Jednolita europejska przestrzeń powietrzna: na rzecz bardziej zrównoważonego i odpornego zarządzania ruchem lotniczym

Komisja Europejska zaproponowała 22 września br. ulepszenie ram regulacyjnych jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej, które idzie w ślad za Europejskim Zielonym Ładem. Celem jest unowocześnienie zarządzania europejską przestrzenią powietrzną oraz ustanowienie bardziej zrównoważonych i wydajnych tras lotu. Może to skutkować zmniejszeniem nawet o 10 proc. emisji z transportu lotniczego.

Powodem przedstawienia tego wniosku jest fakt, że w związku z gwałtownym spadkiem ruchu lotniczego spowodowanym pandemią koronawirusa potrzebna jest większa odporność naszego zarządzania ruchem lotniczym. Można ją osiągnąć, ułatwiając dostosowanie przepustowości ruchu do popytu.

Komisarz ds. transportu Adina Vălean oświadczyła: Samoloty czasami krążą między różnymi blokami przestrzeni powietrznej, przez co zwiększają się opóźnienia i zużycie paliwa. Sprawny system zarządzania ruchem lotniczym oznacza bardziej bezpośrednie trasy i mniejsze zużycie energii, co prowadzi do zmniejszenia emisji i obniżenia kosztów dla naszych linii lotniczych. Przedstawiony dziś wniosek dotyczący przeglądu jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej nie tylko przyczyni się do zmniejszenia emisji lotniczych nawet o 10 proc. dzięki lepszemu zarządzaniu trasami lotu, lecz także pobudzi innowacje cyfrowe poprzez otwarcie rynku usług w zakresie danych w tym sektorze. Dzięki nowym proponowanym przepisom pomagamy naszemu sektorowi lotnictwa w realizacji dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej.

Brak dostosowania przepustowości kontroli ruchu lotniczego spowodowałby dodatkowe koszty, opóźnienia i emisje CO2. W 2019 r. same opóźnienia kosztowały UE 6 mld euro i doprowadziły do nadwyżki CO2 wynoszącej 11,6 mln ton (Mt). Tymczasem zobowiązanie pilotów do wykonywania lotów w zatłoczonej przestrzeni powietrznej zamiast przyjmowania bezpośredniego toru lotu pociąga za sobą niepotrzebne emisje CO2. To samo dzieje się, gdy linie lotnicze korzystają z dłuższych tras w celu uniknięcia stref pobierania opłat o wyższych stawkach.

Europejski Zielony Ład, ale także nowe osiągnięcia technologiczne, takie jak szersze wykorzystanie dronów, sprawiły, że cyfryzacja i dekarbonizacja transportu znalazły się w centrum polityki UE w dziedzinie lotnictwa. Ograniczenie emisji pozostaje jednak poważnym wyzwaniem dla lotnictwa. Jednolita europejska przestrzeń powietrzna umożliwia zatem optymalne wykorzystanie przestrzeni powietrznej w Europie i zastosowanie nowoczesnych technologii. Zapewnia ona wspólne zarządzanie siecią współpracy, dzięki któremu użytkownicy przestrzeni powietrznej mogą korzystać z tras optymalnych pod względem środowiskowym. Umożliwi ona także świadczenie usług cyfrowych, które niekoniecznie wymagają obecności lokalnej infrastruktury.

Aby służby zarządzania ruchem lotniczym były bezpieczne i racjonalne pod względem kosztów, Komisja proponuje następujące działania:

• wzmocnienie europejskiej sieci i zarządzania nią w celu uniknięcia zagęszczenia ruchu i nieoptymalnych tras lotniczych;
• promowanie europejskiego rynku usług w zakresie danych niezbędnych do lepszego zarządzania ruchem lotniczym;
• usprawnienie regulacji gospodarczej służb ruchu lotniczego zapewnianych w imieniu państw członkowskich w celu pobudzenia stabilności i odporności;
• poprawa koordynacji w zakresie definiowania, opracowywania i wdrażania innowacyjnych rozwiązań.

Dalsze działania

Obecny wniosek zostanie przedłożony Radzie i Parlamentowi do rozpatrzenia, a Komisja ma nadzieję, że procedura ta zostanie niezwłocznie sfinalizowana.

Następnie, po ostatecznym przyjęciu wniosku, konieczne będzie przygotowanie, wraz z ekspertami, aktów wykonawczych i delegowanych w celu rozwiązania kwestii bardziej szczegółowych i technicznych.

Kontekst

Inicjatywa jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej została uruchomiona w 2004 r. w celu zmniejszenia fragmentacji przestrzeni powietrznej w Europie oraz w celu poprawy skuteczności zarządzania ruchem lotniczym pod względem bezpieczeństwa, przepustowości, efektywności kosztowej i ochrony środowiska. Wniosek dotyczący przeglądu jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej (SES 2+) został przedstawiony przez Komisję w 2013 r., ale negocjacje w Radzie przedłużały się od 2015 r. W 2019 r. powołano grupę mędrców, składającą się z 15 ekspertów w tej dziedzinie, aby ocenić obecną sytuację i przyszłe potrzeby w zakresie zarządzania ruchem lotniczym w UE, co zaowocowało kilkoma zaleceniami. Następnie Komisja zmieniła swój tekst z 2013 r., wprowadzając nowe środki, i opracowała odrębny wniosek dotyczący zmiany rozporządzenia podstawowego w sprawie EASA. Nowym wnioskom towarzyszy przedstawiony dokument roboczy służb Komisji – LINK.