Audyt standaryzacyjny Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego w ULC - podsumowanie

W dniach 16-27 maja 2011 roku, Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA) przeprowadziła w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego audyt standaryzacyjny w obszarze techniki lotniczej (Part 21, Part 145, Part M, Part 66 i Part 147), a w dniach 23-27 maja 2011 r. audyt w obszarze licencjonowania personelu (FCL). Audyty te były prowadzone zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 736/2006 w sprawie zasad przeprowadzania inspekcji standaryzacyjnych przez EASA.

Opierając się na pozyskanych z Urzędu Lotnictwa Cywilnego dokumentach źródłowych (Raport AIR.PL.05.2011 oraz Raport FCL.PL.05.2011), przedstawiamy społeczności lotniczej syntetyczne wyniki tych audytów. Użyte w tej publikacji akronimy mają następujące znaczenie:

CE – jest to akronim ogólnego pojęcia (Critical Safety Element) używanego przez ICAO w światowym programie audytów bezpieczeństwa USOAP (Universal Safety Oversight Audit Programme) dla określenia zakresu badanej aktywności władz lotniczych.

AIR – jest generycznym oznaczeniem dla całego obszaru zdatności do lotu (Airworthiness) zdefiniowanego w rozporządzeniach WE Nr 216/2008, Nr 1702/2003 oraz Nr 2042/2003, który z kolei dzieli się na obszar początkowej zdatności do lotu (IAW – Initial Airworthiness) obejmujący wymagania przepisów Part 21 oraz obszar ciągłej zdatności do lotu (CAW – Continuing Airworthiness) obejmujący wymagania przepisów Part 145, Part M, Part 147 i Part 66.

FCL – jest generycznym oznaczeniem dla całego obszaru licencjonowania personelu latającego zdefiniowanego w rozporządzeniu WE Nr 216/2008 oraz w wymaganiach JAR-FCL 1,2,3,4 i JAR-FSTD.

Wyciąg z EASA Final Report Summary z audytów przeprowadzonych w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego w obszarze zdatności do lotu (AIR) w dniach 16-27 maja 2011 r. oraz licencjonowania personelu (FCL) w dniach 23-27 maja 2011r.

CE-1 (blok zagadnień obejmujących problematykę przepisów fundamentalnych, tzw. Legislacja) – w ocenie zespołów audytowych EASA Polska skutecznie wdrożyła prawo unijne w obu obszarach (AIR i FCL). W obszarze FCL Polska ma status wzajemnego uznawania licencji i certyfikatów aeromedycznych wydawanych zgodnie z wymaganiami przepisów JAR-FCL 1, FCL 2 oraz FCL 3.

CE-2 (blok zagadnień obejmujących problematykę przepisów przepisów wykonawczych) – w ocenie zespołów EASA Polska skutecznie wdrożyła wymagania i standardy unijne w tym zakresie, z wyłączeniem wymagań JAR-FCL 4 dot licencjonowania mechaników pokładowych, których Polska nie wdrożyła. Ponadto, EASA stwierdziła, że wdrożenie procedur JIP (Joint Implementation Procedures) w obszarze FCL nie jest kompletne.

CE-3 (obejmuje ocenę organizacji i wykonywania funkcji władzy lotniczej) – zespoły audytowe EASA uznały, że zasoby kadrowe (inspektorów ULC)
- w obszarze AIR są wystarczające dla realizacji postawionych im zadań, natomiast
- w obszarze licencjonowania (FCL), że są niewystarczające.

CE-4 (obejmuje ocenę szkoleń i kwalifikacji inspektorów władzy) – Zespoły audytowe EASA uznały, że:

Część inspektorów ULC nadzorujących organizacje Part 21 nie przeszła wymaganych szkoleń podstawowych i okresowych, w ostatnich 2 latach. Ten stan jest przyczyną szeregu dalszych nieprawidłowości w tym obszarze.

