Rocznica oblotu szybowca IS-2 Mucha

Dziś przypada 76. rocznica oblotu polskiego szybowca treningowo-wyczynowego skonstruowanego w Instytucie Szybownictwa (późniejszy Szybowcowy Zakład Doświadczalny) w Bielsku Białej – IS-2 Mucha.

Ideą przyświecającą powstaniu Muchy było zbudowanie szybowca, który miał zastąpić używane w aeroklubach, poniemieckie Schneider Grunau Baby. Miała być to konstrukcja tania w masowej produkcji i użytkowaniu o dobrych osiągach w lotach treningowych i wyczynowych oraz prostej budowie.

W 1946 roku inżynier Franciszek Kotowski i inżynier Irena Kaniewska rozpoczęli pracę nad szybowcem wykorzystując doświadczenia zdobyte podczas prawie równolegle projektowanego innego szybowca Instytutu Szybownictwa IS-1 Sęp. Przy projektowaniu skrzydła przyjęto założenie określane jako "15 - 15 - 15" czyli 15 m rozpiętości, 15 m² powierzchni nośnej i 15 jednostek wydłużenia.

Gotowa Mucha (SP-561) po raz pierwszy wzniosła się w powietrze 24 kwietnia 1948 roku, za jej sterami siedział pilot doświadczalny Piotr Mynarski. Aby obniżyć koszty projektu używano wysokogatunkowego drewna sosny jedynie do budowy pasów dźwigara skrzydła i głównej wręgi kadłuba, z wysokogatunkowych stali stopowych wykonano tylko okucia główne.

Rok później, 21 maja 1949 r., oblatano wersję seryjną IS-2 Mucha-bis o numerze rejestracyjnym SP-887. W porównaniu z prototypami wprowadzono kilka zmian. Osłonę kabiny pilota zmieniono na jednoczęściową, odejmowaną w całości, zamiast kawałków bieżnika opony samochodowej, które amortyzowały przednią płozę szybowca, wprowadzono nadmuchiwaną dętkę. Pierwszych dziesięć Much-bis posiadało hamulce aerodynamiczne IAW (umieszczone na dolnej powierzchni skrzydeł) o napędzie korbowym opracowane w Instytucie Aerodynamicznym w Warszawie, wszystkie następne Muchy posiadały już zmienione hamulce o napędzie dźwigniowym. Wykonane z blachy, płytowe, opracowane w Instytucie Szybownictwa ze zmienionym mechanizmem ich otwierania. Umieszczono je po obydwu stronach skrzydeł.

Doświadczenia zebrane podczas używania odmiany seryjnej pozwoliły na dokonanie kolejnych modyfikacji szybowca. Poprawiono szczelność kabiny, zamontowano pod kadłubem kółko ułatwiające manewrowanie szybowcem na ziemi, usztywniono napęd hamulców aerodynamicznych, poprawiono zamontowanie usterzenia wysokości. Tak zmodyfikowany szybowiec otrzymał oznaczenie IS Mucha-ter i 10 października 1950 roku po raz pierwszy wzbiła się w powietrze (egzemplarz o numerze SP-1046). Na przełomie lat 1951/1952 Dział Wytrzymałościowo-Konstrukcyjny Instytutu Lotnictwa po przeprowadzeniu kontroli obliczeń, prób statycznych skrzydła i kadłuba oraz przeprowadzonych prób technicznych i badań w locie szybowca seryjnego IS-2 Mucha-ter wydał orzeczenie co do zdatności szybowca do lotu.

Łącznie zbudowano 135 egz. wszystkich wersji (zbudowano: 1 prototyp IS-2 Mucha, 20 egz. Mucha bis i 116 egz. Mucha ter. Jeden egzemplarz przekazano NRD.

Szybowce Mucha ter postawiły nasze szybownictwo na wysokim poziomie i pozwoliły uzyskać jedno z pierwszych miejsc na świecie. Na tych właśnie szybowcach w Polsce masowo zaczęto zdobywać srebrne i złote odznaki szybowcowe, a także ustanowiono wiele rekordów Polski i świata, np.:
– Andrzej Ziemiański (1953 r.) – przelot otwarty długości 615 km,
– Jan Gawęcki (1957 r.) – przelot otwarty długości 637 km,
– Rudolf Kopernok – przelot docelowo-powrót 500 km (Katowice-Leszno-Katowice).

Startujący na Muchach ter w zawodach piloci osiągnęli szereg wspaniałych wyczynów: 23 zawodników biorących udział w Szybowcowych Mistrzostwach Polski w Inowrocławiu w 1951 r. uzyskało przewyższenia 3000 m, w tym sześciu ponad 5000 m., w innym dniu tych Mistrzostw 15 zawodników ukończyło przelot docelowy Inowrocław-Lublin długości 347 km. W 1953 r. 26 zawodników startujących w Szybowcowych Mistrzostwach Polski w Lesznie zaliczyło trójkąt 300 km.

W 1965 r. niewielka liczba Much ter była jeszcze w użyciu w aeroklubach, ostatnie z nich skasowano w drugiej połowie lat 1960-tych.

W 1950 r. powstał pod kierunkiem inż. Władysława Okarmusa projekt ulepszonej Muchy ter oznaczony IS-2-50 Mucha 50, który nie został zrealizowany z powodu rozpoczęcia prac nad szybowcem SZD-12 Mucha 100.

Wersją rozwojową szybowca IS-2 Mucha był szybowiec doświadczalny IS-7 Osa.