Samoloty bez pilotów?

Parlament Europejski debatował 3 maja 2022 nt. sztucznej inteligencji w naszym codziennym życiu, począwszy od medycyny, poprzez ekologię, demokrację czy transport. Od kilku miesięcy pracuje parlamentarna komisja specjalna ds. (AI). Czy to oznacza, że coraz bliżej jesteśmy czasów, kiedy np. podróż samolotem na wakacje odbędzie się bez udziału pilota w kokpicie?

Sztuczna inteligencja (AI), jako kluczowa technologia, kształtuje obecną transformację cyfrową. Jako koncepcja obejmująca różnorodne technologie kierujące się danym zestawem celów zdefiniowanych przez człowieka i mająca pewien stopień autonomii w swoich działaniach. AI przetwarza dane, które otrzymuje, reaguje na nie, prowadząc do uczenia się, wnioskowania, planowania, podejmowania decyzji i kreatywności. Nie można lekceważyć wpływu AI na obecną transformację cyfrową. Będzie ona w dalszym stopniu przekształcać i usprawniać sposób w jaki pracujemy, komunikujemy się i przemieszczamy. W związku z tym AI wywiera wpływ na każdy sektor gospodarki i każdą część naszego codziennego życia.

Transport lotniczy a sztuczna inteligencja

Mamy już samochody, które mogą poruszać się bez kierowcy, co prawda zdarzały się już spektakularne wypadki takich pojazdów, ale jednak technologia ta nadal przyspiesza. Czy w takim razie pasażerskie samoloty mogłyby latać bez pilotów? Każdy pilot pewnie dziś popukał by się w głowę ... i nie chodzi tu o dostęp do technologii (ta już jest), ale o zwyczajne poczucie utraty pracy w przyszłości. Jednak tam gdzie opracowywane są kluczowe globalne regulacje, m.in w Parlamencie Europejskim, temat wjechał pod dyskusje. Co więcej istnieją już na świecie badania, start-up'y w tym sektorze gospodarki, które dzięki rozwojowi AI eliminują pilota z kokpitu samolotu. Stworzony przez kalifornijską firmę Xwing samolot Cessna Grand Caravan 208 w lutym 2021 roku odbył kołowanie z płyty postojowej, następnie start i lot, a na koniec lądowanie i kołowanie pod hangar bez obecności pilota w kokpicie.

Testy lotów bezzałogowych trwają. Z pewnością na początku transformacji latać będą samoloty cargo, ale kolejny etap to samoloty pasażerskie. Tu jednak pojawia się wątpliwość, szczególnie ze strony pasażerów, czy to aby bezpieczne? Dzisiaj myślą o tym naukowcy, ale i unijni eksperci. Największą bowiem przeszkodą jest zaufanie pasażerów do sztucznej inteligencji.

Wyobraźcie sobie dzisiaj sytuację, w której będąc na lotnisku dowiadujecie się, że samolot na Was oczekujący poleci dziś bez pilota, a nad bezpieczeństwem lotu czuwać będą komputery z zaimplementowaną sztuczną inteligencją. Chyba nie byłoby kompletu pasażerów, o ile w ogóle ktoś zdecydowałby się na taki lot.

W branży lotniczej u dwóch kluczowych producentów samolotów powstały już dwa modele automatyzacji lotów. Różni je poziom zaufania do działania samolotu. W modelu Boeinga system oparty jest na czynniku ludzkim. Gdy dochodzi do nieprawidłowości w funkcjonowaniu maszyny, stery musi przejąć człowiek, który wyłącza autopilota i steruje samolotem. W modelu Airbusa to system ma przejąć kontrolę w sytuacjach kryzysowych. Pilot ma tylko nadzorować maszynę.

Komisja Specjalna Unii Europejskiej ds. Sztucznej Inteligencji w Epoce Cyfrowej (AIDA) została ustanowiona, aby zaprezentować plan działania UE dotyczący AI, który obejmuje kroki, jakie musi podjąć Unia Europejska, by zareagować na te wyzwania gospodarcze i społeczne w ciągu następnych kilku lat. Stanowisko Komisji przedstawił 3 maja w Parlamencie Europejskim m.in. europoseł Radosław Sikorski.

Sztuczna Inteligencja nie powinna być demonizowana, roboty nie przejmą naszego życia. Ja jestem przekonany, że np. samochody kierowane przez sztuczną inteligencję będą bezpieczniejsze. Jako ludzie nie jesteśmy zbyt dobrzy w prowadzeniu pojazdów. - powiedział Sikorski.

Czy podobnie jest w lotnictwie... z historii wiemy, że najczęstszą przyczyną wypadków czy katastrof lotniczych jest jednak czynnik ludzki.

Zdaniem ekspertów z branży lotniczej, autonomiczne samoloty pojawią się dopiero w XXII wieku i nie dlatego, że technologia dziś na to nie pozwala, tylko dlatego, że pasażerowie będą wtedy na to gotowi. Technologia AI już jest w tym sektorze gospodarki. Teraz opracowywane jest prawodawstwo jej wykorzystania w naszym życiu.

PS.

W trakcie sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego 4 maja w Strasbourgu pojawił się także inny temat związany z branżą lotniczą. Posłowie są zaniepokojeni poważnym wpływem wojny na sektor lotniczy i ubolewają nad faktem, że Rosja, jawnie łamiąc międzynarodowe zasady lotnictwa cywilnego, zmusiła samoloty leasingowane od zagranicznych firm do ponownego zarejestrowania się w rosyjskim rejestrze samolotów. "Taka kradzież nie może być tolerowana" - mówią posłowie, domagając się natychmiastowego zwrotu tych samolotów ich prawowitym właścicielom.

Marcin Pampuch

Marcin Pampuch - jest pilotem samolotowym i szybowcowym w Aeroklubie Ziemi Piotrkowskiej. Organizator Międzynarodowej Wystawy Lotniczej FLY FEST w Piotrkowie Trybunalskim. W majowej sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego w Strasbourgu, gdzie omawiane były regulacje nt. Sztucznej Inteligencji, wziął udział jako wysłannik portalu dlapilota.pl