Inspektorzy MED (FCL) nadzorujący obszar medycyny lotniczej, mają wymagane kwalifikacje i szkolenia. Stwierdzono jednak, że format wydawanych certyfikatów medycznych nie spełnia aktualnych wymagań, a orzecznicy nie mieli dostępu do podręcznika proceduralnego z zakresu medycyny lotniczej (JIP MED.).

Inspektorzy FCL nie posiadają wymaganych w podręcznikach JIP szkoleń, w szczególności podstawowych i okresowych, oraz kwalifikacji i doświadczenia potrzebnych do wykonywania powierzonych im zadań. Dotyczy to także inspektorów zatrudnionych w ULC po interwencji Centralnego Biura Śledczego w następstwie podejrzeń korupcyjnych.

CE-5 (obejmuje ocenę jakości podręczników proceduralnych) – w obszarze AIR niektóre procedury zawarte w podręcznikach inspektorów AIR dot. Part M nie mają oparcia w obowiązujących przepisach (wykraczają ponad te wymagania). System dokumentacji w ULC nie zapewnia właściwej dostępności i śledzenia realizowanych procesów nadzoru.

W obszarze medycyny (MED) EASA nie znalazła dowodów na to, że wytyczne (procedury) zawarte w JIP zostały w ogóle wprowadzone.

W obszarze FCL podręcznik proceduralny Urzędu (PEL) nie był aktualizowany od 2009 r. w związku z czym nie zawiera zmian wniesionych od tego czasu do wymagań JAR-FCL 1 oraz FCL 2.

CE-6 (obejmuje ocenę wywiązywania się władzy z obowiązków licencjonowania, certyfikacji i autoryzacji osób i organizacji) – EASA uznała, że:

W obszarze AIR zarządzanie przez ULC pierwszym nadaniem uprawnień organizacji Part 21 oraz CAMO, jest niedostateczne. Ponadto, stwierdzono, że w tych organizacjach nadzór nad dostawcami i podwykonawcami usług jest niedostateczny oraz, że procesy nadawania uprawnień dla organizacji szkolenia techników obsługi (MTO) nie są w pełni zgodne z wymaganiami.

W obszarze FCL procesy stosowane przez ULC podczas certyfikacji, zatwierdzania i upoważniania organizacji szkoleniowych nie są w pełni zgodne z wymaganiami JAR–FCL. Nieprawidłowości dot. głównie procesów zatwierdzania szkoleń lotniczych i organizacji szkoleniowych oraz bieżącego nadzoru nad tymi ośrodkami Ponadto, stwierdzono, że stosowane w ULC wewnętrzne procedury licencjonowania są niedostateczne dla zapewnienia prawidłowości przebiegu procesów licencjonowania i certyfikacji i wymagają znaczących ulepszeń. W obszarze medycyny lotniczej zespół audytowy EASA potwierdził spełnianie przez Urząd wymagań JAR-FCL 3 z zastrzeżeniem braku wdrożenia i dostępności podręcznika proceduralnego JIP MED.

CE-7 (obejmuje ocene wykonywania przez władzę obowiązków nadzorowania i inspekcjonowania) – EASA oceniła, że w obszraze AIR prowadzony jest szczególowy nadzór, (łącznie z follow-up i programem ACAM), ale na przykładzie dwóch wizytowanych organizacji, miała wątpliwości, jeśli chodzi o zdolność ULC do zapewnienia ciągłego nadzoru nad ośrodkami szkolenia mechaników lotniczych.

W obszarze licencjonowania (FCL) EASA uznała, że głównym problemem Urzędu jest jakość i skuteczność nadzoru nad jednostkami szkoleniowymi oraz nieefektywny system planowania audytów i inspekcji, na który wpływ ma niedostateczna liczba wykwalifikowanego personelu (inspektorów). Ponadto, ULC oświadczył w kwestionariuszu przed-audytowym, że nie ma już w Polsce licencji narodowych, jednakże podczas audytu nie był w stanie wykazać, że wszystkie takie licencje zostały wycofane, co oznacza, że jakaś liczba ich posiadaczy może nadal z nich korzystać.

