List Otwarty w sprawie bezpieczeństwa wykonywania operacji lotniczych

Niniejszym publikujemy List Otwarty w sprawie bezpieczeństwa wykonywania operacji lotniczych, który został wystosowany przez Grzegorza Brychczyńskiego, niezależnego eksperta lotniczego, do Pana Mateusza Morawieckiego, Prezesa Rady Ministrów, Pana Andrzeja Adamczyka, Ministra Infrastruktury, Pana Piotra Samsona, Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz Pana Bogdana Rzońcy, Przewodniczącego Sejmowej Komisji Infrastruktury.

Szanowni Panowie

Z należytym szacunkiem i  atencją powalam się zwrócić do Panów  z informacją, że polskie środowisko lotnicze  sektora General Aviation  rozpoczyna nowy sezon lotniczy, w którym kwantyfikator bezwarunkowy dotyczący bezpieczeństwa wykonywania operacji lotniczych będzie powszechnie  respektowany i realizowany.

W kontekście powyższego stwierdzenia w imię odpowiedzialności Organów Państwa mających obowiązek stać na straży bezpieczeństwa swoich obywateli, sądzę, że jest konieczne i pilne pochylenie się  nad  rozwiązaniami prawno - organizacyjnymi  dotyczącymi zagwarantowania szeroko i wielowątkowego  bezpieczeństwa wykonywania działalności lotniczej, leżących w kompetencjach Organów  stanowiących.

Stan wielomiesięcznych prac Organów Państwa, nie mogących znaleźć pilnego rozwiązania prawno - organizacyjnego  w postaci nowelizacji Prawa Lotniczego, które pozwoliło by na czytelne i zgodne z prawem działanie polskiego lotnictwa w obszarach nie tylko operacji lotniczych, ale również w zakresie szeroko rozumianej techniki lotniczej i transportu lotniczego jest wysoce niepokojący.

Po koniec ubiegłego roku na zapytanie Pana Bogdana Rzońcy Przewodniczącego Sejmowej Komisji Infrastruktury, MINISTER INFRASTRUKTURY I BUDOWNICTWA przy piśmie dnia 14 listopada 2017 r. był uprzejmy Pana Posła  poinformować;

……… w odpowiedzi na pismo z dnia 20 października 2017 r. zawierające prośbę o udzielenie informacji co do wniosku Pana Grzegorza Brychczyńskiego z dnia 2 października 2017 r. w sprawie nowelizacji ustawy - Prawo lotnicze, uprzejmie informuję, że prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze w zakresie przekazania nadzoru nad urządzeniami latającymi zostały zawieszone.

Obecnie resort infrastruktury, zauważając, że obowiązujące przepisy nie stwarzają warunków do rozwoju małego lotnictwa, przystąpił do opracowania zmiany rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 r w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy - Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków (Dz. U. z 2016 r. poz. 1993), zwanego dalej rozporządzeniem o wyłączeniu.

Należy zauważyć, że zmiana rozporządzenia o wyłączeniu to wyjście naprzeciw oczekiwaniom środowiska lotniczego oraz wynik doświadczeń stosowania przepisów obecnego rozporządzenia, które wskazują na konieczność doprecyzowania obowiązujących przepisów. Projektowane rozporządzenie zredukuje administrację oraz biurokrację w całym systemie, co w rezultacie przełoży się na dynamiczniejszy rozwój sektora małego lotnictwa.

Podstawą do zmiany rozporządzenia w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy - Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków jest upoważnienie ustawowe zawarte w art. 33 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2017 r. poz. 959 i 1089), w myśl którego minister właściwy do spraw transportu, w drodze rozporządzenia, wydanego w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej, ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz z ministrem właściwym do spraw edukacji i sportu, z zachowaniem wymagań bezpieczeństwa lotów i przepisów międzynarodowych, może wyłączyć zastosowanie niektórych przepisów niniejszej ustawy oraz przepisów wydanych na jej podstawie do niektórych rodzajów statków powietrznych, o których mowa w załączniku II do rozporządzenia nr 216/2008/WE……….

Przed kilkoma dniami  Pan Minister Andrzej Adamczyk  poinformował o priorytetach jego resortu w 2018 roku w zakresie działów transport i łączność w odpowiedzi na interpelację posła Krzysztofa Truskolaskiego, cytat;

……..Obecnie trwają również prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw (UC 32). Celem tego projektu jest dostosowanie obowiązujących przepisów ustawy z 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze do nowych lub znowelizowanych aktów prawa UE. Projekt ma charakter przekrojowy – projektowane zmiany dotyczą lotnisk, ochrony lotnictwa cywilnego, operacji lotniczych, personelu lotniczego, praw pasażerów, techniki lotniczej, transportu lotniczego, zarządzania bezpieczeństwem oraz żeglugi powietrznej. Projekt znajduje się na etapie rozpatrzenia przez Komisję Prawniczą w Rządowym Centrum Legislacji. Przyjęcie projektu przez Radę Ministrów powinno nastąpić do końca I kwartału 2018 r. Uchwalenie ustawy będzie powodowało konieczność wydania przez ministra właściwego do spraw transportu 26 aktów wykonawczych……   

W świetle przytoczonych cytatów rodzi się pytanie  jaki jest prawdziwy stan procedowania Ustawy Prawo Lotnicze w świetle  dokumentu UC 32 - Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw. Projekt ustawy o zmianie ustawy  (LINK) wymieniania w dokumencie osobę odpowiedzialną za opracowanie projektu. Na dzień dzisiejszy Pan Marek Chodkiewicz Podsekretarz Stanu MI, w wyniku zmian organizacyjnych w Resorcie za ten projekt jak sadzę, już nie odpowiada.

Śledząc o kilkunastu miesięcy proces prac na nowelizacją ustawy i niektórymi rozporządzeniami dotyczącymi szczególnie lotnictwa General Aviation, sygnalizowałem wielokrotnie listownie Organom Państwa głębokie zaniepokojenie przeciągającym się niestety procesem regulacji prawnych. W wyniku tych sygnałów  trudno mi się jest  zgodzić z udzielaną mi odpowiedzią nie wprost, lecz sprowadzającą się jednak do konkluzji ‘’BRAK WOLI POLITYCZNEJ DO PILNEGO PROCEDOWANIA TEGO TEMATU’’

W ubiegłym roku skierowałem do Przewodniczącego Sejmowej Komisji Infrastruktury list którego fragment cytuję  ……….Zatwierdzony w trakcie posiedzenia Komisji - Plan Pracy Komisji na pierwsze półrocze 2017, nie wzbudza entuzjazmu związanego z merytorycznym pochyleniem się Ustawodawcy nad problemami związanymi z funkcjonowaniem polskiej branży lotniczej i koniecznymi w opinii szeroko rozumianego środowiska lotniczego zmianami w obszarze prawa i rozwiązań funkcjonalnych dotyczących tego sektora gospodarki.

Pozwalałam sobie zauważyć, że proponowany na luty 2017 punkt obrad KI ’’Informacja Ministra Infrastruktury i Budownictwa na temat warunków i perspektyw rozwoju lotnictwa cywilnego w Polsce oraz kondycji finansowej lotnisk regionalnych, w świetle inwestycji planowanych na lata 2014-2020,  jest  powieleniem tematu z roku ubiegłego roku  z kwietnia,  a tytuł informacji został zdefiniowany w sposób następujący ‘’Informacja Ministra Infrastruktury i Budownictwa na temat strategii rozwoju polskich lotnisk w świetle konkurencyjnego rynku przewoźników i dostępnej infrastruktury w roku 2016’’…..
 
W roku bieżącym w zatwierdzonym Planie Pracy Komisji Infrastruktury można wyczytać tematy planowanych obrad na wyznaczone w maju br. posiedzenie KI, które  obejmuje dwa tematy lotnicze;

Poz.23   
I.    Informacja Ministra Infrastruktury na temat Strategii rozwoju rynku lotniczego w Polsce.
II.    Informacja Ministra Infrastruktury, Ministra Finansów, Ministra Inwestycji i Rozwoju oraz Pełnomocnika Rządu do spraw Centralnego Portu Komunikacyjnego na temat planów i realizacji wielkich projektów infrastrukturalnych w Polsce. Referują: Minister Infrastruktury, Minister Inwestycji i Rozwoju, Minister  Finansów Pełnomocnik Rządu do spraw Centralnego Portu Komunikacyjnego.

Niewątpliwie proponowane tematy posiedzenia Komisji to ważny asumpt do dokumentu podstawowego jakim mając nadzieję będzie  Rządowa Strategia dla  Lotnictwa Cywilnego której, de facto wciąż brakuje.

W strategii takiej, zgodnie z sugestiami płynącymi z środowisk naukowych, jak i ekspertów gospodarczych zajmujących się transportem warto  wziąć pod  uwagę funkcjonowanie polskiej gospodarki i wynikających z tego faktu uwarunkowań dotyczących globalnego międzynarodowego funkcjonowania lotniczego sytemu transportowego, uwzględniającego  plany rozwojowe innych gałęzi transportu oraz usytuowanie transportu lotniczego jako elementu logistycznego łańcucha transportu i dostaw. Chodzi tu o zapewnienie intermodalności oraz umieszczenie transportu lotniczego w szerszym kontekście rozwoju regionalnego i planów zagospodarowania przestrzennego nowoczesnej gospodarki  narodowej w wymiarze  globalnym.

Żeby tak się stało w pracach legislacyjnych nie należy jednak tracić z pola widzenia środowiska lotniczego General Aviation. Sektor ten jest bowiem  fundamentem, na którym opiera się podstawa biznesu lotniczego współbudującego polskie PKB. Jest to praca tego sektora związana ze szkoleniem lotniczym  kadr personelu lotniczego, zapewniającego zdatność obsługi i wreszcie rynkowa oferta Polskiego Przemysłu Lotniczego – nie mylić z Przemysłem Lotniczym w Polsce.

To w tym środowisku szkoli się od podstaw przyszły personel lotniczy - dowódców statków powietrznych lotnictwa komercyjnego, woskowego, gospodarczego, ratowniczego jak i specjalistów w podstawowym zakresie utrzymania zdatności do lotu statków powietrznych, oraz służb ruchu lotniczego. Tak więc podmiotem funkcjonowania operacyjnego szeroko rozumianej branży lotniczej są abiturienci Ośrodków Szkolenia Lotniczego wywodzący się  lotnictwa General Aviation. 

Nie wszystkie regulacje prawne dotyczące przynajmniej środowiska General Aviation muszą być regulowane z poziomu projektowanej zmiany Ustawy Prawo Lotnicze.

Pozwolę sobie w tym miejscu przytoczyć wypowiedź przedstawiciela Rządu na posiedzeniu Sejmowej Komisji Infrastruktury w dniu  6 lipca 2016 r.

Pan Jerzy Szmit Podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa miedzy innymi zadeklarował pilne dziania Rządu w sprawie wydania regulacji prawnych na poziomie Rozporządzenia,  na które zezwala stan prawa w aktualnie obowiązującym Prawie Lotniczym, a które dotyczą  części sektora General Aviation, którego bazowymi problemami  do końca 2017 roku będą uregulowane:

• Wyłączenia z pod nadzoru ULC problematyki lotnictwa ultralekkiego,
• Podniesienie wszystkim statkom powietrznym maksymalnej masy startowej (MTOM) do 600 kg, które  określane są  w klasyfikacji statków powietrznych jako "urządzenia latające"
• Możliwość przekazania przez ministra właściwego do spraw transportu  merytorycznego nadzoru nad funkcjonowaniem lotnictwa ultralekkiego w ręce wybranego w drodze konkursu  Organizacji pozarządowej (ang. non-government organization, popularny skrót NGO)   w tym pełnomocnictwa do :

1.Wydawania i cofania dokumentów poświadczających:

• zdatność do lotu,
• dopuszczenie do lotu,
• kwalifikacje i uprawnienia personelu do wykonywania operacji lotniczych i do obsługi,

2.Prowadzenia ewidencji urządzeń latających i personelu,
3.Nadzoru nad projektowaniem, budową, oceną zdatności do lotu, szkoleniem i eksploatacją,
4. Kontroli przestrzegania przepisów dotyczących urządzeń latających.

Niestety nie stało się tak jak Rząd deklarował, a wręcz przeciwnie stwierdzenie Ministra w cytowanym powyżej akapicie……. Prawo lotnicze w zakresie przekazania nadzoru nad urządzeniami latającymi zostały zawieszone…….

Rodzi się więc pytanie, czy wobec wiarygodności i ciągłości funkcjonowania Organu Państwa, sprawy personalne stanowią prymat nad warstwą merytoryczną?

Dla zobrazowania mimo wszystko nie zachwianej wiary o w merytoryczną ciągłość działania  ministra właściwego do spraw transportu  przytaczam w tym miejscu dwa dokumenty rządowe;

1.     PKBWL _ 1959/17 (W, 05.08.2017 r., Rybno Kolonia). Dotyczy: Spadku mocy silnika w samolocie Topaz KR 030. Po przyziemieniu samolot uderzył w drzewa. Informacja o zdarzeniu 1959/17.

