Blog Mikołaja Doskocza: Loty międzynarodowe z lotnisk lokalnych. Część 2

Rok temu pisałem pierwszy raz o możliwości wykonywania lotów międzynarodowych (czyli związanych z przekroczeniem granicy państwa – bez znaczenia czy w UE czy poza jej terenem). Artykuł jest dostępny TUTAJ (przeczytajcie, ponieważ nie będę powtarzał tu części argumentów).

Jednak w dalszym ciągu są problemy z interpretacją, tym bardziej, że jeszcze żaden organ czy sąd nie wypowiedział się wiążąco w tym temacie. Problem w ogóle wyszedł na jaw przy okazji wprowadzenia do naszego systemu prawnego nowej kategorii lotnisk – użytku publicznego niepodlegających certyfikacji. Ale wbrew pozorom, dotyczy on wszystkich lotnisk (poza certyfikowanymi przez EASA).

Jak to wygląda w AIP?

Wątpliwości wprowadza m.in. samo AIP VFR Polska, gdzie mamy klasyfikację lotnisk (VFR AD 1.1.). Zostały tam wyróżnione 4 kategorie lotnisk: certyfikowane, o ograniczonej certyfikacji, wyłączne oraz niepodlegające certyfikacji.

Pierwsze 3 kategorie są dopuszczone do ruchu:
• krajowego,
• UE,
• Międzynarodowego (o ile zostaną wpisane do rozporządzenia Rady Ministrów określającego lotniska międzynarodowe).

Lotniska publiczne niepodlegające certyfikacji zostały dopuszczone tylko do ruchu krajowego.

I powstaje problem, który czytając tylko AIP można rozumieć tylko w jeden sposób – z lotnisk publicznych niepodlegających certyfikacji nie można latać za granicę, ani przyjmować statków powietrznych, które wystartowały spoza naszego kraju.

Czy na pewno? Nie, jak zwykle są wyjątki, ale o nich trochę później.

Dlaczego w AIP tak to wygląda?

Ponieważ podstawowy przepis Prawa lotniczego, wprowadzający lotniska publiczne niepodlegające certyfikacji brzmi tak:

„Z lotnisk, o których mowa w ust. 7 [publicznych niecertyfikowanych], dopuszcza się wykonywanie następujących lotów w ruchu krajowym”. Pozostała treść artykułu 54 ust. 7b nie jest istotna w tym miejscu.

Słyszałem głosy, że skoro tak brzmi przepis, to nie można w ogóle wykonywać lotów międzynarodowych z lotnisk niepodlegających certyfikacji. Natomiast ze wszystkich innych (certyfikowane, ograniczona certyfikacja, wyłączne) już loty międzynarodowe są możliwe. Tyle, że takie stanowisko nie uwzględnia ważniejszego przepisu Prawa lotniczego:

art. 73 ust. 1, zgodnie z którym loty międzynarodowe mogą być wykonywane tylko z lotnisk międzynarodowych, oraz
art. 73 ust. 5, zgodnie z którym ograniczenie z ust. 1 nie odnosi się do lotów niehandlowych.

Dodatkowo w AIP VFR Polska mamy trzecią kategorię rodzaju lotów (poza krajowymi i międzynarodowymi) – loty wewnątrz UE. Nie do końca wiem, skąd się to wzięło, ponieważ w Prawie lotniczym i rozporządzeniu ws rejestru i klasyfikacji lotnisk, na których AIP opiera swoją klasyfikację[1], nie ma nic o lotach w UE – są tylko lotniska krajowe i międzynarodowe. Czyli polskie przepisy nie widzą innego rozróżnienia niż loty krajowe (domestic) i międzynarodowe (international). Nie ma w nich nic o lotach w obrębie UE. Wprowadzenie tej kategorii w AIP spowodowało tylko niepotrzebne zamieszanie.

Rozróżnienie w lotach w obrębie UE a poza jej granice ma znaczenie tylko w odniesieniu do przejść granicznych na lotniskach.

Loty międzynarodowe – z jakich lotnisk?

Jak doskonale wiemy, loty międzynarodowe mogą być wykonywane tylko z lotnisk międzynarodowych (art. 73 ust. 1 Prawa lotniczego). Lotniskiem międzynarodowym jest tylko takie lotnisko, które zostało wpisane do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia lotnisk międzynarodowych (aktualne TUTAJ). Czyli wszystkie lotniska, które nie są wpisane do rozporządzenia, mogą obsługiwać tylko ruch w Polsce.

Ale jak wyjaśniałem w poprzednim artykule, loty zagraniczne z lotnisk nieposiadających statusu międzynarodowych nie są zabronione zawsze. Ograniczenie dotyczy tylko lotów handlowych (przewóz osób, towarów, poczty). Każdy lot niehandlowy może być wykonany za granicę z każdego lotniska.

Przepis zawarty w art. 73 ust. 5 Prawa lotniczego zawiera odstępstwo od art. 73 ust. 1, zatem od przepisu regulującego tworzenie lotnisk międzynarodowych w ogóle. Odstępstwo dotyczy nie tylko wymogu wpisania lotniska do rozporządzenia, ale również wszystkich ustalonych w Prawie lotniczym wymagań dla takich lotnisk. Art. 73 ust. 1 reguluje tworzenie lotnisk międzynarodowych, które mogą być tworzone tylko zgodnie z przepisami całej ustawy przy czym wpisanie lotniska do Rozporządzenia RM ws lotnisk międzynarodowych jest końcowym etapem całego procesu – w pierwszej kolejności lotnisko musi spełniać pozostałe wymagania określone w przepisach dla lotnisk międzynarodowych. Skoro ust. 5 pozwala na wykonywanie lotów z lotnisk innych niż określone w ust. 1, to w konsekwencji odstępstwo dotyczy również podstawowych zasad dostępności lotniska, w tym tej określonej w art. 54 ust. 7b. Kluczowym warunkiem jest oczywiście niehandlowy charakter lotu.

Ograniczenie możliwości eksploatacyjnych lotnisk publicznych niepodlegających certyfikacji tylko do lotów krajowych ma ten skutek, że w obecnym stanie prawnym nie będzie ono mogło uzyskać statusu lotniska międzynarodowego ze wszystkimi przywilejami z tego płynącymi (zagraniczny przewóz lotniczy). Nie zamyka to jednak w żaden sposób drogi do wykonywania niehandlowych lotów międzynarodowych w zgodzie z art. 73 ust. 5 Prawa lotniczego.

To samo dotyczy lotnisk o ograniczonej certyfikacji i wyłącznych – do momentu wpisania ich w rozporządzenie RM, mogą się z nich odbywać tylko loty niehandlowe.

Lotnisko publiczne niepodlegające certyfikacji ma tylko takie ograniczenie, że nie zostanie ono nigdy lotniskiem międzynarodowym, a więc nie będzie możliwości wykonywania z niego lotów handlowych międzynarodowych.

Jak „wyprostować” wątpliwości?

Nie da się ukryć, że przed wprowadzeniem lotnisk publicznych niecertyfikowanych nikt nie zastanawiał się za bardzo nad omawianym problemem. Z perspektywy roku widać, że przepisy wprowadzające te lotniska nie zostały najlepiej skonstruowane (skoro są wątpliwości, to gdzieś leży błąd). Ale moim zdaniem da się wyprostować całą sytuację bez kolejnej zmiany ustawy – chociażby przez dodanie w AIP VFR Polska informacji, że „ograniczenie do lotów krajowych (domestic) nie dotyczy lotów niehandlowych”, co byłoby zgodne z art. 73 ust. 5 Prawa lotniczego. Myślę, że powinni to zainicjować zarządzający lotniskami.

Inną sprawą jest, że lotniska publiczne niepodlegające certyfikacji były w założeniu narzędziem tymczasowym, służącym uniknięciu płacenia podatków. Docelowo miały one zmienić się w lotniska publiczne o ograniczonej certyfikacji, ale jak widać założenia sobie – rzeczywistość sobie.

Nie zmienia to jednak faktu, że loty niehandlowe mogą być wykonywane zarówno na lotniskach publicznych o ograniczonej certyfikacji, niecertyfikowanych jak i wyłącznych.
_____________________________
[1] Dokładnie § 2 pkt. 1 i 2 rozporządzenia MTBiGM z 5 lipca 2013 r. w sprawie klasyfikacji lotnisk i rejestru lotnisk (Dz. U. z 2012 r., poz. 810).

Mikołaj Doskocz, radca prawny prowadzący Kancelarię Prawa Lotniczego – LATAJ LEGALNIE. Specjalizuje się w prawie lotniczym i obsłudze przedsiębiorców lotniczych. Prowadzi blog o prawie lotniczym www.latajlegalnie.com