PAŻP: ponad 740 mln zł w KPO na mobilność bezzałogową

Dzięki realizacji inwestycji wpisanych do Krajowego Plan Odbudowy Polska ma szansę stać się jednym z europejskich liderów w obszarze bezzałogowych statków powietrznych (BSP). Beneficjentami projektów z KPO wartych 164 mln euro są przedsiębiorcy, producenci BSP, operatorzy i piloci bezzałogowych statków powietrznych, służby porządku publicznego, samorządy, służba zdrowia, instytucje badawcze i naukowe.

Mobilność bezzałogowa na równi z technologiami kosmicznymi podwójnego wykorzystania została uznana przez polski rząd za technologię przełomową, która może odegrać znaczącą rolę w ramach odbudowy gospodarki po pandemii.

– Po zatwierdzeniu przez Senat i Komisję Europejską Krajowego Planu Odbudowy Polska przeznaczy 740 mln zł na rozwój bezzałogowej mobilności. 10 priorytetowych projektów wpisanych do KPO do realizacji przez kolejne 5 lat pozwoli Polsce to pozwoli utrzymać pozycję lidera w implementacji środowiska U-Space – informuje wiceminister infrastruktury Marcin Horała.

Polski Instytut Ekonomiczny szacuje, że wartość polskiego rynku dronów cywilnych w ciągu najbliższych 5 lat będzie na poziomie 3,26 mld złotych, a wartość wpływu integracji dronów do gospodarki w tym samym czasie sięgnie 576 mld złotych.

Wykorzystanie potencjału bezzałogowców, w tym dalsze zwiększanie popytu na realizację zadań z wykorzystaniem BSP, wymaga jednak wzmocnienia instytucji i stworzenia mocnych centrów kompetencji integrujących często rozdrobnione w tej chwili projekty i inicjatywy.

– Zgodnie z zapowiedzią szefowej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, 20% całego Funduszu Odbudowy będzie przeznaczone na cyfryzację. Polska wykorzysta tę szansę. Środki z Krajowego Programu Odbudowy pozwolą na rozwój z zachowaniem dynamiki gwarantującej Polsce pozostanie jednym z liderów w zakresie bezzałogowych statków powietrznych. Do 2026 roku możemy stworzymy w Polsce dojrzałe środowisko BSP, z obszarami U-space, które będzie stanowić najbardziej zaawansowane środowisko tego typu na świecie – mówi wiceminister infrastruktury Marcin Horała.

W ramach Komponentu A „Odporność i konkurencyjność gospodarki” Krajowego Programu Odbudowy, ma powstać infrastruktura do zarządzania ruchem bezzałogowych statków powietrznych (dronów), rozbudowa i wyposażenie centrów kompetencji, w tym specjalistycznych ośrodków szkoleniowych, centrów monitorowania, wsparcie wdrożeń i użytkowników końcowych.

Zgłoszone projekty podzielone zostały na 4 kluczowe grupy:

• Inwestycje fundamentalne dla środowiska U-space – wspierające rozwój zaawansowanych lotów BSP na masową skalę
• Inwestycje pro-rozwojowe – budowa Parku Technologicznego dla Dronów
• Projekty stymulujące rynek, w tym pilotaże
• Praktyczną implementację na rzecz służb porządku publicznego

Większość budżetu – ponad pół miliarda – może trafić do Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, która już dzisiaj wdraża pionierski i dotąd jedyny w Europie operacyjnie wdrożony w środowisko lotnicze system PansaUTM, bazujący na cyfrowej koordynacji lotów BSP oraz cyfrowym zarządzaniu wnioskami i zezwoleniami na takie loty. Raport Eurocontrol pokazuje, że Polska, na tle innych europejskich krajów, wypada wzorowo.

– Jednym z głównych celów Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej w zakresie bezzałogowych statków powietrznych są działania wspierające tworzenie w Polsce przyjaznego środowiska dla dalszego rozwoju rynku usług BSP, czyli realizacja koncepcji U-space, zakładającej bezpieczną i efektywną integrację lotnictwa załogowego i bezzałogowego. W ramach KPO PAŻP miałby realizować trzy kluczowe projekty: stworzenie infrastruktury w ramach Parku Technologicznego Dronów oraz zbudowanie Centrum Monitorowania i Dowodzenia służb porządku publicznego – Centrum Koordynacji. Ze względu na skalę projektów i ich innowacyjny charakter rozważa się także powołanie podmiotu odpowiedzialnego za rozwój obszaru mobilności bezzałogowej, który przejąłby zadania związane z organizacją przedsięwzięć inwestycyjnych – informuje minister Horała.

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej miałaby odpowiadać za stworzenie infrastruktury wspierającej rozwój zaawansowanych lotów BSP na masową skalę, w tym przede wszystkim:

• objęcie całej dolnej przestrzeni powietrznej Polski infrastrukturą naziemną do śledzenia ruchu BSP
• dofinansowanie dla użytkowników przestrzeni powietrznej zakupu infrastruktury do śledzenia pozycji statku powietrznego, dzięki czemu pozycja statków powietrznych realizujących loty w przestrzeni niekontrolowanej będzie również widoczna dla systemów związanych z koordynacją i zarządzaniem ruchem lotniczym, w tym  przede wszystkim dotyczących BSP.
• wytworzenie narzędzi teleinformatycznych do informowania systemów o intencjach ruchu załogowego (narzędzie dla użytkowników przestrzeni
• wdrożenie rozwiązań DTM (zarządzania ruchem dronów w dedykowanym wyodrębnionym obszarze powietrznym) dla lotów autonomicznych w kolejnych obszarach, w oparciu o wdrażane już usługi w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa DTM Autonomia
• rozwinięcie usługi „Ocena ryzyka lotów BSP – e-SORA,– która sprowadza się do pozyskania i przetwarzania danych o ruchu naziemnym wykorzystywanych w ocenie ryzyka BSP

W tej części projektu zakłada się też wprowadzenie rozwiązań technologicznych wspierających świadomość użytkowników przestrzeni w zakresie bezpiecznego jej wykorzystania oraz zapewniających taktyczną (on-line) niewerbalną koordynację – komunikację pilotów BSP z zarządcami określonej strefy.  Planowane jest  wytworzenie i rozwój aplikacji mobilnej, która będzie realizowała te funkcje. Jej stały rozwój pozwoli na dynamiczne reagowanie i dostosowywanie funkcjonalności do potrzeb rynku co z kolei pozwoli na najwyższy możliwy poziom obsługi operacji BSP.

Do końca trzeciego kwartału 2026 roku mają powstać trzy centra kompetencji w zakresie BSP oraz centrum monitorowania. Do tego czasu ma także zakończyć się także wdrożenie 10 projektów dotyczących lokalnej infrastruktury do zarządzania ruchem BSP.

Finansowanie z KPO zakłada także zbudowanie do 2026 roku Parku Technologicznego dla dronów w Poznaniu, wraz z budową i wyposażeniem laboratorium NaviLab oraz budową kompleksowego obszaru testowego z lotniskiem testowym NaviSpot.

– Celem projektu jest budowa zespołu ekspertów R&D, opracowanie modelowej infrastruktury naziemnej w Kąkolewie (poligon doświadczalny) oraz budowa obszaru testowego pomiędzy lotniskiem w Kąkolewie, a Ośrodkiem Kontroli Ruchu Lotniczego PAŻP w Wysogotowie, służącego opracowywaniu standardów urządzeń teleinformatycznych (naziemnych i mobilnych), montowanych na bezzałogowych statkach powietrznych. „Umożliwi to pełną integrację z systemem zarządzania załogowym ruchem lotniczym CPK. W ramach projektu powstanie model środowiska do zarządzania lotami autonomicznymi – informuje minister Horała.

Podobne projekty realizują już inne europejskie kraje. To np. SkyGate we włoskim Turynie, Eurocontrolowskie Experimental Centre (EEC) w Brétigny we Francja czy hiszpański BCN Drone Center w Barcelonie.

Budowa Parku Technologicznego dla Dronów będzie opierać się na wykorzystaniu nowego Ośrodka Kontroli Ruchu Lotniczego PAŻP w Poznaniu, co pozwoli na unikalną kombinację dostępnych obiektów i infrastruktury oraz zasobów ludzkich w jednym obiekcie.

