Z serii "Spotkania przy samolocie": Douglas DC-3, C-47, Lisunow Li-2

W dniu 14 kwietnia 2024 r. (niedziela), o godzinie 12.00 Muzeum Lotnictwa Polskiego zaprasza na kolejne spotkanie prowadzone przez Jana Hoffmanna.

Zaproszenie na opowieść o historii lotnictwa kierowane jest zarówno do młodzieży, jak i dorosłych.

Prowadzone będą rozmowy o amerykańskim samolocie Douglas DC-3, który w drugiej połowie lat 30-tych XX wieku odegrał dużą rolę w rozwoju lotnictwa komercyjnego. Jan Hoffmann opowie też o jego wersji wojskowej C-47, która stała się też podstawą rozwoju nowoczesnego lotnictwa transportowo-desantowego II wojny. Samolot był też produkowany na licencji w Japonii i ZSRR. Uczestnicy spotkania poznają historię powstania i rozwoju tej konstrukcji, dowiedzą się również o jego realizacji w ZSRR (Li-2).

Douglas DC-3 powstał jako rozwinięcie poprzedzającego go modelu DC-2. W odpowiedzi na zgłoszone przez linie lotnicze American Airlines zapotrzebowanie na samolot z miejscami leżącymi, przeznaczony do obsługi nocnych lotów transkontynentalnych na terenie USA, Douglas opracował pierwszą wersję DC-3, zwaną DST (Douglas Sleeper Transport). Samolot był wyposażony w 14 miejsc leżących. Obok DST powstała wersja "dzienna", mieszcząca 21 pasażerów.

Pierwszy lot odbył się 17 grudnia 1935, w 32. rocznicę pierwszego lotu braci Wright. Rozkładowe loty DST zostały zainaugurowane 18 września 1936. Samolot okazał się dużym sukcesem komercyjnym. Opinia kierownictwa American Airlines głosiła, że jest to pierwszy samolot zarabiający pieniądze na przewozie pasażerów, bez dotacji rządowych.

Podczas II wojny światowej wiele cywilnych DC-3 zostało wcielonych do wojskowych sił powietrznych. Na DC-3 latali piloci Polskich Sił Powietrznych służący w dywizjonach transportowych i specjalnego przeznaczenia, m.in. Anna Leska i Jadwiga Piłsudska. Jeden z egzemplarzy, o nazwie własnej "Spirit of Ostra Brama", był samolotem dyspozycyjnym Naczelnego Wodza WP gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Trzykrotnie samoloty Dakota wzięły udział w Operacji "Most", podczas której załogi startujące z Włoch lądowały na terenie okupowanej Polski.

Na konstrukcji cywilnego samolotu pasażerskiego Douglas DC-3 bazował amerykański samolot transportowy Douglas C-47 Skytrain znany także jako Dakota.

Po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych w grudniu 1941 do II wojny światowej część cywilnych samolotów Douglas DC-3 została zarekwirowana na potrzeby wojska. Na jego zamówienie rozpoczęto produkcję wersji transportowej C-47 z dużymi dwuczęściowymi drzwiami z lewej części kadłuba, wzmocnioną podłogą przedziału transportowego i kabiną przystosowaną do przewozu spadochroniarzy. Napęd samolotu stanowiły dwa silniki Pratt & Whitney R-1830-92 o mocy po 882 kW. Samolot mógł zabrać ładunek o masie do 4540 kg. W największej liczbie wyprodukowano wersję C-47A (5254 egz.).

Lotnictwo aliantów stosowało te samoloty na wszystkich frontach II wojny światowej do celów transportowych, ewakuacji rannych, przewożenia spadochroniarzy (28 skoczków), do misji specjalnych i holowania szybowców. Samoloty użyte zostały do zrzucenia spadochroniarzy nad Normandią i Holandią oraz zrzucały zaopatrzenie oddziałom w Ardenach. Wariant powietrznodesantowy używany był w Europie pod nazwą C-53 Skytrooper. W służbie brytyjskiej i w krajach Wspólnoty Brytyjskiej znany był jako Dakota lub Gooney bird (pol. Albatros).

Do najsłynniejszych zadań wykonanych przy użyciu tego samolotu należały udane akcje przechwycenia w czasie niskiego przelotu samolotu holującego Douglas C-47 nad szybowcem i zaczepienia na linę holowniczą szybowca transportowego Waco CG-4 stojącego na ziemi oraz poderwania go do startu. Na pokładzie C-47, w tylnej jego części zamontowano specjalną wyciągarkę z liną o długości 300m, którą operator rozwijał i zwijał w czasie operacji przechwycenia szybowca. W czasie działań wojennych wielokrotnie podrywano puste szybowce Waco z miejsc, z których niemożliwy byłby normalny start samolotu holującego wraz z szybowcem. W marcu 1945 pobliżu miejscowości Remagen w Niemczech po raz pierwszy przeprowadzono akcję poderwania szybowców Waco CG-4 samolotami C-47 z 25 rannymi żołnierzami amerykańskimi i niemieckimi na pokładzie szybowca. 28 czerwca 1945 przeprowadzono z udziałem Dakoty podobną akcję ewakuacji z niedostępnej dżungli 15 osób na jednej z wysp Nowej Gwinei.

W 1956 roku jedna z wersji Dakoty, R-4D-5L, była pierwszym samolotem, który wylądował na biegunie południowym.

W 1938 roku licencję na produkcję samolotu komunikacyjnego Douglas DC-3 zakupił ZSRR. Jego konstrukcja nie odpowiadała jednak w pełni wymaganiom użytkowników. Z tego powodu w biurze konstrukcyjnym Borysa Lisunowa dokonano adaptacji projektu. Obejmowała ona wzmocnienie konstrukcji płatowca i przystosowanie go do przewozu cięższych ładunków, zmieniono rozmieszczenie drzwi wejściowych, zmniejszono również rozpiętość płata i powierzchnię nośną. Przystosowano kadłub do instalacji grzbietowej wieżyczki strzeleckiej. Zmieniono napęd samolotu – zastosowano silniki M-62 o mocy 840 KM. Samolot otrzymał oznaczenie PS-84 i pod koniec 1939 roku uruchomiono jego produkcję w Wytwórni Lotniczej nr 84 w Chimkach pod Moskwą. Na początku 1941 roku zmieniono oznaczenie maszyny na Li-2. Ogółem wyprodukowano ok. 3000 sztuk samolotu w różnych odmianach, najwięcej – w wersji transportowej Li-2G (Li-2T). Produkcję zakończono na przełomie lat 1946 i 1947.
(Źródło: Wikipedia)

Na zdjęciu głównym: Douglas DC-3 należący do SAS w locie (fot. Towpilot, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons)