Zdarzyło się dzisiaj: "Samolot w trakcie zakrętu został przeciągnięty i wpadł w korkociąg..."

9 lat temu, 31 maja 2014 r., w Bielsku-Białej doszło do wypadku samolotu Cessna 150 (znaki rejestracyjne SP-ATD). W wyniku tego zdarzenia, dwie osoby przebywające na pokładzie statku powietrznego  poniosły śmierć na miejscu, a sama konstrukcja została całkowicie zniszczona.

W streszczeniu raportu PKBWL ze zdarzenia 730/14 czytamy:

"W dniu 31 maja 2014 r. około godziny 12.00 (czasy podane w raporcie określano wg LMT) na lotnisko Aleksandrowice k. Bielska-Białej, EPBA, przybył pilot w celu wykonania lotu na kontrolę techniki pilotażu (KTP). Lot miał byś wykonany na samolocie Cessna F150L SP-ATD i miał trwać około 30 min. Załoga, instruktor i pilot, uzgodniła z dyrektorem aeroklubu, że po starcie z pasa 09, wykona zdjęcia w okolicy drugiego zakrętu lewego kręgu. W tym rejonie, przy ul. Brodzińskiego, znajduje się Szkoła Podstawowa nr 6, na terenie której odbywał się festyn szkolny. Kontrolowany pilot (ojciec dziecka uczestniczącego w festynie) miał wykonać zdjęcia hasła proekologicznego wykonanego przez dzieci na boisku szkolnym.


              Samolot Cessna F150L, SP-ATD. Zdjęcie archiwalne [foto W. Gorgolewski]

Około godziny 12:10, samolot SP-ATD, nie nawiązując łączności radiowej z portem zajął pas startowy 09 i wystartował. Lewy fotel zajmował kontrolowany pilot, a prawy instruktor. W związku ze znikomym ruchem lotniczym w rejonie lotniska, załoga nie prowadziła korespondencji radiowej. Po kilku minutach samolot nadleciał od północy (od strony budynku szkoły) i zatoczył krąg w lewo nad boiskiem, w trakcie którego obniżył lot do wysokości 100-120 m (ocena wg zeznań świadków). Drugie okrążenie samolot kontynuował z bardzo małą prędkością. Chwilę później, będąc na kierunku południowo-zachodnim, samolot w trakcie zakrętu zostaje przeciągnięty i rozpoczął korkociąg w lewo.

Przelatując pomiędzy domami jednorodzinnymi samolot uderzył prawym skrzydłem o drzewa ścinając wierzchołek pierwszego z nich. Na pniu drugiego drzewa oderwana została część prawego skrzydła, w miejscu mocowania zastrzału. Oderwana część skrzydła zawisła na pniu, a samolot po utracie części prawego skrzydła pod wpływem siły bezwładności i siły aerodynamicznej, zmienił kierunek obrotu na prawy ze znacznym przechyleniem i pochyleniem. W trakcie tego obrotu uderzył i zniszczył krzewy oraz przęsło ogrodzenia posesji, wyłamując je. Kołpak śmigła uderzył w ziemię przed ogrodzeniem sąsiedniej posesji, a lewe skrzydło uderzyło w samochód i świerk za ogrodzeniem. Przednia dolna część kadłuba zniszczyła przęsło ogrodzenia i samolot zatrzymał się na trawniku za ogrodzeniem, na kierunku przeciwnym do nalotu. Zdarzenie miało miejsce ok. godziny 12:15.


Po lewej: samolot nad szkołą w trakcie wykonywania zdjęć, po prawej: ostatnie zdjęcie hasła wykonane przed wypadkiem

Bezpośrednio po upadku powstał lokalny pożar instalacji paliwa za ścianą ogniową. Po kilkudziesięciu sekundach nastąpił wybuch oparów paliwa i samolot stanął w płomieniach. Wg świadków, słup ognia sięgał do wysokości 10 m. Kiedy płomień przygasł świadkowie wypadku przystąpili do akcji ratowniczej i dogaszenia pożaru gaśnicami samochodowymi i z węża ogrodniczego. Wcześniej, ze względu na swoje bezpieczeństwo (wyciekające paliwo i mocno wyczuwalny jego zapach), świadkowie nie podejmowali prób gaszenia pożaru. Po około 10 minutach od chwili wypadku na miejsce zdarzenia przyjechały straż pożarna i pogotowie ratunkowe. Strażacy dogasili resztki pożaru oraz zabezpieczyli miejsce wypadku, a lekarz pogotowia stwierdził zgon załogi".