CE-8 (obejmuje ocenę działań interwencyjnych władzy) – W obszarze AIR system nadzoru ULC nie gwarantuje, że wszystkie wykryte w organizacjach nieprawidłowości są zamykane w wyznaczonym czasie oraz, że potem sprawdzana jest skuteczność ich usunięcia.

W obszarze AIR (IAW, CAW) zespoły audytowe EASA stwierdziły wystąpienie łącznie 22 nieprawidłowości, z których 20 zakwalifikowano do kategorii (c) – drobna niezgodność, a 2 do kategorii (d) – poważna niegodność. EASA wskazuje, że występujące problemy mają związek ze słabościami Urzędu w wywiązywaniu się z obowiązków licencjonowania, certyfikacji, autoryzacji oraz upoważniania osób i organizacji do prowadzenia określonych rodzajów działalności lotniczej (CE- 6) oraz w realizacji ciągłego nadzoru nad posiadaczami licencji, certyfikatów i upoważnień wydanych im przez ULC (CE-7). Szczegółowe definicje poszczególnych kategorii niezgodności podane są w rozporządzeniu WE Nr 736/ 2006.

W obszarze FCL (licencjonowanie i medycyna lotnicza) zespoły audytowe EASA stwierdziły wystąpienie w zakresie licencjonowania 16 nieprawidłowości, z których 10 nieprawidłowości zakwalifikowała do kategorii (c), a 6 do kategorii (d) i 8 obserwacji, jako wynik wizyt w nadzorowanych przez ULC organizacjach, a w zakresie medycyny lotniczej 2 nieprawidłowości, obie w kategorii (c) i 2 obserwacje w nadzorowanych organizacjach. EASA uznała, że Urząd ma problemy w zapewnieniu szkoleń, co negatywnie wpływa na kwalifikacje inspektorów licencjonowania (CE-4), a także ze wspieraniem procesów certyfikacji i licencjonowania personelu i organizacji szkoleniowych odpowiednimi podręcznikami proceduralnymi, szczególnie w odniesieniu do medycyny lotniczej (CE-5). Ponadto EASA wskazała, że Urząd ma też problemy z wywiązywaniem się z obowiązków licencjonowania osób i certyfikacji ośrodków (CE-6) oraz sprawowaniem nadzoru nad posiadaczami licencji i certyfikatów (CE-7).

EASA dokonała także rozliczenia realizacji zaległych, po wcześniejszych audytach z 2009 i 2010 roku, nieprawidłowościach potwierdzając skuteczne działania Urzędu w ich usuwaniu. Na podkreślenie zasługuje także wyróżniający stopień (ponad 94 %) reaktywności Urzędu na stwierdzone przez EASA nieprawidłowości.

Zgodnie z obowiązującymi zasadami, Urząd ma obowiązek realizacji zatwierdzonego przez EASA programu naprawczego w wyniku czego wszystkie stwierdzone podczas tych audytów nieprawidłowości i braki zostaną trwale i terminowo usunięte.

Jednak najważniejszym stwierdzeniem zespołów audytowych EASA jest potwierdzenie, że w audytowanej działalności Urzędu nie występują jakiekolwiek nieprawidłowości, które mogłyby bezpośrednio zagrażać bezpieczeństwu (Immediate Safety Hazards – ISH).

Należy też zauważyć, że wyniki osiągnięte przez ULC, są lepsze od średnich wyników uzyskiwanych przez zagraniczne nadzory lotnicze należące do strefy EASA w tych samych kategoriach, opublikowanych w dorocznym sprawozdaniu standaryzacyjnym EASA za rok 2010.

Redakcja ma nadzieję, że systematyczne publikowanie wyników syntetycznych każdego z audytów EASA w Urzędzie, stanie się od teraz dobrym obyczajem a z czasem, także tradycją i wyrazem szacunku dla oczekiwań społeczności lotniczej w Polsce, w czym redakcja będzie zawsze chętnie pośredniczyć.