Według orzeczenia PKBWL,  
Pierwszy lot z pasażerem pilot próbował wykonać około godziny 14:30 LMT. Po poprawnym rozbiegu samolot oderwał się od ziemi jednak ze względu na spadek mocy silnika nie wznosił się. Po przyziemieniu samolot uderzył w drzewa i uległ uszkodzeniu. Pasażer został lekko ranny, a pilot nie doznał żadnych obrażeń

Przyczyna zdarzenia lotniczego:

Nie ustalono bezpośredniej przyczyny utraty mocy silnika.

Okoliczności sprzyjające:

1. Zwiększona masa statku powietrznego (dodatkowy pasażer).
2. Wysoka temperatura powietrza.

2.    ULC -  dniu 5 lutego 2018 r. została opublikowana informacja Prezesa ULC dotycząca wprowadzenia zaleceń profilaktycznych dla użytkowników samolotów ultralekkich z zabudowanym systemem ratowniczym.

W związku ze zdarzeniem, do jakiego doszło na ultralekkim samolocie typu 3Xtrim ULTRA 450 z zabudowanym balistycznym spadochronowym systemem ratowniczym typu GRS, podczas którego po aktywowaniu systemu w powietrzu czasza spadochronu pozostała w pokrowcu, a samolot uległ uszkodzeniu w wyniku twardego lądowania, postanowiono ostrzec wszystkich użytkowników samolotów z systemami GRS/BRS* o możliwości wystąpienia tego typu zagrożenia. Ustalenia Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych (PKBWL) zawarte w raporcie końcowym wskazały, że przyczyną nierozwinięcia się spadochronu było pochłonięcie znacznej części energii rakiety na wyrwanie oszklenia otworu w poszyciu kadłuba (przewidzianego na wyrzut rakiety ze spadochronem w pokrowcu na zewnątrz samolotu), w rezultacie czego spadochron wyrzucony na zewnątrz samolotu nie wydostał się z pokrowca i nie rozwinął. Jako czynnik sprzyjający zaistniałej sytuacji wskazano na zastosowanie uszczelki wokół oszklenia otworu wyrzutu, która ulegając stwardnieniu pod wpływem czynników środowiskowych i eksploatacyjnych mogła przyczynić się do osłabienia skuteczności działania rakiety systemu.

Jakie z tych wymienionych ”przypadków” nasuwają się wnioski?????

Zdarzenie 1959/17, utarta mocy silnika - konkluzja jest następująca. Dość!!! w majestacie prawa (aktualnie dopuszczalny ciężar startowy 450 kilogramów) oszukiwania się wzajemnego - Polski Nadzór Lotniczy versus polscy użytkownicy ultralekkich urządzeń latających.

Bardzo celnie problem "600 kilogramów" ujął Pan Krzysztof Krawcewicz w Przeglądzie Lotniczym ……..’’Póki co, jak  samolocik lub helikopterek o masie własnej 330 kg zatankować paliwem, niechby tylko 20 litrami (14 kg) po czym wrzucić bagaż do pojemnej!? przestrzeni bagażowej dajmy na to nawet 4 kg i wsiąść w dwóch tęgich chłopa, to okaże się że każdy z nich w ubraniu, butach i słuchawkach może ważyć co najwyżej... 51 kg . To się chyba nazywa anemia. Na szczęście nikt nie będzie nas ważył ponieważ póki co Polski Nadzór Lotniczy ma duży problem związany z nadzorem, więc się startuje i to bez wyrzutów sumienia, że samolot jest przeciążony. Narusza się tylko coraz bardziej pusty przepis, za co jedynie ubezpieczyciel, w razie wypadku, nie wypłaci, a i Prokurator będzie miał zajęcie’’……

A co z latającymi w ilości ok 300 ultrlajtami będącymi w posiadaniu polskich pilotów  i latających na obcych znakach nad którymi polski nadzór lotniczy nie ma kontroli ?????????.

Dalej już nie tylko zdziwienie lecz dramatyczne pytanie  o realne  moralne a przede wszystkim karne zagrożenie kariery wszystkich instruktorów szkolących na ultralajtach BEZPRAWNIE (biorąc pod uwagę choćby kontrowersyjny masę startową  tych statków powietrznych).  

