę, że w dyskusjach takich jak niniejsze warsztaty, powinni brać udział przede wszystkim zamawiający, którzy nie są istotnie reprezentowani, a rozmowa toczy się pomiędzy usługodawcami. Pani Małgorzata Darowska zaznaczyła, że inwestorzy także są zaangażowani w proces konsultacji i podczas wcześniejszy spotkań określali swoje potrzeby i podawali uwagi, czego efektem są m.in. propozycje rozwiązań prezentowanych podczas spotkania, a konkluzje na pewno zostaną przekazane i omówione też z ich udziałem.

Pani Darowska podsumowała spotkanie wskazując, iż jest duża podaż podstawowych usług, które mogą być wykorzystane w inwestycjach infrastrukturalnych (tworzenie ortofotomap, modeli 3D terenu, pomiary hałd, monitoring inwestycji), jednakże koniecznym jest zadbanie o rozwój niskiej świadomości inwestorów o dostępnych technologiach i wymiernych korzyściach płynących z zastosowania dronów w realizacji dużych projektów infrastrukturalnych (brak szerokiej kampanii informującej o korzyściach z zastosowania BSP). Klient, inwestor nie ma odpowiedniej wiedzy, potrzebuje pomocy, gdyż nie zna standardów.

Ponadto nie można zapominać o trudnościach jakie inwestorzy napotykają podczas realizacji zamówień publicznych z wykorzystaniem BSP – jednym z potencjalnych rozwiązań mogłoby być realizowanie zamówień publicznych przez inwestorów w tzw. trybie innowacyjnym. Pani Pełnomocnik zasugerowała sporządzenie raportu (kompendium), w którym zostaną skonsolidowane wszystkie informacje istotne dla zastosowania BSP w projektach budowlanych. W tym celu zaproponuje powołanie zespołu roboczego i zwróci się do uczestników spotkania z prośbą o deklaracje udziału.