W zapasowym ośrodku kierowania ruchem lotniczym w Poznaniu zostanie także ulokowane Centrum Koordynacji Zarządzania przestrzenią powietrzną małej wysokości dla realizacji zadań związanych z bezpieczeństwem publicznym i ochroną zdrowia.

– W ciągu 5 lat dzięki finansowaniu KPO powstanie inteligentne centrum monitorowania i dowodzenia oraz kontroli BSP dla służb porządku publicznego, oparte o wielowarstwowy model zarządzania przestrzenią powietrzną małej wysokości dla rozproszonego zarządzania ruchem BSP dla podmiotów realizujących zadania związane z bezpieczeństwem publicznym i ochroną zdrowia – informuje minister Horała.

Opracowane w ramach projektu (część teleinformatyczna) rozwiązanie systemowe (duża moc obliczeniowa i zaawansowane algorytmy wyznaczania tras i unikania kolizji, a także przekraczania stref poziomych) mają umożliwić wykonywanie lotów automatycznych i autonomicznych służb publicznych na szeroką skalę w mieście. Kluczowym elementem będzie zidentyfikowanie potrzeb poszczególnych instytucji i służb oraz wypracowanie niezbędnych dodatkowych funkcjonalności przy zachowaniu spójności koncepcji zarządzania lotów BSP w Polsce biorąc pod uwagę wdrożony w Polsce systemu do koordynacji lotów PansaUTM oraz moduły i usługi wypracowywane już w ramach unijnego programu Polska Cyfrowa.

W rezultacie powstanie „inteligentne” centrum monitorowania i dowodzenia oraz kontroli BSP dla służb porządku publicznego oparte o wielowarstwowy model zarządzania przestrzenią powietrzną małej wysokości dla rozproszonego zarządzania ruchem BSP dla podmiotów realizujących zadania związane z bezpieczeństwem publicznym i ochroną zdrowia. Zostanie także opracowane narzędzie do zarządzania trasami i antykolizyjnością o wysokich zdolnościach obliczeniowych i wydawania komend w czasie rzeczywistym. Projekt przewiduje także pilotaże systemów autonomicznych i automatycznych do działań w operacjach połączonych w mieście i współdziałanie w jednej ograniczonej przestrzeni działań.

Cyfryzacja procesów związana z zastosowaniem BSP ma przyczynić się do obniżenia wykorzystania pojazdów o napędzie konwencjonalnym. W znacznym stopniu ograniczy emisję gazów cieplarnianych i innych szkodliwych substancji. Ze względu na przewidziane uczestnictwo w projekcie GiOŚ i Służby Leśnej projekt wpłynie na ochronę środowiska poprzez wykorzystanie nowych narzędzi nadzoru i gospodarowania.

– Projekt stwarza potencjał liczony w tysiącach miejsc pracy dla pracowników o nowych kompetencjach. Aktualnie w Polsce, od 31 grudnia 2020r. ponad 50.000 osób dokonało obowiązkowej rejestracji jako pilot BSP zgodnie z wymogami przepisów unijnych. Do końca 2020r. odnotowano ponad 20000 wydanych świadectw kwalifikacji operatora BSP (wydane przez ULC). Wciąż istnieje zapotrzebowanie na nowe, coraz bardziej specjalistyczne kwalifikacje. Rozwój zastosowań BSP to także popyt na innowacyjne produkty a tym samym zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw – dodaje minister Horała.

Harmonogram realizacji komponentu A zakłada, że do końca 2022 roku wejdzie w życie ustawa w zakresie wsparcia mobilności bezzałogowej oraz zostanie przyjęty kompleksowy program rozwoju BSP. Odpowiedzialność za realizację spoczywa na dwóch resortach: MRPiT oraz MI.

***

Projekt Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) jest dokumentem programowym określającym cele związane z odbudową i tworzeniem odporności społeczno-gospodarczej Polski po kryzysie wywołanym pandemią COVID-19 oraz proponowane do realizacji reformy i inwestycje. Dokument stanowi podstawę ubiegania się o wsparcie z europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Recovery and Resilience Facility – RRF). Horyzont czasowy realizacji dokumentu zamyka się z końcem sierpnia 2026 r.