Podniesienie limit masy startowej do 600 kg, da ultralajtom nowe przyspieszenie i odmieni lotnictwo. Potencjał rozwoju szczególnie dla Polskiego Przemysłu Lotniczego, czyli popyt na tak zdefiniowane samoloty i śmigłowce dla każdego - będzie stale rósł. A i legislacja jak się należy domyślać, zacznie oddawać swe prerogatywy dotyczące większej  swobody funkcjonowania na rzecz Stowarzyszeń Lotniczych i Lotniczych Organizacji.

Przez ostatnie 20 lat zebrano mnóstwo doświadczeń z ultralajtami. Potrzeba jednak WOLI POLITYCZNEJ i dbałości przez Organy Państwa o bezpieczeństwo operacji lotniczych.  

Przypadek związany z systemem ratowniczym. Ewidentny brak nadzoru  w zakresie ultralekkich urządzeń latających dotyczący problemu zdatności do lotu.

Te dwa przypadki mają wspólny mianownik. Wobec braku oględnie nazywając MOCY PRZEROBOWEJ Urzędu Lotnictwa Cywilnego, wskazanym jest z odpowiednim namysłem legislacyjnym i pogłębioną dyskusja merytoryczną,  tak szybko jak to możliwe doprowadzić do wydania Rozporządzenia zgodnie z dyspozycją Art. 22 pkt 3 obowiązującego Prawa Lotniczego.

Polskie środowisko lotnicze  z uznaniem powita współpracę w istotnych dla tego środowiska działaniach legislacyjnych i organizacyjnych dotyczących branży lotniczej. Deklarujemy merytoryczne i profesjonalne wsparcie   w przygotowaniu rozważań dotyczących przedłożeń przygotowywanych  przez odpowiedzialne za polskie lotnictwo organy i komórki administracji rządowej.  Merytoryczne i specjalistyczne  wsparcie  z całą pewnością będzie sprzyjać  współpracy w myśl zasady  dbania o spójność systemu polskiego prawa i prawidłowy przebieg procesu legislacyjnego.

Jakość otoczenia regulacyjnego stanowi jeden z podstawowych wymiarów funkcjonowania nowoczesnego państwa prawa. Rezultatem działań prowadzonych w ramach rządowego ”Programu Lepsze Regulacje” mają być proste, jasne, stabilne i przewidywalne ramy legislacyjne. Oznacza to mniejszą biurokrację, co w konsekwencji zwiększa szanse Polski na szybszy rozwój gospodarczy.

W Programie  przedstawiano standard zawierający spójne wymagania. Odnosi się on do się do analizy przewidywanych i faktycznych skutków regulacji podczas całego cyklu jej kształtowania, począwszy od identyfikacji problemu wymagającego interwencji, a skończywszy na analizie funkcjonowania obowiązujących regulacji. Świadczy to o coraz większym znaczeniu oceny wpływu w procesie legislacyjnym i zmianie podejścia do sposobu tworzenia prawa, w którym kluczowa stała się analiza przewidywanych skutków społecznych i gospodarczych oraz prowadzenie polityki w oparciu o dowody analityczne.

Uchybienie systemowe w tworzeniu prawa  były wielokrotnie podnoszone przez Najwyższą Izbę Kontroli jako negatywny standard przebiegu procesu legislacyjnego obciążającego Ustawodawcę.  

 Pozwalam sobie wyrazić nadzieje ze bardziej zauważalna  będzie prezentowana już  przez Urząd Lotnictwa Cywilnego postawa charakteryzująca standardy światowe i obowiązujące w LOTNICTWIE,  która jest  wyrażana w skróconej definicji .. W CZYM MOGĘ POMÓC ‘’  Również ufam że Ministerstwo Infrastruktury, Sejmowa Komisja Infrastruktury, Podkomisja stała ds.transportu drogowego, drogownictwa i lotnictwa jak również Parlamentarny Zespół Przyjaciół Lotników Polskich wspomagać i reagować na konieczne idące z duchem czasu rozwiązania legislacyjne i organizacyjne  dotyczące polskiego lotnictwa cywilnego.

Do wiadomości

• Pan Paweł Bańkowski Przewodniczący Parlamentarnego Zespołu Przyjaciół Lotników Polskich
• Pan Grzegorz Wożniak Przewodniczący Podkomisja stała ds. transportu drogowego, drogownictwa i lotnictwa
• Pan Poseł  Krzysztof Truskolaski
• Pan Andrzej Lewandowski,  Przewodniczący PKBWL
• AOPA Poland – Krajowe Towarzystwo Lotnicze,
• Aeroklub Polski.
• Aeroklub Rzeczpospolitej Polskiej.