Wrak samolotu bezpośrednio po wypadku. Widoczny lokalny pożar instalacji paliwowej. Pozostała część wraku jeszcze nie zniszczona pożarem jaki nastąpił po wybuchu oparów rozlanego paliwa. [foto Krzysztof Zimny]

Badania i ekspertyzy:

• Przeprowadzono oględziny szczątków samolotu na miejscu wypadku i w pomieszczeniu warsztatowym.
• Na miejscu zdarzenia wykonano zdjęcia szczątków samolotu i otoczenia miejsca wypadku. Policja wykonała szczegółowy szkic.
• Sprawdzono ciągłość napędów układu sterowania na miejscu wypadku i w trakcie oględzin w pomieszczeniu warsztatowym. Sprawdzono zakres wychyleń steru wysokości,
• Komisja i Policja przesłuchała świadków zdarzenia. Policja odzyskała zdjęcia zapisane na uszkodzonej karcie pamięci aparatu fotograficznego.
• Przeprowadzona została analiza dokumentacji technicznej samolotu.
• Przeprowadzono analizę dokumentacji lotniczej instruktora i pilota.
• Komisja przeprowadziła analizę zgromadzonej dokumentacji fotograficznej i filmowej własnej i pozyskanej z innych źródeł.
• Paliwo lotnicze AVGAS 100LL którym zatankowano samolot posiadało świadectwo jakości nr 14OBR_IN/2014 z dnia 05.05.2014 r.
  
   

                         Wrak samolotu zniszczony pożarem – widok o strony ściany ogniowej

Ustalenia komisji:

• Instruktor – dowódca statku powietrznego posiadał ważną licencję pilota samolotowego zawodowego CPL(A) z wpisem uprawnienia instruktora FI oraz ważne badania lotniczo – lekarskie, co upoważniało go do wykonania zaplanowanego lotu .
• Pilot posiadał licencję pilota samolotowego turystycznego PPL(A) i ważne badania lotniczo – lekarskie .
• Lot był wykonywany w ramach działalności Aeroklubu Bielsko-Bialskiego zgodnie z certyfikatem ULC, a załoga uzyskała zgodę na wykonanie zdjęć festynu szkolnego w ramach lotu na KTP.
• Obsługę samolotu i CAMO prowadziła firma FLY Bielsko posiadającą ważny certyfikat wydany przez Urząd Lotnictwa Cywilnego i zatwierdzoną instrukcję obsługową.
• Dokumenty samolotu zostały zniszczone w trakcie pożaru. Na podstawie kserokopii uzyskanych z firmy FLY Bielsko (obsługa i CAMO), Komisja stwierdziła, że samolot posiadał wszystkie niezbędne dokumenty, był ubezpieczony i sprawny do lotu.
• We wraku samolotu znaleziono zniszczony pożarem aparat fotograficzny, z którego wydobyto uszkodzoną kartę pamięci i odzyskano zapisane zdjęcia.
• Na kilka dni przed wypadkiem, w dniu 26.05.2014 r., na samolocie wykonano przegląd po 50 godzinach nalotu, a po przeglądzie samolot wylatał około 5 h.
• W organizmach załogi samolotu nie stwierdzono obecności alkoholu etylowego.
• Warunki atmosferyczne nie miały wpływu na zaistnienie zdarzenia.
• W momencie wypadku w zbiornikach samolotu było około 50 l benzyny lotniczej AVGAS 100LL. Dla zatankowanego paliwa było wystawione świadectwo jakości nr 14OBR_IN/182 z dnia 05.05.2014 r.
• Samolot wykonywał niebezpieczne manewry nad silnie zurbanizowanym terenem, na małej prędkości i wysokości.
• W trakcie wykonywania drugiego okrążenia nad boiskiem samolot został przeciągnięty, wpadł w korkociąg, a następnie zderzył się z przeszkodami i ziemią.
• Załoga poniosła śmierć na miejscu wypadku w następstwie odniesionych obrażeń.
• Kilkadziesiąt sekund po upadku samolotu nastąpił wybuch oparów rozlanego paliwa i pożar, który zniszczył konstrukcję samolotu.
• Po wybuchu oparów paliwa świadkowie wypadku próbowali bezskuteczne gasić pożar samolotu przy pomocy gaśnic samochodowych i wody z węża ogrodowego.
• Po przybyciu na miejsce wypadku Straż pożarna dogasiła pożar, a lekarz pogotowia ratunkowego stwierdził zgon załogi na miejscu zdarzenia.

   
Sekwencja poklatkowych zdjęć obrazująca przeciągnięcie i korkociąg samolotu

Przyczyny wypadku:

• Błąd pilotażu polegający na przeciągnięciu samolotu w trakcie zakrętu na małej wysokości.
• Brak natychmiastowej reakcji załogi na przeciągnięcie, co doprowadziło do wejścia samolotu w korkociąg i zderzenia z ziemią

Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa:

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych po zapoznaniu się ze zgromadzonymi w trakcie badania zdarzenia materiałami nie zaproponowała zaleceń dotyczących bezpieczeństwa.

Pełny raport końcowy nr 730/14 wraz z wnioskami i zaleceniami Komisji dostępny jest na stronie bezpieczenstwo.dlapilota.pl

Na portalu bezpieczeństwo.dlapilota.pl codziennie publikujemy zestawienie zdarzeń z danego dnia z lat ubiegłych. Publikacje w zamierzeniach mają służyć jako narzędzie szkoleniowe i mają pomóc pilotom unikać błędów popełnianych przez innych. Zapraszamy do lektury.